Etiket: ballingskap

Die laaste ballingskap

Dis Maandag 22 Desember 2003, sewe minute oor twaalf in die middag. Ek het so ’n uur gelede opgestaan, ontbyt geëet, en gelees oor die verhouding tussen Rusland en Europa tot en met 1856. Toe het ek my wasgoed versorg, my skottelgoed gewas, my tande geborsel, en die rekenaar aangesit. Eers het ek die woorde getel van twee stukke wat ek verlede week geskryf het, en toe ’n FreeCell game begin speel. Laasgenoemde het te ingewikkeld geraak, en ek reken toe ek skryf eerder hierdie stuk oor die veranderinge wat in die nuwe jaar aangebring moet word in my lewe.

Eintlik wou ek net ’n paar dinge neersit op papier, en ek was lus om eerder te tik as om te skryf. My voorneme was spesifiek om nié ’n stuk te skryf nie – ek wou net my gedagtes agtermekaar kry.

Die oomblik toe ek die eerste sin tik, het ek egter geweet wat kom. Hierdie tipe van stukke is hoe ek myself uitdruk deesdae. Ek kan myself nie meer help nie. Ek gaan sit agter die rekenaar om net ’n onskuldige nota aan myself te skryf, maar as ek weer sien, het DIE SKRYWER my onbeleefd van die stoel afgestoot, my stuk gekaap, en sy twee vet middelvingers manies oor die sleutels begin gooi.

My planne wissel tussen twee pole. Aan die een kant is ek desperaat om einde Februarie volgende jaar terug te gaan Suid-Afrika toe; aan die ander kant wil ek nog sewe jaar in die Ooste bly. Tussen hierdie twee ekstreme lê al my begeertes, my vrese, my belangstellings, en my hoop vir ’n lewe wat beter is as die een wat ek nou my eie noem.

Ek moet myself egter dwing om ’n paar feite in die gesig te staar: a) Ek is nie meer 25 nie. b) My probleem met ’n vaste betrekking by ’n instelling of korporasie in my geboorteland is teen hierdie tyd goed gedokumenteer. Feit bly egter staan dat ek geld nodig het om te oorleef en planne uit te voer, en ek het nodig om stappe te neem om te verseker dat ek oor – wie weet? – die volgende veertig jaar kan voortgaan om kos te koop. c) My groot droom is ’n drie slaapkamer huis met ’n tuin en ’n lappie gras, in ’n stil voorstedelike area of in ’n groterige dorp in Suid-Afrika (die land waar ek gebore is en grootgeword het anders het ek hierdie boek in Frans of Duits geskryf en was my naam Dieter of Pascal).

Natuurlik is dit nie goed genoeg om net te sê jy wil ’n drie slaapkamer huis hê nie. Natuurlik moet ek bepaalde stappe neem om so ’n huis te bekom. Maar soms voel ek asof hierdie dinge alles vooraf bepaal word, en as dit nie in jou kaarte is nie, kan jy maar probeer tot jy blou in die gesig is. As dit dus in jou teeblare sê, “Woonstel in Kowloon tot jy doodgaan van eensaamheid,” gaan dit nie help as jy in desperaatheid terug gil, “Drie slaapkamer huis in stillerige dorp!” nie.

Dit help gewoonlik as my gedagtes sulke rigtings in donder diep in die nag, wanneer ek in elk geval oorweeg het om te gaan lê vir ’n paar ure.

Vanoggend staan ek toe op, en na my gebruiklike stukkie geskiedenis (die ongemaklike verhouding tussen Rusland en Europa tot en met 1905), besluit ek toe dat net omdat ek blykbaar nie meer ’n sosialis kan wees nie, dit nie beteken dat ek nie deur die gebruik van rasionele denke en aksie my eie maatskaplike stelsel, en gepaardgaande verhoudings kan bewerkstellig nie. Wat ’n omslagtige manier is om te sê dat ek nie glo ek noodwendig gedoem is tot ’n eensame bestaan op ’n subtropiese eiland in Noordoos-Asië nie.

Maar beteken dit ek kan volgende Februarie – oor bietjie meer as twee maande – teruggaan Suid-Afrika toe? Kan ek in die ry gaan staan vir ’n drie slaapkamer huis in ’n stillerige dorp of voorstad? Duidelik nie.

Die ander dag is ek weer herinner daaraan dat ’n mens geduldig moet wees. Goed en wel om dinge te wil uitsorteer en om antwoorde te soek, maar antwoorde val nie voor jou voete neer net omdat jy ’n slim vraag gevra het nie. So ook met ons ambisies. Net omdat ek na al die jare die woorde “drie slaapkamer huis in ’n stil area” kan prewel sonder om te dink ek verloën myself, is nie te sê dat ek al klaar een toilet en ’n halwe slaapkamer agter my naam kan skryf nie.

So kan ek aankarring en al in die rondte bly dans, vertel van hoe ek ’n sigaret gerook het, gedagtes op die trein gehad het oor die mooi berge, uiteindelik my telefoonrekening gaan betaal het, en huis toe gekom het om verder te skryf aan hierdie stuk. Die intelligente leser kan sekerlik raai wat volgende gaan kom: Ek het ’n plan nodig.

* * *

Ek reken nou al vir jare dat hierdie beroep van om Oosterse kinders die lingua franca van die wêreld te leer, beter is as om strate te vee, of om papiere op ’n kantoorlessenaar rond te skuif. Ek weet ook dat dit jou siel kan uitdroog van verveling.

Verder het dit nie my aandag ontglip dat die tye wat ek die gelukkigste was die afgelope paar jare, die tye was wat ek net twee of drie ure per dag moes spandeer om geld te maak nie, met die res van die tyd agter my rekenaar besig met my eie projekte.

Wanneer ek wel ’n uur of wat in ’n klaskamer spandeer en kontant kort daarna hande verruil, kan ek nie die implikasie ignoreer nie: Om ’n Expat English Teacher te wees in Taiwan is ideaal vir mense met onopgeloste issues wat veroorsaak dat hulle nie vrede kan vind in ’n mooi middelklas voorstad nie (of nie nou nie, in elk geval). Daar is ook ander voordele verbonde aan hierdie manier van geld maak – mens kan ’n vreemde taal bemeester, eerstehandse kontak met ander kulture, en jy ontmoet soms mense wat jy nooit andersins sou ontmoet het nie.

In kort, waar anders sou ek twaalf ure per week Engelse klasse kon gee en genoeg geld verdien daarmee om my basiese lewenskoste te dek? Waar anders kan ek, sonder om ’n enkele streep op ’n kontrak te trek, in ’n ou woonstel intrek en my muurbehangsels teen die muur vasspyker? Waar anders kan ek selfs my hawermout in die oggend met stokkies eet – wat nie werk nie, net so terloops, en ’n gesprek in Chinees voer met ’n mooi vrou buite die supermark as sy laat in die aand vir my ’n vars hoenderdy op haar braai gooi?

Waar sou ek al hierdie dinge kon doen … terwyl ek die een ballingskap opstel na die ander skryf vol weemoed en verlange na my mense?

Ek moet klaarmaak. Ek sien kortverhale in my teeblare, Chinese woordeboeke in my koffiebone, en as ek my oë opslaan na die sterre, nog ten minste sewe jaar van klasgee in die Verre Ooste. Die voordele is reeds genoem; die nadele lê hierdie hele literêre projek vol.

Een ding moet egter sneuwel in die stryd wat vir my voorlê: Ballingskap!

Vir jare al lei ek aan hierdie koorsagtige hoop dat die lewe wat ek nou my eie noem, nie die beste sal wees wat ek denkbaar kan bewerkstellig nie. Verterende vure van frustrasie en verlange smelt hierdie hoop saam met my vrese en my begeertes. Dit is wat maak dat ek al vanaf Junie 1999 ballingskap opstelle skryf. Dit is wat maak dat ek nooit verder kan sien as die volgende ses maande nie. Hoe anders as ’n mens voortdurend met skrefiesoë soek na maniere om weg te kom van ’n onvolhoubare situasie?

Ek is moeg vir ballingskap.

* * *

Is u as leser so deurmekaar soos ek? Dit moet van talent spreek om soveel te sê, en aan die einde weg te kom met so min wat nuut is. Gaan ek terug Suid-Afrika toe op vlug CX1749 wat vanaf Hong Kong vertrek op Donderdag 4 Maart 2004 om 11:50 in die nag? Dis sekerlik wat my reisagent glo.

______________________

Faktor X skop in

[Kortliks, die agtergrond van hierdie stuk: Teen September 2003 het ek dit ernstig oorweeg om Taiwan te verlaat vir ’n groterige dorp in Gauteng, genaamd Bronkhorstspruit.]

MAANDAG 15 SEPTEMBER 2003

Bronkhorstspruit is … ’n kak plek, dit weet almal. Maar dit is ook die plek waar my jongste suster en haar man besluit het om hulleself te vestig. Die dorp het omtrent vyftien begrafnisondernemers, twintig “Eazy Credit” plekke, ’n Wimpy Bar, en een skryfbehoeftewinkel wat ’n paar boeke verkoop. Daar’s geen musiekwinkels nie. Daar’s geen 7-Eleven’s wat 24 uur per dag oop is nie. Daar’s nie ’n lewendige toneel in die middel van die dorp elke weeksaand na tienuur wanneer mense uitkom om ’n laat aandete te nuttig by tydelike sypaadjie restaurante nie. Daar’s nie koffiewinkels wat oopbly tot na middernag nie. Daar is wel ’n reuse tempel en opvoedkundige sentrum gebou deur ’n Boeddhistiese orde van Taiwan. En in ’n woonbuurt omtrent twintig minute van die dorp af te voet, woon my geliefde jongste suster.

Kan ’n mens dit regverdig om alles op te gee wat aan jou bekend is – of bekend geword het die afgelope vyf jaar van jou lewe – net omdat jy jouself dood verlang na jou familie?

[…]

Waaroor gaan alles op hierdie stadium? Waaroor gaan die hele storie van Taiwan, Bronkhorstspruit, Suid-Afrika, en die Ooste? Waaroor gaan die idee van “besigheid”, en skryf, en braaivleis en nagereg by die “huis”?

Dit gaan daaroor om so gelukkig te wees as wat ’n mens kan wees. En dit gaan oor spyt, spesifiek in my geval om nie later spyt te wees dat ek nie méér tyd met my familie spandeer het nie. Dit gaan daaroor om nie net ’n vervelige draaiboek te volg soos ’n tweederangse akteur nie. Dit gaan daaroor om te wees wie jy werklik is (as jy dit uiteindelik uitgesorteer het), eerder as om net die byproduk te wees van al die maatreëls wat jy implementeer om te kan oorleef en om jou vrees te kan bedwing vir die dag wat die gode jou uit die bloute met ’n bliksemstraal gooi. (Of realisties gesproke, om soveel as moontlik van jou werklike persoonlikheid uit te leef na jy al die maatreëls ingestel het. Almal is tog aan die einde bang vir bliksemstrale, dan nie?)

Hoekom skryf ek hierdie stuk op hierdie Maandag om sewe minute oor twee in die oggend? Omdat ek een van die dae verhuis na ’n woonstel in Benewelde Lig Nuwe Dorp in die Berg van die Feniks. Is dit ’n slegte plek? Nee. Is dit ’n slegte buurt? Nee. Is dit ’n moeisame irritasie om olie-aanpaksels met ’n aartappelskiller af te krap van die nuwe plek se kombuismure? Ja. Mors dit kosbare tyd om skielik te moet inpak eerder as om aan my projekte te werk? Ja. Maar ek troos myself dat ek in elk geval een of ander tyd bokse moes koop om te begin inpak; dat ek een of ander tyd moes padgee uit die donker hool wat ek my huis genoem het die afgelope amper vyf jaar.

Hoekom inspireer die nuwe woonstel my op hierdie oomblik om hierdie spesifieke teks te skryf? Omdat ek herinner is aan die feit dat my lewe in hierdie land nie ’n draaiboek volg nie; ek skryf die storie soos ek leef. Ek het, om maar een voorbeeld te noem, verseker nie twee weke gelede geweet ek gaan oor twee weke met ’n paar sjirurgiese plastiekhandskoene hande-viervoet bo-op ’n marmerblad sit om klonte olie met ’n aartappelskiller af te krap nie. (Jammer, ek moes dit net weer noem.)

Maar hierdie klein insig, en die fotografiese potensiaal van die uitsig uit my nuwe kombuis is nie wat regtig belangrik is nie (of dis net dele van die groter storie). Wat my regtig pla, is die vrees oor wat vir my voorlê as ek nie meer hoop op die dag wat ek terugkeer na die land van my geboorte nie. Ek dink ek is bang my lewe in Suid-Afrika sal … alledaags raak, vasgevang tussen die vrees dat iemand in my woonstel sal inbreek terwyl ek knoffelsous of biltong by die Spar gaan koop, en die vrees dat ek skielik een oggend sal wakker word en ek is dertig jaar ouer.

[…]

“Angs” is vir my meer as net ’n sielkundige term. Solank ek rondhardloop en baklei vir ’n beter môre, solank ek getrou aantekeninge maak oor DIE PROSES, dan voel dit asof ek doen wat ek veronderstel is om te doen. Dan voel dit asof ek op pad is. Ek dink ek vrees die dag wat ek veronderstel is om te verklaar dat ek gearriveer het, en iemand spring agter ’n braambos uit en skree, “Surprise! Jy’t tog aan die einde die draaiboek gevolg! Jy wen (ook) die prys!”

Dan weer, miskien is die prys geluk. Miskien is die prys dat mens voel jy hoort êrens, en jou lewe het betekenis omdat dit betekenis het vir mense wat vir jou belangrik is. Miskien is die prys dat jy voel jy kan nou maar voortgaan met jou kreatiewe werk, want jy hét gearriveer, maar dis nog steeds van belang dat jy sê wat jy wil sê.

Of is ek maar net bang dat, ten spyte van die wye verkrygbaarheid van knoffelsous om oor braaivleis te geniet, ek steeds verveeld sal raak met Bronkhorstspruit?

[…]

Is ek besig om weg te hardloop van wat ek reeds weet? Dat ons hoogs ontwikkelde diere is wat met ons fantastiese, en tog beperkte vermoëns ons bes moet doen om Goed te dien eerder as Sleg, en om die vlam van Beleefde Beskawing voort te dra tot ons tyd op is, en ons die fakkel moet aangee vir die volgende geslag.

Ek moet ophou om in sirkels te dans.

[Later op Maandag 15 September 2003]

Ek is bekommerd daaroor dat ek sal voel my doel is uitgedien en ek word beloon met ’n “gewone lewe”.

Hoekom is my huidige lewe tot ’n mate tog orraait, selfs al wil ek wegkom daarvan? Omdat ek nog ’n stryd voer vir ’n beter lewe. Maar wat gebeur as jy daai punt bereik waarvan jy droom? Of hou jy aan om die punt verder te skuif?

Wat van as iemand vir my moet sê dat die lewe nooit “normaal” is nie, en dat ’n “gewone lewe” ’n droom is buite meeste mense se bereik? “Almal voer maar ’n voortdurende stryd vir iets beters,” sal die persoon sê, “al lyk hulle lewens op die oog af, vir waarnemers soos jy, normaal en gewoon.”

Steeds – sal ek vra, waarvoor stry hulle? Vir finansiële sekuriteit? Dis nie goed genoeg vir my nie. Die stryd vir finansiële sekuriteit is vir my net ’n manier om ’n groter stryd ’n beter kans te gee op sukses.

Miskien sal my opponent in hierdie debat dan slim glimlag en sy troefkaart uittrek. “Ag man,” sal hy sê, “jy’s net ongelukkig omdat jy nie iemand in jou lewe het om jou bestaan ’n bietjie op te kikker nie.”

In so ’n geval sal ek nie veel van ’n keuse hê met my teenargument nie: Is dit die beste wat ons kan doen? Vyftig duisend jaar van ewolusie sedert ons voorouers in grotte gebly het en mekaar met knopkieries oor die kop gemoker het, en dis die beste antwoord waarmee ons vorendag kan kom? Jy’t net ’n bietjie liefde nodig?

Die vraag is eenvoudig: Is ek op die regte pad met my huidige planne? Of is my gesig in die regte rigting, maar my voete nog nie heeltemal op die regte pad nie? (Reken ek steeds daar is net een pad wat loop in daai rigting?)

Ek het onlangs ’n bietjie navorsing gedoen oor maniere om geld te maak sonder om vir iemand anders te werk. Ek het tot die konklusie gekom dat selfs ék dalk ’n sukses kan maak met ’n paar idees. Nou, miskien was dit die olie afskuurdery in die nuwe kombuis, of die feit dat ek vir die eerste keer in amper vyf jaar in Taiwan ’n woonstel sal hê met ordentlike vensters. Miskien was dit onafwendbaar dat ek een of ander tyd daaraan sou dink. Nietemin, vroeër vanaand tref dit my toe ek op my krakende fiets deur die donker strate ry: Ek was nog nooit in die posisie waar ek kon sê ek wéét hoe ek geld in Suid-Afrika kan verdien nie, wat belangrik is in ag genome dat ek nog altyd geld as die primêre rede gebruik het dat ek nie kan teruggaan nie. Ek was nog nooit in die posisie waar ek dan vir myself kon vra of dit inderdaad is wat ek sonder enige voorbehoud wil doen nie; of ek werklik gereed is om my voete te gaan intrap in ’n stukkie Suid-Afrika vol vars sement; of braaivleis en nagereg by my familie werklik ’n wondermiddel sal wees vir al my kwale.

Hierdie gedagtes is die rede hoekom ek dié spesifieke stuk sit en skryf op hierdie Dinsdagoggend, 32 minute na middernag, eerder as om die dosyne stukke gemors te pak wat ek oor die jare opgegaar het en as “ornamente” in my sitkamer uitstal.

[Dinsdag 16 September 2003, amper eenuur die middag]

Soos ek toe gisteraand terugry van my nuwe woonstel af, vra ek myself ’n administratiewe vraag: Wil ek regtig langer in Taiwan aanbly? Ek was ligweg verbaas oor my onmiddellike antwoord: Nee.

Nog ’n entjie af in die straat, verby die algemene handelaar waar die mooi vrou die kasregister slaan, verby ’n paar ou toppe wat buite een se armsalige huis sit en ryswyn drink, verby die verlate oggendmark area wat na vrot tofu ruik, kom die opvolgvraag: Wil ek teruggaan Suid-Afrika toe? Die tentatiewe antwoord: Ja, maar …

Verby die militêre basis met die toegegroeide muur wat ek eers gedink het ’n kasteel is, by die laaste stuk pad voor ’n mens weer by ’n deel van die dorp kom waar vrugteverkopers nog oop is kort voor middernag, en eensame mans in goedkoop KTV-salonne dreunsing oor verlore liefde, herhaal ek toe die antwoord: “Ja, maar?”

“Maar,” sê ek toe hardop onder die tiervel masker oor my mond, “ek wil twee weke nadat ek vir my ’n woonstel gekry het in Bronkhorstspruit, my boeke uitgepak het en lakens voor die vensters gehang het, Mainland China toe gaan. Vir drie maande.”

Terug by die huis is ek toe half vies omdat dit wou voorkom asof ek met ’n nuwe plan vorendag gekom het. Ek kom sit toe agter die komper en skryf die vorige bladsy (onder andere oor die feit dat ek nog nooit in die posisie was waar ek kon sê ek wéét hoe ek geld in Suid-Afrika kan verdien nie).

Net soos ek toe die meriete oorweeg van gisteraand se laaste paragraaf, lui my telefoon. Toe ek op die skermpie sien dis ’n internasionale oproep, besef ek dit moet my vriend L. wees. Ek het geweet hoekom hy bel. Vyftien minute later gooi ek die laaste druppels jenewer uit die SAL-botteltjie in my keel af, vlam ’n sigaartjie op, en herhaal die woorde vir myself: “Gebore om agt minute oor drie … bietjie blou in die gesig, maar gesond … vier kilogram.”

Ek het gelukkig gevoel vir my vriend, vir sy vrou, vir hulle families, en veral vir die klein laitie wat uiteindelik daglig gesien het. Ek het ook by myself gedink die timing is interessant. Skielik was die hele idee van om groot te wees en jou eie kinders te hê, en die reuse finansiële en morele verantwoordelikhede daarvan, nie meer net ’n tema waarmee ’n stuk skryfwerk opgevul kan word nie. Dit het met my beste vriend gebeur! En ek kon nie anders nie as om deur die sigaarrook te prewel, “Dis fokken profound.”

Die paar druppels jenewer was nie werklik genoeg om die groot nuus te vier nie. Ek spring toe weer op my fiets en jaag na die 7-Eleven toe om ’n half-jack Jim Beam te gaan koop – wat hulle toe nie meer in voorraad het nie. ’n Kwartier later sit ek met ’n blikkie Qing Dao en nog ’n sigaartjie by my spieëltafel. Blye gedagtes oor my vriend en hulle eersgeborene lei toe tot hernude spekulasie oor my eie lewe.

Ek wonder toe opnuut of ek met ’n nuwe plan vorendag gekom het met die drie-maande-in-China opmerking. Menende om my pret te bederf, wonder ek toe wat ek ná die drie maande sal doen.

Ek het gehoop dat ek sou sê ek sal dán teruggaan Suid-Afrika toe, om my knieë dié keer – eerder as net my voete – in vars sement te gaan neervel. Maar ek besef toe dat ek steeds nie oortuig is van “wat dán” nie.

Toe strip ek my moer en fluister dreigend in die rigting van my weerkaatsing in die spieël: “Jou lewe is ’n wiel! Dit gaan bly draai en draai en draai! Al in die rondte!”

My lewe is ’n wiel. En dit sal bly draai tot ek ’n moersleutel in die speke gooi. Of tot iemand anders dit doen …

______________________

BALLINGSKAP 14

Die redigering van BOEK EEN is afgehandel in Mei 2003, en hierdie stuk het daarna gefunksioneer as ’n dagboek en ’n platform vir idees vanaf Sondag 11 Mei, tot en met Dinsdag 19 Augustus 2003.

Ek het die stuk opgedeel in drie dele: Die eerste deel strek vanaf 11 Mei tot voordat ek Suid-Afrika toe gegaan het vir drie weke; die tweede deel is geskryf gedurende my vakansie; en die derde deel strek vanaf my terugkeer na Taiwan in die derde week van Julie, tot en met 19 Augustus 2003.

———————

DEEL EEN

Gaan terug Suid-Afrika toe … kom terug Taiwan toe
Brand Smit en ’n besoldigde posisie
Toekomsvisie, moontlikheid een
Soldaat in ’n groter oorlog
In die naam van die vader
Die nuwe etiket (dele een tot vier)
Waar is my plek in die Groot Hiërargie?
Bleekbaard op die Trans-Mongolië
Toekomsvisie, moontlikheid twee
Bleekbaard doen sy wiskunde
Soldaat vir die siel (as sy wapen net wil vuur…)
Realiteit, en ’n paar ander feite
Die vraag bly steeds …

DEEL TWEE

Die digter leer om slim te wees
Wat ek sien
Rede vir onsekerheid, en ’n nuwe mantra
Laaste uitbarsting (voor die einde van my vakansie)

DEEL DRIE

Weer tyd vir wiskunde | Oor aartappels en vrugte
Donker Dinsdag | Ligter Donderdag
Aanvaar verantwoordelikheid vir jouself in 2018
Foute, insigte, vrae, nuwe woordeskat en advies
Voltyds kreatief
Sê nou maar net …
Toekomsvisie, moontlikheid drie

______________________

Donker Dinsdag | Ligter Donderdag

DINSDAG 29 JULIE 2003

Mens wil nie onnodig op dieselfde snaar bly hamer nie, maar ek reken ek gaan een van die dae in die kak wees. My vermoede is sterk dat ek al vier my vriende op verskillende tye, en om verskillende redes vervreem het. (Is dit beter as om hulle te vervreem om dieselfde rede?) Meer as dit, die suspisie is aan die ontwikkel dat hulle selfs sover gaan om my te vermy. Kan jy dit glo? Onskuldige ek wat altyd aankarring in gesprekke oor “stryd en skepping” en vir almal goed bedoelde preke afsteek oor hoe hulle lewens fokkol werd is as hulle nie kan wegstaan van hulle eie skeppings, en soos die God van Genesis kan sê, “Dis goed!” nie. (En om te dink ek probeer hulle net help om meer vervullende lewens te lei.)

In alle eerlikheid, ek dink nie my teorieë en preke is die enigste stomp swaarde wat vriende en potensiële kennisse verjaag nie. Ek is, behalwe nou vir my hoogs oorspronklike teorieë en gepaardgaande monoloë, ’n hoogs vervelige individu. Goed, ek kan saampraat as die gesprek om die vuur oor geskiedenis of godsdiens gaan, maar ek mag dalk geneig wees om te slim te wees, en miskien net te veel te weet vir die ander mense om ook goed te voel oor húlle algemene kennis. So, tensy die gesprek handel oor sonde, die oorlog in Irak, Hitler, Stalin, of die Middeleeue, is ek in my moer in. Ek het nie ’n motorfiets nie (kan nie eens een bestuur nie), en ek gaan nie oor naweke saam na strandoorde toe nie. Ek vertel nooit vuil grappe langs braaivleisvure nie (kan die donderse goed nooit onthou nie), en ek doen nooit iets op my eie wat mense goed sal vind om oor te vertel aan ander, sodat ek ’n gesonde sosiale reputasie kan opbou nie.

Maar kom ons hou op om rondom die netelboom te steier. Die primêre rede hoekom ek ’n persona non fokkol is, is omdat ek altyd alleen by plekke inloop, en nooit saam met iemand uitstap nie (hoofsaaklik van die teenoorstaande geslag). Ek is, per definisie dus, ’n alleen-loper. En soos mense van voor die tyd van Johannes die Doper al weet, kak almal in hulle broeke as dit lyk of ’n alleenloper in hulle rigting mik.

Die Alleenloper babbel voort oor dinge wat net hy verstaan en interessant vind. Die Alleenloper is melaats. Die Alleenloper het ’n boggelrug. Die Alleenloper het ’n velsiekte wat maak dat hy op ’n afstand geruik kan word. Die Alleenloper het tering, of AIDS … wat by oop sere op sy hande uitdrup in bloed wat dreig om almal te besmet wat om braaivleisvure staan en vuil grappe vertel.

Die Alleenloper is ’n fokken genius. Dit kan nie anders nie. Ek meen, selfs al het hy nie ’n graad in geskiedenis en godsdienskunde nie, selfs al het hy nie ’n boek van ’n paar honderd bladsye oor sy eie lewe geskryf nie, selfs al was hy nie reeds besig met sy tweede digbundel nie (wat, soos die eerste, ’n ongepubliseerde meesterstuk sal wees), selfs al het hy nie sy eie Beginsels van ’n Betekenisvolle Lewe geformuleer nie, moet hy noodwendig uitsonderlik wees: ’n Ongekende profeet wat nie eens in die buiteland erken word nie, wat nog te sê in sy eie agterplaas (as hy ooit so iets sou kon bekostig in die land van sy herkoms).

Hy móét eenvoudig spesiaal wees, iemand wat net nie verstaan en waardeer word deur die plebs wat hy graag sy vriende sou wou noem nie. Hoekom? Want god alleen weet, as hy nie is nie, is hy niks. Dan’s hy ’n verrottende karkas wat selfs deur ander intelligente, gesofistikeerde, verligte mense wat hy voorheen “vriende” genoem het, vermy word. Want instink dryf selfs die mees verligtes onder ons om ons neuse op te trek vir dit wat dood is. Om weg te vlug van dit wat eens geleef het, maar sedertdien eers ’n turn for the worst gevat het, en toe stadig gaan vrek het in die halfskemer stilte van sy privaat kwartiere, êrens in ’n buurt waar niemand wat sy taal praat, meer gesig kom wys nie.

Ag nou ja. Fok almal, dan.

DONDERDAG 31 JULIE 2003

Wie’t my stuk oor die snaar gelees?

Sedert Dinsdagoggend 29 Julie 2003 om 1:32 in die oggend het my een vriend gebel om te vra wanneer ek tyd het – hy wil graag vir my ’n nuwe fietswinkel in die stad gaan wys. Later bel ek my een vriendin. Ons gesels toe vir meer as ’n uur lank oor werk, en oor onsekerhede waarmee sy worstel elke dag. Ensovoorts. Sy’s blykbaar werklik besig. Sy’t blykbaar werklik meer vriende as net die uwe, en sommige van haar vriende hou haar besig met tot twintig sellulêre teksboodskappe op ’n dag. Vanoggend net na ontbyt bel my ander vriendin. Sy’s jammer sy’s so stil deesdae, maar tot die einde van hierdie week is sy besig van Chinese klas in die oggend tot halftien in die aand met werk. So, vra sy, hoe lyk dit met koffie vanaand by haar.

Ag nou ja.

______________________

Rede vir onsekerheid, en ’n nuwe mantra

DONDERDAG 10 JULIE 2003

Ek identifiseer ’n swakheid in my toekomsplanne. Finansieel kan dit werk, maar daar is steeds ’n onsekerheid wat deurskemer in my idee om miskien huis op te sit in Bronkhorstspruit, en dan eers weer vir ’n paar maande terug te keer na Taiwan.

Op my gebruiklik wetenskaplike manier werk ek toe uit dat dit te make het met identiteit. Ek weet wie ek is, hoe ek wil leef, en wat ek uit die lewe wil hê. Solank ek in Taiwan bly, is hierdie dinge moontlik. Die oomblik as ek huis opsit in Bronkhorstspruit, so reken ek, gaan ek effens onseker wees of wie ek is, hoe ek wil leef, en wat ek uit die lewe wil hê, nog steeds so geanker gaan wees in Eksterne Realiteit.

Ek vat toe ’n middagslapie, en die boodskap kom deur: Wees wie jy is – ’n skrywer.

Die onsekerheid verdwyn toe feitlik onmiddellik, soos ’n speelgrond boelie wat die pad sal vat as sy teiken se ouer, groter broer op die toneel verskyn.

Die rede vir die onsekerhede is omdat ek ’n bloedstollende angs daarvoor het om ’n doellose, betekenislose bestaan te voer. Om net in Bronkhorstspruit te woon en “genoeg” geld te maak, is nie goed genoeg vir my nie. In Taiwan is ek ’n onderwyser, ’n skrywer, en ’n student. As ek dit duidelik stel aan myself dat ek steeds ’n skrywer sal wees in Bronkhorstspruit, dan sê ek dat ek ook dáár sal weet wie ek is, hóé ek wil leef, en wat ek uit die lewe wil hê. En ook dáár sal dit gegrond wees in Eksterne Realiteit.

* * *

Ek kyk deur my ou foto’s (1990, 1991, 1997), en ek lees deur ou joernale (1996, 1997) en ek begin wonder: Het ek darem iets met my lewe gedoen die afgelope sewe jaar, en miskien meer spesifiek die afgelope vier en ’n halwe jaar?

Die antwoord is, “Ja.” (Ek het ’n paar dae gelede ’n soortgelyke vraag gevra, so ek het gelukkig reeds die antwoord geken.) Ek het die afgelope sewe jaar geleer wie ek is, hoe ek wil leef, en wat ek uit die lewe wil hê (dankie vir Steven Burgess en sy boek SA Tribes: Who we are, how we live and what we want from life in the new South Africa vir hierdie reël wat ek deesdae soos ’n mantra opsê). Ek het ook spesifiek die afgelope vyf jaar daaraan gewerk om ’n skrywer te wees, en nie net te wil word nie.

______________________