Etiket: ballingskap

WOENSDAG 4 FEBRUARIE 2004

’n Man by ’n treinstasie vra vir die klerk agter die toonbank hoe ver ’n sekere bedrag geld hom kan vat. Ek sit agter my rekenaar, ’n dag voor ek die verpligte mediese toets moet ondergaan as die eerste stap om in Taiwan aan te bly, en ek vra: Hoe ver kan NT$50 000 my vat?

Ek is desperaat om weg te gaan. Ek is ook desperaat om terug te gaan Suid-Afrika toe, as die ideale eindbestemming van die eerste aksie, maar nie noodwendig die enigste moontlikheid nie.

Wat is my opsies? Wat het ek nodig om te doen?

Ek het nodig om omtrent twintig bokse met ornamente en ander artikels terug te karwei Suid-Afrika toe. Ek het ’n paar duisend nodig om my ’n redelike kans op oorlewing te gee gedurende die eerste paar maande in Suid-Afrika. Ek het beloftes gemaak oor besoeke aan my suster en haar eersgeborene in Engeland, en aan my goeie vriendin van lank gelede in Nederland.

[…]

’n Ander opsie is om te trek na ’n ander stad in Taiwan. Dit sal van die meubels ontslae raak; ek kan ten minste die helfte van die bokse reeds Suid-Afrika toe stuur, en ek kan na ses maande genoeg geld uit die nuwe betrekking verdien om die res te verskeep. Ek sal dan eers teruggaan Suid-Afrika toe, en daarna vir twee of drie weke in Europa gesig gaan wys.

Ek kan ook ’n ses-maand betrekking kry in China. Dit sal ook van die meubels ontslae raak. Ek kan al my bokse Suid-Afrika toe stuur, vir ses maande Engelse klasse gee en Chinees studeer, en werk aan materiaal met ’n ietwat ander geur as waarmee ek die afgelope vyf jaar my tyd verwyl het. (“Geen ballingskap essays nie?” mag jy dalk vra. Nee. Die uitgerekte proses van ballingskap opheffing is wel ’n sterk moontlikheid.)

Wat sou jý gedoen het? Dis ’n groot jammerte dat daar niemand is wie se raad op hierdie gebied ek genoeg respekteer om daarvoor te vra nie. Hoekom dit so is, kan ek maar net spekuleer. Dalk het dit te make met my ongewone situasie, met al my vorige onsekerhede oor die lewe; waar ek vandaan kom; waarheen ek op pad is; twee jaar in Korea en toe die opheffing van daardie wegbly aksie; agt maande van armoede in Suid-Afrika; die skok van genoeg geld gedurende die eerste paar maande in Taiwan om ’n rekenaar kontant te kan koop, en boeke, en musiek, en nuwe klere, en ’n duur horlosie; die sekuriteit van ’n drie slaapkamer woonstel wat ek net gedeel het met ’n paar insekte; gemeganiseerde vervoer wat beteken het dat ek nie afhanklik was van enige iemand anders om fliek toe te gaan nie; geld om fliek te gaan kyk …

Dis natuurlik vir die organisme om te streef na ’n toestand van spanningsloosheid. Ek het Korea verlaat om emosionele spanning te verlig. Ek het geweet ek moes dit doen, nie omdat iemand dit vir my as advies aangebied het nie, maar omdat ek moontlik na ontbyt, voor middagete, in ’n fliek, of agter die kontroles van ’n video game moedeloos gedink het, “Ek is sommer lus en gaan huis toe, so gou as moontlik.”

Die oomblik toe hierdie gedagte by my posgevat het, het my brein vorendag gekom met spesifieke planne en aksies wat geneem moes word. Die organisme het nie toe geweet van buitekamers met pienk mure en sponse vir ’n bed, of ’n vervelige deeltydse betrekking in ’n kantoor in Johannesburg nie. Die organisme het nie geweet hoe dit gaan voel om elke dag met ’n geleende fiets die sewe kilometer te trap kantoor toe nie. Die organisme het nie geweet hy gaan binne ’n paar maande platsak wees nie. Al wat hy geweet het, was dat die spanningsliggie ROOI-ROOI-ROOI gebrand het.

My spanningsliggie brand rooi. Dis die maklikste ding op aarde om môre by die hospitaal in ’n papierkoppie te gaan pis, om sodoende oor twee weke nog ’n stempel in my paspoort te kry wat my sal toelaat om vir nog ’n paar maande my ongepakte ornamente en muurbehangsels met groot liefde te streel asof dit foto’s van ’n geliefde is. Gaan dit my spanning verlig? Ek het twaalf ure om ’n finale beslissing daaroor te maak.

Ek wens amper hierdie hele “teruggaan” tema was net ’n literêre slenter om op te maak daarvoor dat ek nie lus is om kortverhale te skryf nie. Ek wens daar was iemand wat vir my kon raadgee.

My tyd is amper op. Dis Woensdag 4 Februarie. Ek moet besluit wat ek gaan doen. As ek besluit om te bly … dan’s dit hoe dit is.

Ek sal ook plegtig belowe dat die woorde en frases “ballingskap”, “bokse pak”, “vliegtuigkaartjie” en “planne” nie gebruik sal word in enige stukke wat geskryf sal word tussen nou en wanneer ek ook al my bokse pak, my vliegtuigkaartjie koop, en met halfgebakte planne uiteindelik my ballingskap ophef nie. Ek weet nie lekker wat ek sal doen nie, maar ek is seker daarvan ek sal aan iets dink om te skryf (die “Fauna en flora” idee het platgeval, die “Trip na die strand” het plaasgevind maar het niks opgelewer om oor te skryf nie, en met hoeveel meer kan ek nog vorendag kom oor “Plek en identiteit”?)

Voorwaar, voorwaar, sê ek vir myself, ek staan by ’n stasie. Vorentoe of tru, links of regs, spring oor die spoor of hardloop weg. Beijing, Middelburg, Londen, Amsterdam, Bronkhorstspruit, of Berg van die Aasvoël Dorp. Ek weet fokkol.

______________________

MAANDAG 2 FEBRUARIE 2004

Hoekom kan ek nie aan die einde van hierdie maand – Februarie 2004 – huis toe gaan nie?

[…]

Ek kan dit kategories stel dat ek nie ’n blyplek met ’n mooi adres nodig het om literêre materiaal te produseer nie. Die aangeleentheid van kar-en-huis was tot onlangs van uiterste belang omdat een van die hoofredes vir repatriasie was om te kan trou-en-kinders. Ook hierdie aangeleentheid is aangespreek. As ek myself nie kan help nie, en ’n vrou vind my aantreklik ten spyte van haar beste pogings om die aantrekking te onderdruk … dan is dit maar hoe dit is. Maar ek gaan nie meer kar-en-huis om dit as sulks in die Hoekie vir Eensames te adverteer saam met ’n foto van my van tien jaar gelede nie.

Wat is dit dan wat my moontlik nog hier gaan hou in Maart, en April … en Desember 2007? Is dit vir die vrou by die seekat-plek wat haar wimpers vir my gooi? Is dit omdat ek my Chinees nog wil verbeter? Miskien wil ek nog Japan toe reis, en China, en … wat was die ander plekke nou weer? Miskien wil ek eers my EFL uitgewersbesigheid op die been kry? Beter redes? Slegter redes? Hierdie is, dank Vader, nie ’n “Ballingskap” opstel nie …

Die enigste redes hoekom ek nie besig is om my boeke met een hand in ’n boks te druk terwyl ek met die ander hand tik nie, kan in twee woorde opgesom word: “meubels” en “geld”. En in ag genome dat as ek nie meubels gehad het nie, geld nie soveel van ’n probleem sou gewees het nie, kom dit neer op een ding: MEUBELS!

“Los die blêrrie meubels net hier,” sou miskien jou advies wees.

“Ek het omtrent vyftig bokse ook,” sou ek pateties probeer terugpraat.

Maar kom ons praat reguit: Dis Februarie. Dis die maand van mediese ondersoeke om te bewys ek is gesond genoeg om tussen oues en malles en besete taxi bestuurders en gangsters te woon. Dis ook die maand wat ek my visum moet hernu, vir ’n tydperk wat oor die afgelope vyf jaar nog altyd neergekom het op nóg twaalf maande.

Ek is pynlik bewus daarvan dat ek genoeg geld het om te betaal vir die vliegtuigkaartjie wat ek in Desember so ewe hoopvol bespreek het. Die enkelkaartjie sal my NT$15 500 kos. Dit sal my los met genoeg geld om myself vir so ’n maand of twee aan die gang te hou tot ek op ’n wonderbaarlike wyse kan begin geld verdien in Suid-Afrika (terwyl ek voortgaan om ten minste twaalf ure per dag te skryf aan materiaal wat min mense ooit sal lees).

Ek is bewus van hierdie stand van finansiële sake. Ek is ook bewus van die feit dat ek meeste van my issues versmoor, of dood verveel het.

Ek weet dus hoeveel geld ek het, en ek weet hoeveel dinge ek nié daarmee sal kan doen nie. In teorie kan ek nog ’n paar maande hier bly … ag fok, in teorie kan ek nog ’n paar maande hier bly en seker nog ’n paar duisend by die paar duisend in die bank voeg. Ek weet al te goed ek kan moontlik my twee stelle EFL-materiaal – het jy gedink ek formuleer net heeldag my persoonlike agenda? – aan ’n plaaslike uitgewer verkoop.

Dit vat egter niks weg daarvan dat niks my hier hou anders as ’n behoefte aan ’n bietjie meer geld, en ’n paar tafels en stoele nie. Kan ek wegstap van die meubelstukke wat ander mense oor die jare op straathoeke gelos het, en ek met groot entoesiasme laat in die nag na my eie woonstel gesleep het? Daar’s die ou kassie met die laaitjies en die gaasdeure waarop ek staan en notas maak; die klein, lae bedtafeltjie; die houtkassie in die kombuis; die groot houttafel waarop my rekenaar staan; ander klein tafeltjies. Dan’s daar die musiekinstrumente wat ek in oomblikke van waansin in 2000 aangeskaf het, rusbanke en opgestopte stoele, my oefenfiets …

Mens moet opoffer as jy wil voortstu. Of jy moet hoop jy kry genoeg kapitaal versamel van ’n tot nou toe onbekende bron wat jou in staat sal stel om duisende rande te kan spandeer net om jou rekenaar in jou eie land op dieselfde houttafel te kan neersit.

Ek praat so graag van rewolusie. Kan ek werklik doen wat ek moet doen as ek bewus raak van die prys? Of hou ek vas aan grashalms terwyl ’n groot hand na my uitgestrek word? Is ek veel meer onnosel as wat ek dink?

Ken ek soveel “antwoorde” en donder ek steeds die verkeerde rigtings in?

DINSDAG 3 FEBRUARIE 2004

Vir ’n geruime tyd al ignoreer, of systap ek die idee van balans. Balans, so’t ek onlangs weer ontdek, gaan hoofsaaklik oor spanningsloosheid, of om ten minste so na as moontlik aan hierdie ideale situasie te kom. Die idee is sentraal aan verskeie godsdienste. ’n Terugkeer na die spanningslose toestand voor fisiese geboorte vind manifestasie in byvoorbeeld die nirvana van Boeddhisme, en die paradys van die Christelike geloof en Islam. Die begeerte om terug te keer na ’n toestand van spanningsloosheid is, soos die oervrees om te verdwyn in die niet, een van die mees fundamentele aspekte van die menslike werklikheidservaring. Niemand kan dit vryspring nie. (Snaaks, hierdie strewe na spanningsloosheid, maar ook die vrees om te verdwyn. Miljoene godsdienstige mense begeer om na hulle afsterwe die “paradys” te betree, maar terselfdertyd vrees hulle fisieke dood – ’n essensiële voorvereiste om die paradys te kan betree. Die Boeddhistiese nirvana, aan die ander kant, is om letterlik in die niet te verdwyn, maar vele lewens moet gewoonlik gelei word voor jy by hierdie punt kom. Is dit nie waar dat ons almal, diep in ons binneste, glo dat ons uiteindelik almal in die niet gaan verdwyn nie? Laat dit ons net beter voel daaroor om een of ander pleknaam daaraan te gee, of om te glo die proses is kompleks en uitgerek?)

Teleurstellend soos dit mag wees, is hierdie teologiese inleiding net ’n manier om terug te keer na my nuutste plan: om moontlik aan die einde van hierdie maand, sonder genoeg geld, en sonder behoorlike beplanning terug te keer na my Ware Tuiste – waar baie spanning heel moontlik aan die orde van die dag sal wees, en ek heel moontlik sal verdwyn in die niet van ’n ongekarteerde niemandsland. Ek het natuurlik in Desember skimpe laat val van vliegtuigkaartjies wat bespreek is, en om einde Februarie 2004 terug te gaan Suid-Afrika toe, was immers die plan vanaf verlede Juliemaand. Nietemin, ek het dit as vanselfsprekend begin aanvaar dat ek ’n paar maande langer as Februarie sal bly.

My probleem, soos ek dit reeds in die eerste gedeelte uiteengesit het, is dat ek gister besef het ek het ’n klein opening om nou ’n waarlik heroïese ontsnapping te waag. Ek het nie werklik genoeg geld nie, maar tog het ek genoeg om daai enkelkaartjie te koop.

Verder sien ek geen skeepshouers in my koffiebone nie, wat beteken ek sal uiteindelik moet doen waarvan sekere esoteriese karakters praat met groot oortuiging: Ek sal verder lig moet reis. Geen tafeltjies, geen kassies, geen stoele of gemaklike sitkamerbanke nie. Ek sal my boeke, en ’n paar klein ornamente en lappe in bokse moet gooi en dit huis toe pos. Dan sal ek twee tasse moet pak, en dit saam met my rekenaar, my kamera, en die liggaam wat my gees huisves, op daai Cathay Pacific vliegtuig laai op Donderdag 4 Maart.

Hoekom sal ek na al hierdie jare, na soveel “beter” planne, soveel finansiële bewerkings, soveel fyn uitgewerkte scenario’s en agterdeuropsies, op so ’n amper impulsiewe en onverantwoordelike wyse my ballingskap ophef? Omdat die organisme spanning ervaar. En as die organisme spanning ervaar, en hy sien daar gaan nie onmiddellike uitkoms wees nie, dan glimlag hy vir onverantwoordelike planne. Dan’s die stem van rede skielik elders anders besig, want ook hierdie stem weet wat sy werklike doel in die lewe is: om die organisme se oorlewing te verseker vir so lank as moontlik.

As die spanning te veel raak, moet ’n plan gemaak word om die balans te herstel. En as “beter” planne, en meer “verantwoordelike” strategieë nie strook met die oerbehoeftes van die organisme nie, dan’s dit tyd vir rewolusie.

______________________