Kategorie: Oumensjare van my jeug – 2017

VRYDAG 29 DESEMBER 2017

Wat beteken dit om geld te “maak”? Bak jy dit soos ’n koek? Braai jy dit? Gooi jy ’n klomp bestanddele bymekaar en noem dit “geld”? Die frase is misleidend. G’n wonder soveel mense sukkel om ’n bestaan te maak nie!

In die eerste plek, wat is geld? Geld gee jou die vermoë om dinge te bekom wat jy nodig het, of wil hê.

Om ’n bestaan te maak, is meeste mense gelukkig om ’n posisie te aanvaar by ’n instelling of maatskappy, en dan ’n paar dekades lank ’n vaste salaris te verdien. Soms is hierdie salaris voldoende; soms nie. Indien dit nie genoeg is nie, dink mense baie hard aan hoe om méér geld te maak. Gaan hulle deur tye wanneer hulle nie in die diens van een of ander instelling of maatskappy is nie, dink hulle nog harder daaraan. Mislukking is gereeld aan die orde van die dag.

Hier skop die waarde daarvan in om iets waarmee jy sukkel, in ’n ander lig te sien. Dink aan hoe jy waarde kan skep en kan voorsien aan mense wat daai spesifieke waarde nodig het, of graag sal wil bekom, en bereid is om te betaal daarvoor. Moenie dink aan “geldmaak” nie – dink aan waarde skep. Dink daaraan om ’n waardevolle diens te verskaf. Ek reken meeste van ons sal vorendag kan kom met meer maniere om waarde te voorsien as wat ons vorendag sal kan kom met vae maniere om geld te maak. Om waarde te wil verskaf aan ander mense is ook iets wat vir vele mense natuurlik kom.

As jy reeds waarde lewer maar nie genoeg daarvan lewer nie, of jy doen dit nie gereeld genoeg nie, sal jy natuurlik nie genoeg geld verdien daarmee om self die dinge te bekom wat jy nodig het of graag wil hê nie. Vele mense vind hulleself ook in situasies waar hulle iets verskaf wat dosyne, selfs honderde ander mense kan verskaf, dalk selfs teen ’n laer prys.

Nog ’n manier om geld te bekom, is om een of ander spel goed genoeg te bemeester om meer te wen as wat jy verloor. Mense wat woeker op die aandelemark speel ’n spel. Hulle self mag dalk verskil van hierdie siening, maar aan die einde van die dag is dit slegs soveel grade minder of meer kompleks as Pacman, of Bubbles, of enige spel wat jy speel op jou foon. Sommige mense sal argumenteer dat daar geen geld betrokke is by sulke speletjies nie. Dink aan poker. Mense skuif elke jaar miljoene dollars oor pokertafels. Dieselfde met ander kaartspele soos Blackjack, en ander casino speletjies soos Roulette. Hierdie aktiwiteite is almal vermaaklik, en tog ruil asemrowende hoeveelhede kontant hande. So ook, net omdat daar baie geld betrokke is in die koop en verkoop van aandele, maak dit nie minder van ’n spel nie. Dieselfde kan gesê word van die buitelandse valuta mark.

Vra jouself of dit maklik is vir jou om geld te maak. Vra jouself nou of jy al in jou lewe ten minste een spel goed genoeg bemeester het om méér te wen as om te verloor, of om dit goed genoeg te speel om elke nou en dan ’n nuwe “high score” aan te teken of ’n nuwe vlak te bereik. Ek tel myself onder die massas wat dit nog altyd moeilik gevind het om geld te maak. Maar ek kan aan ’n hele paar bord-, kaart-, en elektroniese speletjies dink wat ek oor die jare redelik goed bemeester het. Ek het ook al my hand probeer aan spekulasie op ’n paar markte. Ek kan bevestig dat die idee om geld te verloor skrikwekkend is, maar die aksies wat jy moet neem om suksesvol te wees, is nie veel meer ingewikkeld as om sukses te behaal met byvoorbeeld Super Mario nie – dalk selfs eenvoudiger, soos enige persoon kan getuig wat al ooit Super Mario tot die laaste sampioen gespeel het.

My advies vir myself en ander mense wat hoop om hul finansiële sake te verbeter, is om eerlik te wees oor die hoeveelheid waarde jy verskaf, en aan hoeveel mense, en indien nodig, verstellings te maak, of na ’n totale ander mark te verskuif. En as jy nie jouself sien in die waarde-besigheid nie, of bloot jou opsies wil verbreed, stel ek voor jy maak jouself vertroud met ’n “spel” wat jy dalk nie veel meer ingewikkeld sal vind as ’n goeie rondte skaak nie.

______________________

WOENSDAG 27 DESEMBER 2017

Ek het ’n paar bloudrukke ontvang van my ouers: spesifieke primêre taal maar ook bewussyn van die waarde van ’n spesifieke sekondêre taal, spesifieke kultuur, spesifieke morele waardes, spesifieke godsdiens, en spesifieke idees en verwagtings oor geld en die proses om geld te maak as volwassene.

Die taal het ek gekonfronteer, en aanvaar as goed genoeg vir my behoeftes. Ek het ook aanvaar dat die sekondêre taal (Engels) aansienlike waarde het – soos bevestig en gemodelleer deur my ouers, en hierdie taal ook bemeester.

Die spesifieke kultuur (Afrikaanse/Suid-Afrikaanse kultuur) het ek gekonfronteer, en aanvaar as goed genoeg vir my behoeftes – almal het “kultuur” nodig as deel van hulle identiteit, en as deel van die manier hoe hulle inpas in die breë gemeenskap.

Die spesifieke morele waardes het ek gekonfronteer, en meeste daarvan aanvaar as redelik en edel.

Die spesifieke godsdiens het ek ook uiteindelik gekonfronteer, en tot ’n groot mate ongeloofwaardig gevind. Mettertyd het die “energie” wat die spesifieke religieuse wêreldbeeld en verwysingsraamwerk gehad het in my brein, uitgeput geraak (siende dat dit nie gereeld verfris en versterk was nie), en ek dit vervang met ’n alternatiewe wêreldbeeld, en ’n alternatiewe verwysingsraamwerk.

Die spesifieke verhouding met geld, idees oor hoe volwasse lewe werk, en wat my verwagtinge behoort te wees wanneer my beurt aanbreek om as volwassene te begin geld verdien om myself en moontlik ander mense te onderhou … was moeiliker om te konfronteer. Dit het nie ’n naam gehad soos ’n nasionaliteit met gepaardgaande simboliek nie. En orals in die wêreld was ryk mense, en arm mense. Orals in die wêreld het goeie mense gesukkel om kop bo water te hou. Idees oor geld en hoe volwasse lewe werk en wat my verwagtinge behoort te wees, was nie spesifiek op dieselfde wyse as wat die godsdiens waarmee ek grootgeword het, spesifiek en sigbaar anders was as wat mense geglo en gedoen het in byvoorbeeld Indië, of Saoedi-Arabië nie. Dit was ook makliker om mislukkings te interpreteer as die resultaat van my spesifieke persoonlikheid, selfs my spesifieke ambisies – ek wou byvoorbeeld eerder tyd spandeer aan my eie projekte as om my tyd te verkoop aan iemand anders, wat ek gevrees het my sou verplig om vervelige, simplistiese take te doen.

Ek het gerebelleer teen die idees waarmee ek grootgeword het. “Geld is nie alles nie,” het ek gesê. “Ek sal hulle wys,” het ek gesê. “Hulle sal my nie onderkry nie.” [12/10/18: Ek het gedink ek rebelleer teen die idees waarmee ek grootgeword het, maar ek het slegs gerebelleer teen sekere aspekte daarvan. Die verwagting van mislukking was ten volle geïnternaliseer.]

Ek het visioene gehad daarvan om ’n kluisenaar te word, en om weg te breek van die konvensionele manier van dinge doen.

Ongelukkig moes ek steeds eet, en huur betaal, en klere koop. En siende dat ek geld verdien het in Noordoos-Asië in ’n poging om weg te kom van die slegte wêreld waar dinge nie uitgewerk het vir my ouers nie, en waar ek ten volle verwag het dinge ook nie vir mý sal uitwerk nie (naamlik voorstedelike middelklas Suid-Afrika), moes ek ook ’n vliegtuigkaartjie koop elke jaar of twee om my familie te besoek.

Uiteindelik het ek ’n vrou ontmoet waarvan ek baie gehou het en wie ek graag as my lewensmaat wou hê. Ek was intens bewus van die verskil wat meer geld sou maak aan ons lewens. Maar hoe? Meer kennis is sekerlik die antwoord, het ek geglo. Leer hoe om geld te maak. Wees braaf. Verbeel jouself jy kan ’n goeie verkoopsman wees. Leer hoe om te woeker op die finansiële markte. As ek net die regte lesse kan leer oor geldmaak, het ek gereken, goeie advies kan kry oor wat om wanneer te doen, en geld het om te spandeer op kennis en geleenthede en die nodige hulpbronne, is dit net ’n kwessie van tyd.

Dis al meer as twintig jaar nadat ek klaar gemaak het met universiteit. Ek het slim geraak oor baie onderwerpe wat te make het met geldmaak. Ek weet hoe om boeke te publiseer en te bemark; hoe om webwerwe te ontwikkel en te verkoop; hoe om resensies te skryf oor produkte, dit te publiseer op die internet en geld te maak wanneer mense die produk koop; en hoe om geld te verdien deur handel te dryf in buitelandse valuta. Maar hoe maak ek meeste van my geld? Deur my tyd te verkoop aan plaaslike taalsentrums en mense te help om hulle Engels te verbeter. Siende dat meeste van my studente volwassenes is, en dat meeste van die klasse ’n sosiale waarde het wat nie onaangenaam is nie, kan ek verklaar dat dit nie ’n slegte manier is om geld te maak nie.

Ek kan egter nie ’n paar onaangename retoriese vrae ignoreer nie: Is hierdie manier van inkomste verdien volhoubaar? Spaar ek genoeg geld met hierdie werk om my te hou tot my oudag? As ek in ’n ongeluk my vermoë moet verloor om hierdie werk te doen, sal ek kompensasie ontvang vir my gebrek?

Het my huidige finansiële posisie dalk iets te make met die idees wat ek ontvang het toe ek jonger was? Het dit iets te make met die verwagtinge wat ek ontwikkel het van hoe die volwasse lewe werk, spesifiek wanneer dit kom by geldmaak?

SATERDAG 20 OKTOBER 2018

Dit klink asof ek my ouers kwalik neem daarvoor dat ek nie finansieel beter doen nie, en ek hou nie van die idee nie. Maar dit sal oneerlik wees om te beweer dat ek nie tog ’n bietjie blaam op hulle drumpel lê nie – hulle het my immers met ’n foutiewe bedryfstelsel geprogrammeer, of met programmering wat slegs gewerk het vir sommige mense in die dekades toe my ouers self as jong volwassenes ’n bestaan moes maak.

Dit is egter, en was tot dusver, mý verantwoordelikheid om enige foutiewe programmering wat ek as ’n jong “robot” ontvang het, te konfronteer. En ek kan nie my ouers blameer daarvoor dat ék nie lankal besef het wat die probleem was nie, en omdat ek dit nie al lankal reggestel het nie.

______________________

VRYDAG 8 DESEMBER 2017

In die laat negentigs het Robert Kiyosaki ’n boek geskryf oor finansiële intelligensie en finansiële onafhanklikheid. Soos gewoonlik, is ek jare agter meeste mense, en het eers onlangs die boek, Rich Dad, Poor Dad onder oë gekry. ’n Paar gedagtes daaroor.

Ek kry die idee dat ’n mens nie noodwendig moet fokus daarop om “ryk” te probeer word nie – die les wat ’n mens verwag uit ’n boek wat jou leer van geld. Wat jy eerder moet doen, is om bates te ontwikkel, soos eiendom wat jy verhuur, aandele, beleggingsfondse, en digitale bates soos webwerwe.

Gestel jou totale uitgawes beloop, sê nou maar, $2000 per maand, insluitende huisvesting en kos, en lewenspolisse en uittree-polisse en mediese versekering, en geld vir reis en kort vakansies, en so aan. Indien inkomste uit jou portefeulje bates stabiel en konstant is sonder dat jy nodig het om enige (of veel) addisionele arbeid te verrig, en dit jou maandelikse uitgawes oortref, is werk wat jy verrig vir finansiële vergoeding opsioneel.

Dit beteken dat jy finansieel onafhanklik sal wees, al is jy nie “ryk” op ’n manier soos die konsep gewoonlik verstaan word nie.

SONDAG 10 DESEMBER 2017

Ek verstaan nou dat dit nie net gaan daaroor om “ryk” te word nie, maar om jou finansiële intelligensie te verbeter. Wat help dit immers as jou inkomste uiteindelik vyf of tien keer meer is as voorheen, maar jou uitgawes ook met vyf of tien keer vermenigvuldig?

DINSDAG 26 DESEMBER 2017

14:31

Ek lees tans Secrets of the Millionaire Mind deur T. Harv Eker.

Eker verwys na die finansiële bloudruk wat ’n mens van jou ouers ontvang as kind. As ek terugkyk oor die jare, wil dit blyk dat ook ék die bloudruk aanvaar het wat ek van mý ouers gekry het – tot ’n groot mate van my pa. Ek het aanvaar dat ek heel waarskynlik finansieel sal sukkel, maak nie saak hoe hard ek werk nie.

So, wat doen ek nou as volwasse man, dekades later? Ek werk hard, maar aan projekte wat nie bedoel is om geld te maak nie. Ek doen dit omdat dit my gelukkig maak, en omdat ek voel ek kan op hierdie wyse iets agter laat van my bestaan.

Alles goed en wel, sal ’n mens sê, maar dit is steeds die resultaat van ék wat besluit het die bloudruk wat ek van my ouers gekry het, is eenvoudig hoe dinge werk, en hoe dit moet wees. Feit is, dit is nie.

[’n Mens kan sê heelwat van wat ek geskryf het sedert 1994 was ek wat geworstel het met my bloudruk, en met die wêreld waarin ek moes funksioneer. Uiteindelik het ek ’n ongemaklike vrede gesluit met die wêreld, en aangegaan met my lewe soos ek dit goedgevind het. Wat steeds nie ontken kan word nie, is dat vele van die posisies wat ek ingeneem het en vele van die stellings wat ek gemaak het, steeds die Bloudruk was wat gepraat het. En ek het so volslae die bloudruk aanvaar en geïnternaliseer dat ek sou sê wat ek gesê het sonder om ’n oog te knip – onbewus dat ek semi-gehipnotiseer was.]

18:30

In die boek, Thinking, Fast and Slow, skryf die sielkundige, Daniel Kahneman, oor breedvoerige eksperimente wat hy en sy span uitgevoer het om te bewys hoe maklik mense gemanipuleer kan word – selfs as hulle inlig word van die moontlikheid dat dit sal gebeur.

In How to Fail at Almost Everything and Still Win Big noem Scott Adams dat dit beter is om aan jouself te dink as ’n programmeerbare robot as ’n “fleshy bag full of magic”.

In Trading in the Zone verduidelik Mark Douglas hoe ’n mens oortuigings wat struikelblokke is in die pad na sukses moet deaktiveer, die energie as’t ware uit dit moet tap, en nuwe oortuigings moet skep wat jy dan aktiveer en mettertyd vul met energie.

En in Secrets of the Millionaire Mind skryf T. Harv Eker hoe jou verhouding met geld as volwassene, en hoe suksesvol jy is daarmee om geld te maak, ’n direkte resultaat is van die programmering wat jy ontvang het as kind – verbaal (“Ryk mense is gierig,” of in my geval, werk hard, maar as dit “God se wil” is, eindig jy steeds op met leë hande), deur modellering (jy sien hoe jou ouers hard werk maar nooit genoeg geld het nie), en deur wat hy noem emosionele insidente wat ’n groot indruk op jou gelaat het as kind (vir my, 1985: misterieuse magte waarvan ek niks weet of verstaan nie, vat van ons goed – insluitende ’n boks met van my speelgoed wat in die garage gestaan het. Dit is blykbaar nie diefstal nie. Die wet is aan hulle kant. Bring die gedagte tuis van HULLE – prokureurs, balju’s, en ander magtige karakters wat klein mensies kan vermorsel.).

______________________

SATERDAG 9 DESEMBER 2017

Ons TV het uiteindelik die gees gegee, so ek het begin om ’n uur of so se vermaak te soek tydens aandete op Netflix – wat ons kan kyk op die rekenaar. So herontdek ek toe Ricky Gervais en Stephen Merchant se produksie, An Idiot Abroad met Karl Pilkington as die idioot in die titel.

Vir mense wat nooit die program gevolg het nie: Karl Pilkington was ’n vervaardiger op ’n radio-program van Gervais en Merchant, nadat die twee sukses behaal het met die reeks, The Office. Pilkington het bekendheid verwerf nadat hy ’n paar keer genader is vir sy kommentaar op die radio-program. Sy unieke beskouing van die lewe en sy eerlike opinies het ’n populêre deel van die program geword. Uiteindelik het Gervais en Merchant met die idee vorendag gekom om hulle eertydse vervaardiger die aanbieder te maak van ’n reis-program. Pilkington, wat bekend was daarvoor dat hy geen entoesiasme het vir vreemde lande en internasionale reise nie, moes die Sewe Wonders van die Wêreld besoek, met ’n paar ekstra take en ontberinge bygegooi vir die vermaak van die twee vervaardigers, en natuurlik miljoene TV-kykers.

Elke episode van The Idiot Abroad begin met Gervais en Merchant wat vir Pilkington verduidelik waarheen hy volgende gaan reis. Hulle wys gewoonlik vir hom ’n foto van die besienswaardigheid, en wag dan dat hy, altyd in groot erns en opregtheid, begin om opmerkings te maak oor sy komende reis. Gervais gaan gewoonlik histeries aan die lag wanneer Pilkington begin praat, en sal wat Karl gesê het selfs herhaal aan sy vennoot Stephen Merchant, net vir in geval Merchant nie mooi verstaan het hoe snaaks dit is nie.

Ek dink toe, daai situasie lyk vir my alte bekend. My ouer suster reageer gereeld op presies dieselfde wyse op sommige dinge wat ek kwytraak. Sy sal histeries aan die lag gaan, en dan vertaal sodat haar Britse eggenoot wat nie te goed Afrikaans verstaan nie, ook kan deel in die lagfees. Toe tref dit my: My suster dink aan my as haar “idiot brother” – wat toevallig “abroad” woon.

Dit herinner my toe aan die keer toe ek vir ’n langnaweek Hong Kong toe is, ’n paar maande nadat ek in Taiwan aangekom het. My suster wou vir ’n paar vriendinne gaan kuier wat op ’n stadium saam met haar in Londen gewerk het, en het gedink dit sal gaaf wees as ek haar daar kan ontmoet. So gaan ons toe uit die een dag saam met haar vriendinne. Ek het myself heel skaflik gedra die hele middag, en nie te veel te sê gehad nie. Na aandete gaan sit ons toe almal by ’n buitelug kuierplek om iets te drink. Ek is toe seker al moeg my mond gehou, en begin toe om my amateur psigoanalise te verwoord oor van die ander kliënte in ons omtrek. Siende dat my intellek toe “aan” was, het ek opgemerk dat my suster al hoe meer onrustig raak, met ’n gespanne kyk elke nou en dan in die rigting van haar vriendinne.

Ek besef toe ek is besig om “eienaardig” te wees soos sy maar alte goed weet ek kan wees, maar wat sy seker gehoop het ek op hok sal hou terwyl ek saam met haar en haar kollegas sosialiseer. Ek druk toe nietemin deur met my analises en voorspellings van hoe ek dink die res van die aand gaan verloop vir die mense by een tafel. Soos ek vermoed het, het ek uiteindelik die aand bietjie opgekikker vir my suster en haar vriendinne – wat seker uitgepraat geraak het oor werk en die goeie ou dae in Londen.

So twee jaar na die Hong Kong episode, het my suster die man ontmoet met wie sy sou trou. Die eerste paar kere wat ek by hulle aan huis was nadat hulle hulself in Suid-Afrika gevestig het, het ek myself seker goed gedra, want dit was eers tydens die laaste paar besoeke wat ek weer bewus geraak het daarvan dat my suster blykbaar dink ek is snaaks, veral wanneer ek nie probeer wees nie.

Ag nou ja, ek kyk weereens na die blink kant: Ten minste lok my uitlatings so nou en dan ’n semi-histeriese reaksie uit, al is dit meer uit verligting dat ek nie die persoon in die verleentheid stel nie as wat dit regtig vermaaklik is.

______________________