Maand: Januarie 2019

’n Paar punte onderstreep

SONDAG 13 JANUARIE 2019

Primêre doelwit, steeds: Om my lewe die moeite werd te maak om te leef.

Dit kom neer daarop om my lewe te leef soos ek dit goedvind, omdat ek vertroue het in myself dat ek ’n goeie job daarvan sal doen.

Bonus: Ek veronderstel nie dat ek enige iemand enige iets kan leer nie, maar indien ek een of twee handige insigte of brokkies advies kan oordra aan iemand anders, sal dit goed wees.

DINSDAG 22 JANUARIE 2019

21:17

Met ’n nuwe perspektief, en ’n handvol nuwe insigte, blyk dit in terugskouing dat ek ’n paar hoogs eksentrieke idees gehad het oor die jare.

Een was my posisie oor gelukkig wees. Ek het altyd geglo mens moet versigtig wees daarvoor, want net soos jy gelukkig is, gebeur iets en … hoe laf voel jy nie dan nie?

Die ander lawwe idee was oor geld, waarvoor ’n mens noodwendig toertjies moes doen, deur brandende wiele moes spring, en van die beste ure van jou weeksdae moes deurbring in sieldodende verveling. Dit moes noodwendig so wees, het ek gereken, want geld is nie jou maat nie.

22:08

Ek het vir lank die terme “struggle” en “creation” aangehaal as woorde met spesiale betekenis. Die idee was dat jy “struggle” teen dinge, en uiteindelik ’n fase van jou lewe bereik waar jy meer fokus op “creative endeavours”.

Dit is egter belangrik om uit wys dat ek altyd versigtig was met die vertaling van die woord “struggle”. Dit het nie noodwendig beteken om te sukkel nie, maar eerder om te worstel teen iets, en dit te oorkom. Hierdie struikelblok wat ’n mens moes oorkom kon ’n gebrek wees, ’n toksiese verhouding, of ’n situasie waaruit jy moes ontsnap. Die kern van die idee was positief, en kreatief (nog voor jy by die “creation” deel gekom het). Dit het gegaan daaroor dat jy kyk na die kaarte wat aan jou uitgedeel is, en dan die beste spel uitwerk wat jy kan. En wanneer jy dan ’n deurbraak behaal het, en jy nie meer soveel energie en tyd hoef te spandeer aan hierdie worstelstryd nie, kon jy jou tyd en energie aanwend tot die skepping van iets – literatuur of enige ander kunsvorm, of om op enige ander wyse te skep ’n goeie, vervullende, produktiewe lewe.

DINSDAG 23 JANUARIE 2019

Woensdag 12 Desember 2018: “Ek sal uiteindelik kan sê die proses om finansieel onafhanklik te raak, was genotvol, stimulerend, vervullend, en uiters interessant, omdat feitlik alles wat ek gelees het, en toegepas het, neergekom het daarop om myself te verbeter.”

Dog net ek onderstreep hierdie punt: As jy meer geld wil maak, verbeter jouself.

______________________

Notas oor aftrede

SATERDAG 5 JANUARIE 2019

In die video, “7 Practical Ways To Rewire Your Brain (Based On Science)” sê die ou: “We’re set up for failure, because we think we’re going north but we’re going south. That’s why fifty percent of people who get married divorce; eighty percent of businesses fail; that’s why thirty percent of Americans are on some kind of anti-depressant medication; that’s why sixty, seventy percent of people are overweight.”

Ook: As jou doelwit noord is, maar jou kompas is ingestel op suid sonder dat jy bewus is daarvan, kan jy so hard werk as wat jy wil, jy kan jou pogings soveel optimaliseer as wat enige goeie boek sê jy moet, maar jy gaan 40 000 kilometer ver stap om uiteindelik aan die agterkant van jou doel uit te kom, terwyl jy dalk net van die begin af ’n paar honderd kilometer moes gestap het.

Hy sê ook – ek weet nie of dit waar is nie – dat die gemiddelde Amerikaner net omtrent $60 000 [NT$1.8 miljoen/R800 000 in Januarie 2019] gespaar het teen die tyd dat hulle sestig jaar oud is.

Ek wou hierdie laaste punt bevestig, wat my gelei het tot die volgende: ’n Beraamde 38 miljoen huishoudings in Amerika leef van die hand na die mond – wat beteken hulle het geen geld oor teen die tyd wat die volgende salaristjek inkom nie. Twee-derdes van hierdie huishoudings het blykbaar ’n mediaan inkomste van $41 000, wat hulle net bokant die federale armoede-vlak plaas (vir ’n huishouding van vier mense). Wat erger is, is dat drie-kwart van Latynse en Afro-Amerikaanse huishoudings minder as $10 000 gespaar het teen die tyd dat hulle aftree, en byna twee-derdes van hierdie huishoudings bereik aftree-ouderdom met geen geld gespaar vir die toekoms nie.

Volgens ’n analise van die Amerikaanse Government Accountability Office is die mediaan spaargeld teen aftrede vir Amerikaners in die ouderdomsgroep 55-64 ongeveer $107 000 [NT$3.3 miljoen/R1.6 miljoen in Januarie 2019]. In vergelyking hiermee is die spaargeld in alle aftree-rekeninge van die sogenaamde Generasie X ongeveer $32,000-$71,000 [NT$1 miljoen-NT$2.2 miljoen/R460 000-R1 miljoen]. In Suid-Afrika lyk die situasie ook heel beroerd. Die gemiddelde pensioen van ’n Suid-Afrikaanse pensionaris wie se maandelikse inkomste gedeponeer word in ’n bank, is volgens ’n artikel op IOL.co.za slegs R5 702, hoewel die mediaan slegs R3 787 per maand is. (Onthou, al wat dit beteken as jy in hierdie gemiddelde val, of in die mediaan is, is dat jy in dieselfde boot is as vele ander mense – maar dis nie te sê dat dit ’n goeie boot is nie.)

Die ou van die video sê ook, meeste mense sal uiteindelik kry wat hulle wil hê – met behulp van boeke en lewensgidse en ervaring wat hulle sal help om hul kompas te verstel, net omtrent veertig jaar nadat hulle gehoop het hulle dit sou hê (my weergawe van wat hy sê – hy praat ’n bietjie deurmekaar).

DONDERDAG 17 JANUARIE 2019

Ek lees boeke soos Jim Rickards se The Road to Ruin, en ek kyk video’s soos Mike Maloney se “Top 10 Reasons I Buy Gold and Silver”.

’n Mens wonder wat jy sal doen indien dit wat sommige mense reken dalk kan gebeur, wel gebeur: aandelebeurse sluit tot verdere kennisgewing, papiergeld verloor waarde, en die ekonomie stort min of meer in duie.

Natuurlik word daar voorgestel dat jy goud moet koop, en silwer, en ander kosbare metale, veral in formate wat maklik hande kan verwissel – siende dat jy dalk nodig sal hê om ’n goud- of silwermuntstuk te verruil vir ’n paar kratte groente en vrugte.

Maar wat as jy nie nou in staat is om ’n paar miljoen Taiwan dollar, of ’n paar miljoen rand te kan spandeer op kosbare metale nie?

Twee idees kom onmiddellik na vore om my gemoed te verbeter. Die eerste een is vaardighede – dinge wat jy kan doen vir iemand anders, wat jou sal vergoed met iets van waarde, wat jy dan self kan gebruik of wat jy weer kan verruil vir ’n blik koffie of iets. Die tweede ding is dat daar steeds ’n mark sal wees vir duisende produkte en dienste. Mense gaan steeds nodig hê om dinge te doen, of om dinge gedoen te kry. Daar sal steeds ’n behoefte wees daaraan om dinge te leer, of om vermaak te word. Ouers sal steeds hulle kinders wil leer lees en skryf – en nie almal sal dit self kan doen nie. Dinge sal steeds breek – en nie almal sal weet hoe om dit self reg te maak nie.

Die twee idees sluit natuurlik by mekaar aan. Elke stad of dorp sal steeds gevul wees met duisende of miljoene mense met behoeftes en wense en begeertes, en daar sal steeds mense wees wat sal kan voorsien in hierdie behoeftes en wense en begeertes. En indien jy vaardighede of kennis het wat jou in staat kan stel om te voorsien in hierdie steeds aktiewe markte, kan jou sakkie goud- en silwermunte dalk langer hou as wat jy aanvanklik gereken het dit sal.

In kort, die “groot” ekonomie kan dalk in duie stort, maar ’n plaaslike ekonomie sal heel waarskynlik voortgaan, ten spyte van ontwrigting, en ten spyte van veranderinge in betalingsmetodes en lewering van dienste en produkte.

SATERDAG 19 JANUARIE 2019

’n Redelik welgestelde en suksesvolle besigheidsman sê onlangs in een van my klasse dat hy nie betrokke wil raak in ’n besigheid waarvan hy nie genoeg weet nie, na aanleiding van vriende van hom wat besighede of maatskappye koop wat ’n goeie produk het maar wat in hulle opinie nie goed bestuur word nie. Hy voeg toe by dat hy om dieselfde rede glad nie belê in aandele, of in aandele- en indeksfondse nie.

In ’n episode van die aanlyn program, Radical Personal Finance, sê die ou ook dat hy ’n hele paar ryk mense ken wat nie belê in die aandelemark of in aandele- en indeksfondse nie, maar net in “things with value”.

In The Death of Money sê Jim Rickards, “An allocation to gold of 10 to 20 percent of investable assets has much to commend it.” Hy voeg egter by: “An allocation above 20 percent is not recommended because gold is highly volatile and subject to manipulation, and there are other investable assets that perform the same wealth-preservation functions.” Ander bates waarin mens kan belê sluit volgens hom in kunswerke: “Fine art offers gold’s return profile in both inflation and deflation, without being subject to the manipulation that affects gold.” Selfs kontant is ’n goeie belegging omdat dit die belegger die opsie gee om te draai na ander beleggings op kort kennisgewing. Hy noem ook dat kontant dalk nie die beste belegging is ná ’n groot ramp of ineenstorting van die aandelemark nie, maar dat dit van groot waarde kan wees totdat die ramp op die horison verskyn. “The challenge, of course,” herinner Rickards die leser, “is being attentive to the indications and warnings and making a timely transition to one of the alternatives already mentioned.”

MAANDAG 21 JANUARIE 2019

12:35

Ontwikkel ’n aftree-plan vir nou tot en met sestig.

Maak dan veranderinge aan die plan vir die volgende dekade – sestig tot sewentig, soos die wêreld, die ekonomie, en jyself en jou lewensmaat, verander.

Doen weer dieselfde op sewentig.

Maak seker jy hou die heeltyd twee moontlikhede in gedagte: 1) Jy kan nog aktief geld maak tot in jou sewentigs toe, en 2) iets kan enige dag gebeur met die gevolg dat jy nie meer aktief enige addisionele inkomste kan genereer nie.

13:01

Fase 1: Bates om sekerheid te voorsien – eiendom, versekering, goud en silwer, kontant vir beleggings, ander harde bates wat maklik omskep kan word in kontant vir ander beleggings, enkele beursverhandelde fondse (ETF’s), beleggings in jouself om te verseker dat jy kan voortgaan om inkomste te ontvang

Fase 2: Meer beleggings om meer passiewe inkomste te voorsien

Fase 3: Bates, soos eiendom, om sekerheid te voorsien in aftrede; mediese versekering; maksimum beleggings vir passiewe inkomste; harde bates wat van tyd tot tyd omskep kan word in kontant

DINSDAG 22 JANUARIE 2019

10:44

Bill Bonner sê in ’n YouTube video dat mens ook ’n voorraad kontant in jou huis moet hou, vir in geval daar ’n onderbreking is in netwerke, of indien banke waar jou digitale krediet gehou word, probleme ondervind. Waardevolle advies as ’n mens dink aan hoeveel mense deesdae wegbeweeg van harde kontant ten gunste van digitale krediet – krediet- en debietkaarte, EZ-kaarte, iPass, Apple Pay, Google Pay, Line Pay, en ander vorms van “geld” op jou foon. Waarmee betaal jy as die sellulêre netwerke ’n probleem het, of as die bank wat die krediet hou, ’n probleem ondervind, of as die maatskappy waar die krediet is, bankrot gaan, of hulle netwerk word gekraak?

11:09

Feit van die saak is, mens moet ’n beleggingsportefeulje hê vir wanneer die wêreld soos jy dit ken, ophou bestaan, én vir in geval dit voortgaan om te bestaan op min of meer dieselfde trant. Eersgenoemde sluit in goud en silwer muntstukke, en harde kontant; ’n manier om jouself en jou gesin te verdedig teen fisieke bedreigings, soos ’n vuurwapen en ammunisie en items soos koeëlvaste baadjies; noodvoorrade kos en water, en/of ’n manier om jou eie kos te produseer en water te suiwer … en laasgenoemde sluit in goud en silwer, harde kontant, ander kosbare items watse waarde toeneem met tyd, eiendom, aandele in ’n verskeidenheid fondse, aandele in klein besighede, en ’n portefeulje van versekering vir lewe, ongeluk, en gesondheid.

* * *

Ek was nog nooit enige iemand anders nie, maar ek dink meeste mense het ’n meganisme in hul koppe wat oorweeg wat “jy” dink, en jou dan inlig dat jou mees onlangse gedagte geëtiketteer kan word as X, Y, of Z. Dalk skrik jy, want jy het ook inligting ontvang van die omgewing waarin jy jou bestaan voer, of van ander mense aan wie se opinies jy gewig gee, of van sosiale en ander media, dat etikette X, Y, of Z “sleg” is.

En dan kom jy op ’n punt van jou lewe waar dit skielik nie meer soveel saak maak dat jy dalk geëtiketteer sal word as X, Y, of Z nie. Een so ’n voorbeeld is die laaste nota van hierdie stuk (11:09 van Dinsdag 22 Januarie 2019), waarin wat ek skryf, gesien kan word as dat ek nou sorteer onder ’n groep wat paranoïes is oor die wêreld, en seker ook nou êrens op ’n plaashuis se stoep wil gaan sit met ’n haelgeweer op my skoot – sogenaamde “survivalists”.

Feit is, my gedagtes is altyd in vloei. Ek onderskryf nie enige iemand of enige groep se ideologie nie. Ek behoort ook nie aan enige groep, of beweging nie. Al wat ek doen, is ek lees, ek oorweeg wat ek lees en hoor en sien, en ek skryf wat ek dink. As dit lyk soos X, T7, of 3#4, dan moet dit maar so lyk. (Vrydag 8 Maart 2019)

______________________

Een miljoen dollar in drie jaar

Oftewel: Hoe om een miljoen Amerikaanse dollar te spaar in drie jaar – in minder as 300 woorde

MAANDAG 14 JANUARIE 2019

Stap een: Spandeer ses maande om te leer hoe om ’n Internet-gebaseerde besigheid oop te maak wat gemiddeld $20 000 netto wins per maand oplewer. (Jy kan jouself ’n jaar of langer gee, en dan sal dit jou ’n jaar of langer vat. Gee jouself presies ses maande, en jy sal dit leer in ses maande.)

Stap twee: Handhaaf jou bestaande bron van inkomste, en jou bestaande leefstyl. Bestuur die besigheid vir twee jaar. Maak seker jy hou rekord van al alles wat jy doen, al die geld wat jy spandeer om besoekers te trek na jou besigheid toe, en alle ander besigheidsuitgawes. Plaas al die wins in iets soos ’n Money Market rekening.

Stap drie: Verkoop die besigheid met bewys van 24 maande se netto wins van gemiddeld $20 000 per maand, teen 30 keer die gemiddelde maandelikse netto wins. Dit behoort jou te gee $600 000. Die maandelikse wins wat jy weggesit het vir twee jaar, behoort ten minste $480 000 te wees (siende dat dit heel waarskynlik rente geloop het). Jy sal ongeveer 15% moet betaal aan kommissie om die besigheid deur ’n professionele span te laat verkoop, wat jou behoort te gee $510 000 plus die $480 000 in die bank, vir ’n totaal van net onder die een miljoen Amerikaanse dollar (nie in ag genome die rente wat jy verdien op die geld wat jy elke maand belê het nie).

Makliker gesê as gedaan? Wat jy ook al sê, is waar vir jou.

Ekstra notas:

Die besigheid móét gebaseer wees op die Internet, anders gaan die groep potensiële kopers aansienlik kleiner wees as wat jy nodig het. Die besigheid gaan heel waarskynlik beteken dat jy iets moet verkoop – ’n diens, digitale produkte, of fisiese produkte (wat jyself nooit hoef te hanteer of te verskeep nie).

WOENSDAG 23 JANUARIE 2019

Geld is nie ’n skaars hulpbron waaroor ’n mens in ’n toestand van vrees moet verkeer nie. Geld is ’n oplossing tot ’n probleem.

(“Mits jy geld het,” kom ’n stem na die applous bedaar het.)

SONDAG 27 JANUARIE 2019

Gestel ek wen die Britse Lotery, of ek kry ’n skitterende idee in my slaap, werk daaraan vir ’n paar maande en verkoop dit vir ’n miljoen dollar, of ’n skatryk eksentrieke oom waarvan ek nooit geweet het nie, noem my in sy testament nadat hy tot afsterwe gekom het in sy kasteel in die suide van Duitsland, wat sal ek doen met die geld? Wat sal ek doen met een miljoen Amerikaanse dollar? (Ek ignoreer vir eers die onaangename feit dat ’n mens ’n deel aan die regering sal moet afstaan.)

Een: Spandeer tien persent ($100 000) om ’n paar mense en diere se lewens beter te maak.

Twee: Spandeer vyf persent ($50 000) om ’n paar items aan te skaf wat ek nodig het, en/of wat my lewe gemakliker sal maak, en gaan op vakansie vir twee of drie weke (niks uitspattig nie – goedkoop hotelle, openbare vervoer, en so aan).

Drie: Spandeer vyf persent ($50 000) om my eie vermoëns en vaardighede uit te brei en te verbeter, om onder andere die waarskynlikheid te verbeter om te kan voortgaan om ’n inkomste te genereer oor die volgende paar dekades.

Vier: Spandeer drie persent ($30 000) op twee of drie besigheidsprojekte om ’n aktiewe inkomste te verseker, met die opsie om die ondernemings te verkoop na ’n paar jaar en die opbrengs te herbelê.

Vyf: Hou twee persent ($20 000) in ’n rekening vir aktiewe handeldryf op enkele markte.

Totaal gespandeer: $250 000

Totaal bedrag oor: $750 000

Ses: Spandeer tien persent ($75 000) op goudmuntstukke, silwer muntstukke en silwerstawe.

Sewe: Hou dertig persent ($225 000) in kontant (dollar, euro, Chinese juan, en Taiwan dollar), en in bankrekeninge.

Agt: Belê twintig persent ($150 000) in eiendom – nie ons eie residensiële eiendom nie, maar eiendom wat óf in waarde sal toeneem, óf wat inkomste kan genereer.

Nege: Belê vyf persent ($37 500) in ’n fynkunsbeleggingsfonds.

Tien: Belê tien persent ($75 000) in een of ander fonds wat belê in finansiële tegnologie en natuurlike hulpbronne.

Elf: Belê vyf persent ($37 500) in een of ander hoë-risiko, hoë-opbrengs fonds.

Twaalf: Belê tien persent ($75 000) in hoë-kwaliteit effekte.

Dertien: Belê tien persent ($75 000) in aandele – spesifiek natuurlike hulpbronne, mynbou, energie, en tegnologie.

Vir in geval hierdie uiteensetting verbasend ingewikkeld lyk vir iemand met bitter weinig ervaring in hierdie sake, moet ek byvoeg dat ek inspirasie geput het uit twee boeke in besonder: T. Harv Eker se Secrets of the Millionaire Mind, en James Rickards se The Road to Ruin: The Global Elites’ Secret Plan for the Next Financial Crisis.

(Nog notas volg dalk. Noemenswaardig in afwesigheid is ’n sogenaamde noodfonds, en melding van indeksfondse – wat deur vele kenners beskou word as ’n redelike veilige belegging.)

______________________

’n Kort geskiedenis van moderne Suid-Afrika

VRYDAG 11 JANUARIE 2019

Hier volg ’n kort geskiedenis van moderne Suid-Afrika: Vir ’n lang tyd het wit mense gedink hulle is beter as swart mense, en so opgetree. Meeste swart mense het hierdie optrede waargeneem, en tot die konklusie gekom dat, as die wit mense dink hulle is beter as swart mense, en so optree, is hulle seker beter. Derhalwe het meeste swart mense gedoen wat wit mense vir hulle gesê het om te doen, en opgetree soos wit mense hulle voorgeskryf het.

’n Minderheid van swart mense het egter nie geval vir hierdie storie dat wit mense beter is as swart mense nie. Ook hierdie oortuiging het duidelik geblyk uit die wyse hoe húlle opgetree het. Ander swart mense het dit ook opgelet, en na hierdie mense gekyk as leiers wat dalk vir hulle ’n beter situasie kan bewerkstellig. Wit mense het dit ook gesien, die mense bejeën as bedreigings, en hulle gearresteer, aangekla van wette wat die wit mense geskryf het om hulleself te beskerm en hulle beter posisies in die samelewing te verskans, en – indien die mense nie in die middel van die nag die land verlaat en in ballingskap gegaan het nie – hulle opgesluit vir dekades lank. Toe ’n nuwe generasie nuwe leiers opgelewer het wat ook nie wou val vir die storie dat wit mense beter was as swart mense nie, was hulle lewens ook verontrief: wat hulle kon sê en waarheen hulle kon reis, was byvoorbeeld hewig ingeperk. Indien hulle steeds nie wou luister nie, is hulle eenvoudig doodgemaak.

En so het die moderne geskiedenis van Suid-Afrika voortgegaan deur die jare sewentig, en die jare tagtig, tot politieke verwikkelinge in ander wêrelddele druk op die wit regering geplaas het om radikale veranderings te maak, en die druk van meer en meer swart en bruin mense wat nie meer geglo het wit mense is beter as hulle nie, ook te veel geraak het. Teen die middel negentien-negentigs het ’n nuwe bedeling aan bewind gekom. Aan die hoof van hierdie bedeling was talle van die mans en vrouens van dekades tevore wat tóé al nie geval het vir die wit mense se oortuiging dat hulle beter was as swart mense nie.

* * *

Dit bring ons by vandag. Ek lees op News24 dat rassisme hoogty vier in die Noordwes dorp van Schweizer-Reneke. Een van die onderwysers by ’n laerskool het ’n foto geneem van ’n groepie kinders in ’n klaskamer op die eerste dag van skool. Die foto wys dat ’n paar swart kinders op hul eie by ’n tafel sit, en die wit kinders by ander tafels. Die foto het soos veldbrand versprei op sosiale media. Daar was proteste, ten minste een skorsing, en wydskaalse woede oor wat gesien is as ’n terugkeer na apartheid. [’n Latere verduideliking is gegee dat die kinders wat op hul eie gesit het, nie Engels of Afrikaans kon praat nie, en dat hulle gehelp moes word deur ’n tolk.] [Sien ook die onderhoud met ’n pa van een van die swart kinders in die foto.]

’n Onderwyser van ’n ander skool in die dorp het aan die joernalis gesê dat rassisme nooit sal eindig in die dorp nie, veral nie onder wit mense nie. “We don’t know democracy here,” sê die onderwyser. “Whites think they are superior [to] everyone here.” Die berig spesifiseer nie die ras van die onderwyser nie. Indien die persoon wit is, wonder ek: Is dit ’n uitdrukking van sy of haar eie gevoel jeens ander bevolkingsgroepe? Indien die persoon swart is, hoe weet hy of sy wat die wit mense (in die meervoud) dink?

’n Paar weke gelede lees ek Elaine Hilides se verduideliking van die Drie Beginsels van Sydney Banks. Sy skryf onder meer: “We create our reality moment by moment via thought and then we experience that reality via feeling. We are always, 100%, feeling our thinking. It can look like it’s our circumstances that are causing our feeling, but we are only ever feeling our thinking about our circumstances.”

Die onderwyser in Schweizer-Reneke het verder gegaan in sy of haar gesprek met die joernalis: “They [die witmense] own everything in this town including public schools. This primary school is an example of their behaviour and hatred toward black children.”

* * *

Die storie van wit oorheersing in Suid-Afrika en die onderdrukking van veral swart mense, is ’n storie van een groep mense, wat in die minderheid was, wat ’n betekenisvolle persentasie van ’n groter groep mense oortuig het hulle is beter as die meerderheidsgroep, en dat die meerderheid dit maar net so moet aanvaar. Low and behold, it worked! ’n Kritiese persentasie van die meerderheidsgroep het geval daarvoor!

Nou, in ’n nuwe eeu, en ’n nuwe Suid-Afrika, is hulle kinders en kleinkinders en ander nasate woedend dat wit mense vir so lank weggekom het daarmee. Hulle dring nou aan daarop dat dinge “reggestel” moet word – grond moet weggevat word van die wit groep, en meestal vir lede van die swart groep gegee word. Honderde-duisende werksgeleenthede en duisende besigheidsgeleenthede moet gereserveer word vir lede van die groepe wat voorheen uitgesluit is. Daar word selfs gepraat van wit mense wat nou versigtiger moet wees hoe hulle praat met swart mense, om te verhoed dat laasgenoemde nóg kwater raak.

Gaan dit werk? Gaan alles beter raak oor die volgende paar dekades? Dalk dink vele wit mense nog steeds hulle is beter as swart mense. Uit die aard van die saak is dit absurd om ’n algemene stelling te maak dat jou groep beter is as ’n ander groep, siende dat Persoon X hoogstens beter kan wees as Persoon Y in sekere aspekte van hulle persoon, of vermoëns. Dink vele swart mense diep in hulle binneste steeds dat wit mense eintlik beter is as hulle? Wie kan sê?

* * *

Wat sal mens dan sê van rassisme, van wit mense wat swart mense dinge toesnou, van wit sokkertoeskouers wat piesangskille gooi op die sokkerveld om ’n swart speler uit te lok?

Verbeel jouself die volgende situasie: Iemand kry ’n onsmaaklike trek op sy gesig, lig sy vinger in jou rigting, en sê:

“Na-na-na-na-na! Jy kan tog nie ’n soufflé bak nie!”

Enigste probleem vir hierdie grapjas is dat jy nie enige ambisies of pretensies het om ’n soufflé te kan bak nie. Hy blaf letterlik by die verkeerde boom op. Jy reageer nietemin.

“Wat het jy gesê?”

“Ek het gesê, na-na-na-na-na …”

“Ja, oukei,” sal jy hom stilmaak, “ek het daai deel gevang. En dan?”

“Jy kan tog nie ’n soufflé bak nie …”

Verbeel jouself nog iets. Een ongeskikte sokkertoeskouer het skielik een dag ’n probleem met sy sig, en sien mense donkerder as wat hulle werklik is (sonder dat hy dit besef). Hy sien ’n swart speler na aan die sitplekke verby draf, en gooi ’n piesangskil op die veld. Om sy punt in te vryf, maak hy ook aapgeluide, en hy spring rond en swaai sy arms.

Wat die toeskouer egter nie besef nie, is dat die speler Hans Christiansen van Swede is – heel waarskynlik die witste speler in die span. Hy sien die piesangskil, en hy sien die man langs die veld wat van een been na die ander spring, met sy arms wat hy bokant sy kop waai. Sal Mnr. Christiansen beledig voel? Dis onwaarskynlik. Hoekom? Vele mense sal uitwys dat hy niks daarvan sal dink nie, omdat daar geen geskiedenis is van wit toeskouers wat wit spelers uittart deur na hulle te verwys as ape nie. Sekerlik sal dit ook help dat hy nie aan homself dink as ’n aap nie. Die belediging sal platval. Die belediger sal absurd voorkom.

Wat gebeur egter wanneer so ’n ongekultiveerde persoon probeer om ’n swart speler uit te lok en te beledig? Die owerhede en die media gaan berserk. Die arme swart speler, sal hulle sê.

Wat sal gebeur as een na die ander swart speler dit moet afmaak as skadelose absurde gedrag – dat hulle immers nie aan hulleself dink as primate nie; dat die koggelry en bedoelde belediging soos water van ’n eend se rug afrol?

Die ou wat my probeer koggel met die feit dat ek nie ’n soufflé kan bak nie, se belediging gaan net werk as ek ’n bietjie van ’n obsessie daaroor het dat ek nie ’n soufflé kan bak nie. Hoe ék dink oor die soufflé besigheid sal inderdaad aan die koggelende ene die mag gee om my te koggel. As ek geen ambisie het om ’n soufflé te kan bak nie, en geen gevoel daaroor het dat ek dit nie kan doen nie, gaan die persoon se pogings so vinnig platval soos ’n poeding met vrot eiers.

Ek weet ek was nog nooit ’n swart sokkerspeler nie, en ek het nog nooit gevoel hoe dit voel as iemand my koggel dat ek minder van ’n mens is as hy nie. Ek het egter ’n sterk vermoede dat min, indien enige, swart atlete soos ape voel. So wie gee dan aan die belaglike een langs die veld die idee dat sy koggelry ’n effek gaan hê?

Dieselfde kan gesê word wanneer ’n wit Suid-Afrikaner op film vasgelê word dat hulle iets kwytraak oor ’n swart Suid-Afrikaner. As daai swart persoon ’n positiewe siening van hom- of haarself het, en die wit ene gaan aan soos ’n besetene met ’n rooi gesig – wie is werklik die een wat ’n aap van hom- of haarself maak?

Ek reken, in stede daarvan om vir almal te sê wat hulle nie mag sê nie, en om te dink aan nuwe maniere om mense te straf wat ander mense sleg oor hulleself laat voel, hoekom nie eerder ’n bietjie meer aandag gee aan hoe mense aan hulleself dink en oor hulleself voel nie?

Daar is sterk aanduidings dat daar steeds mense is wat glo dat hulle beter, of slimmer is as mense wat ’n rooier of bruiner of swarter of geler vel as hulle eie pienk skakering het, en dat hulle derhalwe verdien om beter behandel te word, en voorgetrek moet word as dit kom by geleenthede en toegang tot hulpbronne. Ek reken, as jy voel jy het geen ander manier om jou eie sin van waarde op te bou anders as om ander mense se waardigheid af te breek nie, het jy ’n probleem, en jy kan gerus jouself en almal om jou ’n guns doen deur aspekte van jou persoonlikheid krities onder oë te neem. Maar dit is ook nodig om by te voeg dat indien jy van jou kop af gaan elke keer as iemand onvriendelik is met jou, of plein ongeskik, of doelbewus probeer om jou uit te tart of aanstoot te gee, moet jy dalk begin werk aan jou persepsie van jouself.

______________________

Max du Preez se gevaarlike voorneme

VRYDAG 4 JANUARIE 2019

Vandat ek my eerste Vrye Weekblad gekoop het in die vroeë negentien-negentigs, het ek respek gehad vir Max du Preez. Ek het nog altyd gedink hy is konsekwent in sy beginsels. Hy laat homself ook nooit intimideer deur die magte van die dag nie – en veral in die laat-tagtigs en vroeë negentigs was daar menige pogings om hom te intimideer, of selfs uit die weg te ruim. Na 1994 is hy aanvanklik beloon vir sy bydrae tot die stryd om ’n demokratiese bestel in Suid-Afrika aan bewind te bring, maar dit was nie lank voor sy opinies weer die dominante politieke groepering verkeerd begin opvryf het nie. In die laaste meer as twee dekades het hy voortgegaan om boeke te skryf, en artikels en meningstukke op die internet, steeds geanker in dieselfde beginsels wat hom dertig jaar gelede gedryf het om die Vrye Weekblad te begin. Veral sy meningstukke is soms genadeloos krities. Een van die stukke wat die meeste opspraak gewek het, was sy stuk oor hoe Zuma op ’n een-man missie blyk te wees om Suid-Afrika te vernietig. Soos verwag kon word, het die stuk hom ’n selfs groter vyand gemaak van sommige politici as wat hy reeds was.

Max se nuutste rubriek vir News24 steek my egter dwars in die krop. Hy verwys in die stuk na twee insidente waarin hy onlangs betrokke was. Die eerste was toe hy ’n bottel wyn wou koop in ’n winkel in ’n dorp op die Tuinroete. Een van die twee kassiere was besig met ’n gesprek op haar selfoon; die ander een het hom geïgnoreer. Toe hy haar na ’n paar minute vra of hy maar kan betaal, was haar reaksie dat sy nog besig is met ’n ander klant, en gewys na ’n persoon wat by die deur gestaan en gesels het met die sekuriteitswag oor misdaad in die dorp. Nadat hy nog ’n paar minute gewag het, het hy die klant by die ingang genader en haar gevra of sy asseblief haar transaksie kan afhandel – hy is op ’n geel lyn geparkeer. Sy het haarself onmiddellik vervies, hom arrogant genoem, en hom gevra wanneer “you people” gaan besef hulle is nie meer die baas nie.

Max gee toe dat die situasie hom kwaai in die verleentheid gestel het omdat hy gewoonlik die persoon is wat ingryp wanneer ’n wit persoon ongeskik is met ’n swart werknemer in ’n winkel. Hy erken ook dat hy geïrriteerd was met homself omdat hy weet hy sou met aansienlik meer selfvertroue aangedring het daarop dat die ander klant haar transaksie afhandel indien sy blank was.

Hy vertel ook van ’n insident by ’n vulstasie toe ’n ander motoris amper in hom in gejaag het toe hy by die vulstasie uittrek. Hy het sy kar effens teruggetrek, en volgens hom beleefd aan die ander motoris gewys dat hy maar kan voortgaan. Die ander motoris het egter uitgespring, en vir Max gekonfronteer. “Watse gebaar was dit?” het die motoris gevra, vir Max uitgeskel as ’n rassis, en hom gedreig met geweld.

Max reken dat daar ’n groot waarskynlikheid is dat die twee mense ongeskiktheid en rassisme verwag van wit mense vanweë ervaringe in die verlede. Hy kom tot die konklusie dat hy derhalwe hulle bereidwilligheid om hom te konfronteer moet respekteer eerder as om aanstoot te neem.

Hy noem dan dat hy van vaste voorneme is om van nou af meer beskeie en vriendeliker voor te kom wanneer hy interaksie het met swart landsburgers, en ekstra beleefd en ekstra versigtig. Hy wonder of dit nie rassisties en oneerlik sal wees om swart mense anders te hanteer as wit mense nie, maar besluit dan dat dit eenvoudig die realiteit is in Suid-Afrika vandag – dat vele Suid-Afrikaners steeds worstel met die rassekwessie.

Later in die stuk skryf hy ook dat hy gevoel het dat dit onvanpas sal wees vir hom as wit persoon om sy opinie uit die spreek in die openbaar oor die slag van ’n skaap op ’n strand in Clifton.

Mens kry die idee dat Max inderdaad worstel met die korrekte formule vir hoe ’n wit mens moet optree in Suid-Afrika amper drie dekades na die einde van Apartheid. Hy erken dat dit nie goed sal wees as almal katvoet loop om die kwessie van ras nie. Hy reken verder dat hy nie een van die “good whites” is wat glo wit mense moet hulle bekke hou en nie deelneem aan openbare debat nie. Hy spreek wel sy oortuiging uit dat wit mense ’n verantwoordelikheid het om meer respekvol te wees en hulle woorde fyner te kies wanneer dit by hierdie sake kom. Hy hoop dat sy agterkleinkinders, indien hulle wit is, vrygestel sal wees van hierdie las.

Ek moet erken dat ek ietwat uit die veld geslaan is. Dit is oor die algemeen ’n goeie idee om respekvol te wees teenoor enige iemand wat respekvol is teenoor my, om enige persoon wat ek teëkom met beleefdheid te hanteer, en om nie iemand anders te behandel net omdat hulle ’n ander velkleur het, of van ’n ander etniese groep is nie. En vir die rekord: Ek is bereid om eerste beleefd te wees, om eerste te groet, en om eerste vriendelik te wees. Indien die ander persoon positief reageer, goed so. Indien nie, is dit daai persoon se saak. (Ook vir die rekord moet ek noem dat dit nie goed sal uitwerk vir my om nié vriendelik en beleefd te wees teenoor ander rasse nie, siende dat ek een van slegs ’n paar duisend bleekvelle is wat woon en werk tussen 23 miljoen Taiwannese en mense van ander etnisiteite.)

Uit die veld geslaan is ek egter, want hoe lank reken Max dat wit mense in Suid-Afrika ekstra vriendelik en beleefd, en ekstra versigtig moet wees voor dit verwag sal word van hulle? Hoe lank voordat ’n swart ou ’n wit ou ’n klap gaan gee omdat hy nie beskeie genoeg was op straat, of in ’n staatskantoor nie, of nie ekstra versigtig of beleefd nie? Hoe lank voor so ’n persoon sy aksie sal regverdig met die idee dat wit mense teen daai tyd behoort te weet hoe hulle die rassekwessie moet “hanteer” in Suid-Afrika? (En sal hy verbaas wees oor die ondersteuning van bystanders wat sal saamstem met sy optrede?) Hoe lank voor ’n swart leerling kla by sy ouers dat sy wit onderwyser nie beskeie genoeg was in die klaskamer nie, of nie vriendelik en beleefd genoeg was nie, of nie versigtig genoeg was toe die onderwyser die swart leerling berispe het nie? Hoe lank dink Max sal dit wees voor die ouers van swart leerlinge vereis dat wit onderwysers “versigtiger” moet wees hoe hulle swart leerlinge hanteer? En hoe lank voor iemand die idee gaan kry dat bruin en Indiër Suid-Afrikaners immers nie soveel swaargekry het onder Apartheid as swart Suid-Afrikaners nie, en dat dit dalk goed sal wees indien ook húlle meer beskeie en vriendeliker optree wanneer hulle interaksie het met swart landsburgers, en ekstra beleefd en ekstra versigtig? Laastens, watse tipe mens sal verwag dat jy vriendeliker moet wees met hom of haar as met landsburgers van ’n ander velkleur? Watse tipe mens sal verwag dat jy meer beskeie moet wees, meer beleefd, en versigtiger met jou woorde as met iemand van ’n ander etnisiteit? Is dit die tipe wêreld waarin Max du Preez wil leef, en waar hy wil hê sy kinders en kleinkinders, en dalk selfs agterkleinkinders moet leef?

In die artikel, “The Fear of White Power”, verwys Remi Adekoya na ’n gesprek wat hy gehad het met ’n swart vriend in Londen oor ’n swart kollega van die vriend. (Ek noem die ras van die mense omdat dit relevant is, en omdat die skrywer dit self genoem het.) Die kollega was blykbaar vinnig om die rassekaart te speel toe hy gestop is deur ’n polisieman nadat hy ’n verkeersreël oortree het. “Why did you stop me?” het die kollega vir die polisieman gevra. “Is it because you saw a black man driving an expensive car?” Die polisieman was dadelik verdedigend, en het iets gemompel dat dit niks met ras te doen het nie. Hy gee toe net vir die bestuurder ’n waarskuwing. Die bestuurder se vriend wat saam met hom in die kar was, vra toe vir hom waarom hy ras opgebring het as hy geweet het hy was verkeerd. “Dude,” kom die reaksie toe, “when in a tough spot with a white person, bring up racism and there’s a 99 percent chance they’ll get defensive and back down.”

Die skrywer van die artikel vertel hoe die gesprek met sy vriend verder verloop het. Hy deel toe sy mening met sy vriend dat hulle swart intellektuele moet aanvat wat “rassisme” roep vir strategiese redes, en wat politieke korrektheid as ’n hefboom gebruik vir sielkundige voordeel. Sy vriend het egter nie met hom saamgestem nie. Hy verduidelik toe dat indien politieke korrektheid in Brittanje nie wit mense in bedwang hou nie, dinge maklik kan terugkeer na die slegte ou dae van ’n paar dekades gelede: “In his view, the fear of being called racist is the only thing restraining whites from using their power to dominate us openly.” Hy sluit toe af deur sy vriend, die skrywer, te herinner aan ’n belangrike verskynsel in menslike verhoudings: “It’s not even about white or black, it’s about human nature, how people behave with unchecked power.”

Hierdie gesprek het plaasgevind in Brittanje tussen ’n swart bankier en ’n skrywer wie se ma Pools is en sy pa van Nigerië. Die bankier se opinie was om wit mense se mag in bedwang te hou, want menslike natuur is menslike natuur. In Suid-Afrika is amper 80% van die bevolking swart, net minder as 9% wit, dieselfde persentasie bruin, en omtrent 2.5% Indiër of van ander Asiatiese herkoms. Dit is ’n feit dat die meerderheid swart Suid-Afrikaners steeds in armoede leef. Maar ’n betekenisvolle persentasie van Suid-Afrika se middelklas, en hoër-middelklas, is ook swart. Miljoene swart kinders word deesdae gebore en word groot in mooi, lowerryke middelklas voorstede. En nadat hulle klaarmaak met hoërskool, gaan hulle universiteit toe, waar talle van hulle betrokke raak by politieke bewegings. Wat sal die praktiese gevolge wees indien hulle saamstem met die veteraan politieke skrywer Max du Preez dat wit mense meer beskeie en vriendeliker moet wees in hulle interaksie met swart landsburgers, en ekstra beleefd en ekstra versigtig? Wat sal die praktiese implikasie wees wanneer hierdie jong studente oorgaan in die professionele wêreld? Wat sal die praktiese implikasie wees daarvan wanneer hulle die politieke leisels oorneem by hulle ouers? Gaan die verwagting dat wit mense meer beskeie en vriendeliker, en ekstra beleefd en ekstra versigtig moet wees so deel wees van hulle denke oor rasse-verhoudings dat die verwagting net sowel amptelik gemaak kan word? Wat sal gebeur tien of twintig jaar van nou af indien ’n kritiese persentasie Suid-Afrikaners saamstem met Max du Preez se voorstel, en ’n wit Suid-Afrikaner is nie vriendelik genoeg nie, of nie beleefd genoeg nie, of nie versigtig genoeg met hulle woorde nie? In kort, wat sal gebeur indien ’n wit man of vrou, of ’n wit kind, hulleself nie gedra soos dit van ’n wit mens verwag word in ’n land waar hulle jammer moet wees vir die dade van hul voorgeslagte nie?

Ek het nog altyd respek gehad vir Max du Preez. Ek glo dat sy visie nog altyd was van ’n Suid-Afrika waar mense van verskillende etnisiteite, en verskillende oortuigings en kulture saam kan werk om een nasie te skep. Dit is steeds ’n ideaal om na te streef. Maar ek is bevrees Max se voorneme, en dalk sy voorstel vir wit Suid-Afrikaners tot en met dalk sy agterkleinkinders se geslag, is eenvoudig te gevaarlik om ernstig te oorweeg.

———–

My perspektief op hierdie sake is dalk ietwat anders as talle middelklas blanke Suid-Afrikaners s’n. Ek is nie ’n finansieel gemaklike wit persoon omring deur swart armoede nie; ek is ’n wit persoon met ’n gemiddelde inkomste, omring deur Taiwannese/Chinese mense van wie heel waarskynlik meeste volwassenes meer geld het in die bank as ek. Die dominante groep in hierdie land waar ek al vir amper twintig jaar woon, het ook so te sê ’n monopolie op politieke mag.

Derhalwe vind ek die idee verregaande dat ’n minderheidsgroep seker moet maak dat hulle vriendelik en beleefd genoeg, en beskeie genoeg en versigtig genoeg moet wees met hulle woorde wanneer hulle omgaan met lede van ’n meerderheidsgroep. Soos ek reeds verduidelik het, vind ek dit selfs gevaarlik, en onverantwoordelik, in ag genome hoe vol die geskiedenis is van hoe mense begin optree indien die skaal van sosiale en politieke mag te swaar na die eenkant toe oorhel.

______________________