SATERDAG 20 SEPTEMBER 2003
Taiwan het baie mooi blomme, en bye ook. Daar’s ook bome, en so nou en dan sien ’n mens berge. Die lug is wel besoedel. Daar’s ook baie honde wat op straat rondloop en vir mense met lang neuse blaf. Sommige van die honde is groen.
Wat my regtig pla oor dié storie is … hoekom is ek so desperaat vir antwoorde? Hoekom het ek so baie vrae? Is dit oor my opvoeding – godsdienstige omgewing waar daar gereeld vir ’n mens gepreek is deur dié wat veronderstel was om te weet? En as jy nie geweet het nie, kon jy hel toe gaan! Ek meen, geen mens kon dit ooit as ’n verskoning gebruik het dat hy nie gewéét het nie! Jy was óf een van die gelukkiges wat gewéét het, en derhalwe hemel toe kon gaan, of jy was een van die wat nié geweet het nie, en dus voorlopig verdoem was tot ewige foltering in Satan se hel. Ek sê “voorlopig verdoem”, want daar was altyd die moontlikheid dat jy die nodige kennis kon opdoen voor jy jou laaste asem uitblaas, en as een van dié wat dan wéét kon ook jy die ewige paradys betree – nie omdat jy ’n goeie mens was, of gesterf het terwyl jy ’n ander een van verdrinking gered het nie, maar omdat jy gewéét het!
(Ek belowe ek sal terugkom by die blomme en die diere.)
Om en by tien jaar gelede was ek nie meer seker van wat ek weet nie. Ek het om verstaanbare redes paniekerig geraak. Ek moes van voor af begin om uit te sorteer wat ek weet, want selfs al was ek nie meer seker oor die hemel of die hel nie, het ek nogtans gemeen mens is in ’n groot penarie as jy nie weet oor sekere dinge nie.
Dit het tot gevolg gehad dat ek die afgelope tien jaar nie die konvensionele prioriteite gevolg het van iemand met my sosio-kulturele agtergrond en tersiêre opleiding nie. Ek het besluit dat ek nie onmiddellik aandag kan gee aan sulke aardse dinge soos finansiële welvaart, posisie en status in die gemeenskap, en of ek eendag in die malhuis gaan beland nie. Al wat ek geweet het, was dat ek nie wéét nie.
Ek het baie ander teëgekom wat oënskynlik geweet het, of net voorgegee het hulle weet, of om redes wat ek tot vandag toe nie kan vaspen nie, nie omgegee het of hulle weet nie. Ek, aan die ander kant, was in ’n posisie waar alles wat ek geweet het, geloofwaardigheid verloor het. Ek sou dus noodwendig alle konvensionele prioriteite moes uitstel tot die wonderlike dag van bevryding wanneer ek kon aankondig dat ek, na jare van onsekerheid, uiteindelik weer wéét.
Ek is gou gekonfronteer met ’n harde werklikheid. Banke wat so gaaf was om vir onkundige studente geld te leen, kruidenierswinkels, en die eienaars van huurkamers en woonstelle wou opsluit nie wag vir betaling tot jy geweet het, of verstaan het, wat jy geglo het noodsaaklik was om te weet of te verstaan nie. Almal wou nóú geld gehad het, ongeag of jy geweet het wat jy moes weet, of nie.
Dis hoe ek in Noordoos-Asië beland het. Hier kan ek geld verdien sonder om voor te gee dat ek oor die tipe “kennis” beskik waaroor ek voorheen beskik het. Hier is dit goed genoeg dat mens anders lyk, van ’n ander deel van die planeet af kom, en natuurlik dat jy Engels kan praat. Wat ’n paradys! So karring ek nou al vir jare aan in hierdie geweste, in my oënskynlik eindelose soeke na antwoorde.
Om egter nie te erken dat daar voordele verbonde is aan hierdie onkunde nie, sal van my ’n miserabele leuenaar maak. Die een voordeel is dat ’n mens jou onkunde kan weerspieël in jou voorkoms. Vermaak jouself ’n bietjie deur op ’n sypaadjie in die middedorp of -stad te staan en na verbygangers te staar. Ek glo dat ’n mens die afleiding kan maak dat die welgekledes met skoongeskeerde bene en gesigte in goed geartikuleerde sinne kan verduidelik wat hulle weet. Die ander deel van die skare, dié met wollerige bene en wange en geklee in ou jeans en vuilerige T-hemde, sal heel waarskynlik met lang vervelige monoloë faal om uiteen te sit wat hulle nié weet nie.
Nou, hier’s waar onkunde handig te pas kom: Indien jy jouself in die tweede groep bevind, en mense kyk na jou en meen jy lyk soos ’n hawelose, dan kan jy net jou skouers pateties laat sak en vir hulle sê jy weet hoe jy lyk, maar dit is omdat jy nie wéét nie! In sommige gevalle verstaan hulle jou probleem, en het hulle simpatie. Ander – wat mens net kan aflei nog altyd gewéét het – verstaan nie, en sal derhalwe nooit simpatie hê met ’n mens nie.
Daar is ’n derde groep: Karakters wat die modieuse uniforms dra van mense wat oor antwoorde op die belangrikste vrae beskik en derhalwe wéét, maar wat verskrik na die plafon staar as daar van hulle verwag word om ’n definitiewe stelling dié kant toe of daai kant toe te maak.
Terloops, die faktor van finansiële hulpbronne, wat mense in staat stel om ’n vooraf saamgestelde en vooraf verpakte uniform aan te koop wat aan hulle die voorkoms sal gee dat hulle oor die belangrikste brokkies kennis beskik, kan nooit onderskat word nie. Selfde met gemeenskap. As almal in jou groep dieselfde uniforms dra en dieselfde rympies resiteer, is die waarskynlikheid skraal dat iemand in die omgewing ongemaklike vrae sal vra – behalwe natuurlik as daar een met ’n vuil baard en ’n T-hemp wat skoenpolitoer adverteer, die koffiewinkel binne strompel, en per ongeluk by die verkeerde tafel gaan sit.
* * *
’n Meer liberale houding jeens jou voorkoms, en ander voordele van lewe in die Verre Ooste soos om elke dag Chinese take-aways te kan eet, kan nie oor die hoof gesien word nie. Nietemin, ek sien uit na die dag wat ek genoeg kennis bymekaar gemaak het om weer te kan verklaar, “Ek weet.”
Daar is altyd alternatiewe. Ek kan sê dat ek opgee, of myself probeer oortuig dat ek nie meer omgee nie. Dit sal dit dalk net moontlik maak om my tyd en energie te gebruik om geld en materiële gemak na te jaag, hoewel dit sekerlik ’n transformasie van ongelooflike dimensies sal vereis. Die kans is ook altyd dat ek later in my lewe weer gekonfronteer sal word met die feit dat ek, in werklikheid, steeds nie wéét nie. Dis vir my ’n groot dilemma.
Soos ek reeds vermeld het, die kruidenierswinkel, die bank en die woonsteleienaar gee nie regtig om of ek weet nie. Solank ek aanhou om gereeld geld in hul hande te stop, bly hulle beleefd. Hierdie is egter nie ’n wenslike situasie vir die langtermyn nie. Ek moet óf vinniger by die punt kom waar ek oortuigend genoeg kan verklaar dat ook ék oor die belangrikste kennis beskik (en derhalwe wéét), óf ek moet my hande so gou doenlik op meer geld kan neerlê en dit wettig my eie kan noem. In laasgenoemde geval sal ek meer tyd kan koop om vrae beter te kan formuleer, en om ’n gepaste stel antwoorde daarop te kan vind.
Die ideale resultaat is dat ek, sonder om ’n oog te knip of na die wolke te staar, kan verklaar dat ek inderdaad, na jare van onkunde, weer weet – hoewel dit nie noodwendig dieselfde sal wees as wat andere dink húlle weet nie. Ek sal ook weer my baard kan laat groei, en ek sal nie verplig voel om naastenby modieus aan te trek nie, selfs al kan ek dit bekostig. Hoekom? As mense dán kommentaar lewer oor my voorkoms, en agter hulle hande spekuleer oor my onkunde, kan ek met selfvertroue en hernude trots my skouers reguit trek, stadig omdraai, en hulle inlig: Ek mag dalk soos ’n boemelaar lyk, maar ek wéét.
Nou, wat betref die groen honde …
______________________