Kon sekerlik verwag word na al die jare. My woorde het opgeraak. Of ek moes nuwe woorde gaan koop, maar ek het vergeet. Of ek’t die woorde bestel, maar die vragskip het gesink. Of die trein het ontspoor. Of die vliegtuig het sonder petrol gaan staan.
Voorheen het ek gepraat oor wat gedoen is. Maar dis gedoen.
Of ek het gepraat van wat gedoen gaan word.
Of ek het anekdotes vertel van woede, hartseer, vreugde, vrees, en verleentheid.
Maar almal raak kwaad. Hartseer dinge gebeur. Vreugde is wonderlik. Vrees is ’n pes, en verleentheid is ’n mors van tyd. Meeste van die tyd.
Beste van alles, ek sien uit na volgende jaar. Ek dink dit gaan ’n uitsonderlike goeie jaar wees.
Ons het gistermiddag, Woensdag 10 November 2021, die laaste keer vir Ou Vet veearts toe gevat.
Hy’t in Augustus erg opgegooi. Ons het gedink dis die einde. Hy’s hierdie jaar vyftien jaar oud, so ons dink al vir ’n geruime tyd hy sal dalk nie nog ’n jaar saam met ons wees nie.
Hy’t egter vinnig herstel, weer op die meubels gespring, sy gewone hoeveelheid kos geëet, en so aan.
Sondag 3 Oktober gooi hy weer op. Dié keer is dit erger. Ons het nie gedink hy gaan die aand uitsien nie. Die volgende oggend sien ek ’n dooie duif op die sypaadjie. “Death is in the air,” dink ek.
Ons het hom die middag veearts toe gevat, en die veearts het na ’n vlugtige fisiese ondersoek en ’n bloedtoets verklaar dat hy nierontsteking het, en dat hy net ’n twintig persent kans het om te herstel daarvan. Ons het hom vir drie dae by die kliniek gelos terwyl hy vloeistowwe gekry het. Daar was geen sekerheid of hy weer huis toe sou kom nie.
Drie dae later het ons hom teruggebring. Hy was onseker op sy bene, en het na ’n paar rondtes deur die woonstel besluit op die vloer aan die linkerkant van die bed in die hoofslaapkamer as sy laaste domein.
Dis waar hy gebly het vir die volgende vyf weke.
Ons het hom elke twee dae teruggeneem veearts toe vir vloeistowwe en so nou en dan ’n vitamieninspuiting.
Sommige dae het hy goed geëet en water gedrink; sommige dae het hy net gelê en voor hom uitgestaar. Die eerste week van November het ek aan die veearts se assistent gesê hy’s stabiel, loop ’n bietjie rond, en dat ek hom ’n paar keer sien eet en drink het. Hy’t dit wel nie altyd gemaak tot by die katsand nie, en hy’t ’n bietjie gelek, so sy lêplek moes gereeld skoongemaak word.
Sondag 7 November 2021 was die eerste keer wat ons bloed in sy ontlasting gesien het. En nie ’n bietjie nie. Dit was sleg.
Teen Dinsdag het hy nie meer geëet nie. Die weer het ook koeler geraak, en gelukkig het hy nie opgestaan en op die koue teëls gaan lê as ons hom op ’n handdoekie gesit het vir gemak met handdoekrol vir higiëne nie.
Ons het hom weer veearts toe gevat, en weer die onderwerp aangeroer van genadedood.
Ons het besluit óf Woensdag, óf Vrydag. ’n Artikel op die Internet het ’n veearts aangehaal wat sê om ’n dier sy finale inspuiting te gee, is een van die maklikste aspekte van sy werk, want hy bring aan ’n terminale siek dier verligting. Hy’t ook gesê dis een van die laaste uitdrukkings van barmhartigheid wat die eienaar kan gee aan ’n geliefde troeteldier.
Teen Dinsdagaand het ek gereken dat ons nie meer moet uitstel nie. Natasja het die volgende oggend vroeg die veearts laat weet.
Ek is bietjie van ’n swakkeling met hierdie sake. Toe ons besluit die uur het gekom, het ek hom van die vloer af opgetel en hom vir oulaas in sy kat-draer gesit. Hy’t net ’n bietjie gemurmureer.
By die veearts het ons hom uitgehaal en op die tafel neergeplaas. Ek het sy kop ’n paar keer gestreel … en toe besluit om weg te staan.
Die veearts het hom ’n slaapmiddel ingegee, en seker drie sekondes daarna toe dip sy kop af. Toe, met ’n groter inspuiting met vloeistof met ’n geel-oranje skynsel in sy hand, vra die veearts ons of ons seker is ons wil voortgaan. Ons het geknik. Toe spuit hy hom in. Ek het weggestap na die wasbak toe.
Ons het rondgestaan vir ’n paar minute. Die personeel het gepraat. Natasja het gepraat. Die veearts het gepraat. Ek het gevra hoe lank dit sal vat voor dit verby is. Natasja het meer spesifiek gevra hoe lank dit sal vat tot sy hart stop. Die vrou met wie ons die meeste gepraat het, sê toe dat dit reeds verby is. Sy hart het reeds gestop.
Ons het een van sy gunsteling komberse oor hom gedrapeer. Die personeel het sy liggaam oorgeplaas in ’n nuwe kartondoos, en verduidelik wat die proses is met die verassing.
Ons het betaal wat ons moes betaal, en almal bedank vir hulle hulp.
En huis toe gery met die leë kat-draer.
’n Troeteldier is een van daai dinge wat die lewe die moeite werd maak – spesifiek die hartseer, en die alleenheid, en die bekommernisse wat soms deel is van ’n mens se alledaagse bestaan.
Ek is ’n groot voorstander van positiewe denke – om te glo jy kan iets doen as jy jouself genoeg inspan.
Maar soms voel dit reg om Duiwelsadvokaat te wees, om eenvoudig te sê: Dit gaan nie werk nie; jy gaan jou tyd mors. Of, die waarskynlikheid is bitter skraal dat iets ’n sukses gaan wees.
Iemand sal my – van alle mense – dan wys op die krag van positiewe denke.
Die Duiwelsadvokaat antwoord: Dit is heeltemal akkuraat om te wys op wat jy kan uitrig met die regte ingesteldheid. Maar is jy bewus daarvan dat sukses met ’n spesifieke onderneming ’n massiewe hoeveelheid werk vereis? Is jy bewus daarvan dat jy ’n duisend of meer ure sal moet spandeer daaraan voor jy enige opbrengs sien? Is jy gereed om daarop te fokus soos ’n laserstraal? Is jy bereid om honderde of selfs duisende dollars daarop te spandeer?
Dit is wat positiewe denke in praktyk beteken: Om te glo dat iets so te sê reeds ’n realiteit is, so by so dat jy net jou hand moet uitstrek om dit aan te gryp. En as jy soveel daaraan glo, sal jy mos enige hoeveelheid tyd daaraan spandeer, met laser-fokus en geen moeite gespaar nie, en jy sal niks daarvan dink om ’n klomp geld te spandeer daaraan nie.
Positiewe denke is ’n krag om mee rekening te hou. Maar jy moet kan bewys en vertoon dat jou denke meer is as net woorde.
As jy dit nie kan doen nie, is jou onderneming verdoem tot mislukking. En kom ons wees eerlik: Op hoeveel projekte in jou lewe gaan jy werklik ’n duisend ure se harde werk insit? Op hoeveel ondernemings gaan jy ten minste maande van jou lewe spandeer, en honderde of duisende hardverdiende dollars?
Ek het in my laat twintigs en vroeë dertigs ’n probleem gehad daarmee dat die talentvolle digter, of die liriekskrywer, of die musikant nie huur kan betaal, vir homself kan sorg, of kan bekostig om te trou en ’n gesin te begin as hy nie werk produseer waarvoor mense betaal nie – ongeag hoe briljant sy werk is.
Die vraag is, wie moet die digter of liriekskrywer of musikant se huur betaal, vir hom sorg, en hom in staat stel om te trou en ’n gesin te begin as hy dit nie self kan doen nie? Die regering? Wat sal die regering eis vir die guns? Sal die kunstenaar steeds kreatiewe vryheid hê? Sal die digter steeds die regering kan kritiseer is sy poësie? Sal die liriekskrywer steeds die staatsleier kan uittart met haar lirieke?
Ek het in my twintigs en dertigs ’n paar gedigte geskryf. Ek het dit beskou as waardevolle werk. Ek het geweet dit sou nooit geld maak nie, maar ek het gehoop dat dit gelees sal word.
So, wat het ek gedoen as ’n digter en skrywer in ’n vryemark, liberale demokrasie? Ek het ’n domeinnaam geregistreer, ’n webtuiste ontwikkel, en van my skryfwerk daarop gepubliseer. Toe het ek my gedigte in ’n Word dokument geformateer, en dit self gepubliseer in twee digitale formate, en sogenaamde druk-op-versoek formaat. Ek het dit ook gratis beskikbaar gestel op ’n paar groot webblaaie.
Soos ek verwag het, verkoop ek min kopieë, maar wat sou ek eerder wou sien – ’n regering wat mense dwing om dit te lees?
Hooftemas van Covid-19/SARS-COV-2 [met teks bygevoeg op Sondag, 20 Junie 2022]:
1. Die dodelikheid van die virus [Spesifiek, hoe dodelik is dit vir mense onder 18 met geen ander ernstige mediese toestande nie? Mense tussen 18 en 30 met geen ander ernstige mediese toestande nie? Mense tussen 30 en 49 met geen ander ernstige mediese toestande nie? Tussen 50 en 65? Ouer as 65?]
2. Die bron van die virus [“Nat mark” in Woehan? Laboratorium in Woehan? ’n Grot iewers in China, moontlik maande voor Januarie 2020?]
3. Grendelperiodes [Waar kom die idee van die grendelperiode vandaan? Waarom het regerings een na die ander besluit om grendelperiodes toe te pas? Waarop het hulle hul besluite gegrond – ’n belangrike vraag aangesien hulle moes geweet het dat dit ernstige nadelige gevolge vir die ekonomie en vir die normale funksionering van die samelewing, insluitend kinders se opvoeding, sou hê? Is inperkings en grendelperiodes gesien as geldige maatreëls om pandemies te hanteer in die jare voor Covid-19, aangesien die wêreld immers al ander pandemies ervaar het? Watter ander maatreëls het regerings reeds uitgewerk gehad wat opsygeskuif is toe China met hul inperkings en grendelperiodes begin het?]
4. Maskers, sosiale distansiëring en ander maatreëls om verspreiding te voorkom [Hoe effektief is nie-chirurgiese maskers om die verspreiding van virusse in die lug te voorkom? Watse fisiese en sielkundige effekte het die langdurige dra van maskers dag in en dag uit op mense, veral op kinders?]
5. Entstowwe [Hoe lank neem dit gewoonlik voordat entstowwe goedgekeur word? Hoekom neem dit so lank? Was daar al ooit gevalle van entstowwe wat aanvanklik goedgekeur is, maar toe onttrek is van die mark na newe-effekte ingeskop het wat nie in toetse verskyn het nie? Het die huidige groep entstowwe enige newe-effekte? Is die entstofvervaardigers wetlik aanspreeklik vir ernstige nadelige gesondheidseffekte van hulle entstowwe?]
6. Entstofmandate en entstof-“paspoorte” [Is dit moreel regverdigbaar om mense te dwing om ’n inspuiting te kry as hulle redes kan aanvoer waarom newe-effekte van die entstof ’n groter risiko vir hulle inhou as die virus self? Is dit moreel regverdigbaar om mense te dwing om inspuitings te kry van entstowwe wat nie deur die gewone prosedures gegaan het om die doeltreffendheid en langtermynveiligheid daarvan te toets nie?]
7. “Lang Covid” [Hoe onderskei mense tussen die langtermyn-effekte van Covid en ander oorsake, soos veranderinge in fiksheidsroetine, dieet en ander leefstylgewoontes? Hoe weet mense wat hulle ook al voel, is nie die effek van negatiewe verwagting en bevestigingsvooroordeel (“confirmation bias”) nie?]
23:06
Idee voorgestel deur ’n paar redelik intelligente mense: As daar 1) ’n massiewe aansporing is om in ’n verkiesing te verneuk, 2) mense weet daar is ’n hoë waarskynlikheid dat hulle daarmee sal wegkom, en 3) daar is ’n verskeidenheid maniere om te verneuk, is dit amper 100% seker dat daar verneuk sal word.
Op dieselfde trant kan gevra word: 1) Is daar mense wat toegang het tot ’n verskeidenheid hulpbronne – van media en kapitaal tot politieke mag, met moontlike internasionale verbintenisse – wat hulleself beskou as natuurlike leiers van die samelewing, ongeag die publiek se mening of ondersteuning van hulle? 2) Indien sulke mense bestaan met toegang tot ’n verskeidenheid hulpbronne, is dit verregaande om te dink dat hulle sekere idees en voorstelle het vir hoe die bevolking en die samelewing oor die algemeen bestuur moet word? (Dit is moontlik dat hulle glo hulle ambisies strek tot die voordeel van die mensdom, en dit op so ’n wyse aan hulleself regverdig.) 3) Indien daar sulke mense is met talle hulpbronne en selfs politieke mag tot hulle beskikking, met ’n bepaalde stel idees vir die samelewing, hoe hoog is die waarskynlikheid dat hulle ’n uitstekende geleentheid sou laat verbygaan wat ’n wêreldwye noodgeval soos ’n pandemie hulle bied om hulle verkose beleid te implementeer en sekere meganismes in plek te stel?
VRYDAG 8 OKTOBER 2021
My posisie oor die Covid-19 entstof op Vrydag 8 Oktober 2021 om nege minute oor tien in die aand: Ek het nou nog meer vrae oor die entstowwe as verlede week, en ek is nog meer skepties daaroor dat dit die groot oplossing is. Aan die ander kant is ek onwillig om Suid-Afrika toe te gaan om my familie te besoek (onmiddellike familie, tien mense wat almal met die uitsondering van een susterskind Covid gehad het en goddank oorleef het) sonder om eers ingeënt te word. Hoekom? Ek aanvaar steeds dat die entstowwe die kans sal verhoog dat jy milder simptome sal ondervind as die virus jou wel byt.
DINSDAG 12 OKTOBER 2021
’n Gekristalliseerde oortuiging: Om ingeënt te word teen Covid-19 is ’n persoonlike keuse. Om te diskrimineer teen iemand wat ’n persoonlike keuse maak om nie ingeënt te word nie met ’n entstof waaroor daar steeds onsekerheid is, wat beperkte beskerming bied, en wat kan lei tot ernstige nagevolge, is onredelik, en onregverdig. Om aan te dring daarop om iemand se inenting-status te wéét voor hulle burgerregte mag geniet, is ’n minagting van die persoon se burgerregte; dit is ook immoreel, en behoort onwettig te wees in enige land of gemeenskap georganiseer volgens redelike wette en beginsels.
