Kategorie: Oumensjare van my jeug – 2011

MAANDAG 25 JULIE 2011

Ek dink die afgelope paar dae aan motivering, die “Hoekom?” waarvan Dennis Becker praat in 5 Bucks A Day Revisited (die opvolg van sy klassieke hoe-om-geld-te-maak boek).

Ek het op die vliegtuig op pad terug Johannesburg toe al besef ek het nie ’n antwoord gereed nie. Daar is sekerlik dinge wat ek kan noem wat my soms motiveer, maar ek weet waarvan ons hier praat – ’n rede wat jou vorentoe aandryf.

Dalk is dit omdat ek teen die muur gesit het van ’n huis op die Hoëveld, op ’n koue Julie-agtermiddag, maar ek dink toe, dis asof ek nie omgee nie. Ek weet daar’s mense wat my staande hou – spesifiek my mees beminde, maar hoeveel sal ek omgee as hulle laat gaan? Sal ek oorleef? Vir so twee jaar, ja, maksimum drie.

Dit moet tog saak maak, dan nie?

En ek is gelukkig. Ek word bemin, en ek het lief. Dit maak tog saak dat ek lewe …

Vra ek die verkeerde vrae?

SATERDAG 30 JULIE 2011

Hong Kong Lughawe

Ek soek gereeld na ’n enkele stomp om my velle oor te hang, een gedagte of slagspreuk wat alles saam sal bind.

Dalk is daar so iets, vir my; dalk nie.

Wat ek reeds weet, is dat jy stry vir dinge: Om staande te bly; om lewendig te bly; om jou lewenskwaliteit te verbeter, en die lewenskwaliteit van jou geliefdes, en om aan die einde meer te doen as om net te oorleef vir so lank as moontlik.

’n Stryd, derhalwe, soos daar ook voorheen uitgewys is.

(So, geen enkele stomp vir die velle nie, want dis ’n stryd? Of dan, jou velle oor enige tak wat ’n vel kan vat … En tog hang al jou velle in een kraal: STRYD.)

MAANDAG 1 AUGUSTUS 2011

Dit is asof ek soms wag vir ’n Groot Idee voor ek oorgaan tot aksie. Nie ’n idee van wat om te doen nie, mind you, maar ’n leuse, ’n idee wat ek kan uitdruk in groot letters en teen my kombuismuur kan plak; iets wat aan my sal sê, elke keer wat ek daarna kyk, of op dae wat ek dit dalk vergeet, presies wat ek besig is om te doen.

Wat doen ek?

PUBLISEER WAT JY SKRYF.

MAAK GELD.

HELP. DRA BY.

* * *

Kwalifiseer bogenoemde idees? Soort van, vir praktiese doeleindes.

Die situasie kan vergelyk word met ’n skare wat wag vir die Groot Orator om op te daag om hulle tot aksie te motiveer, sodat almal kan wegmarsjeer, vuis in die lug, gereed om te doen wat hulle reeds weet om te doen.

Wat net enkele mense egter weet, is dat die Groot Orator nêrens te vinde is nie.

Dan spring iemand op die verhoog. Hy skree ’n paar kort opdragte, en steek dan ’n vuis in die lug. Die skare juig terug. Die persoon op die verhoog skree weer dieselfde opdragte. Die skare juig weer terug.

Dan begin mense een en een bymekaar te tel: Die Groot Orator is nie daar nie.

Soos die nuus deur die skare versprei, skree die man op die verhoog weer, vuis in die lug. Net ’n paar verlore krete, dié keer. Weer skree hy, vuis omhoog. Nóg ’n paar entoesiastiese pogings, en daar is weer ’n roering onder die skare, asof hulle besef: As Die Groot Rede Hoekom Hulle Daar Is dan nie self daar is nie, is die ou op die verhoog seker beter as niks.

______________________

DONDERDAG 7 JULIE 2011

Die laaste keer toe ek in Suid-Afrika was, het my ma vir my gesê my pa is bang ek maak dieselfde foute as hy. Ek het dit baie interessant gevind, en het natuurlik saamgestem, maar omdat ek die saak verstaan het op ’n totaal ander manier.

As literatuur die pad is wat ek moet stap, die lewensweg wat ek moet volg, kan dit gesê word dat ek die laaste vyf jaar (en ’n paar maande) die pad byster geraak het. Dit kan dan gesê word dat ek inderdaad dieselfde fout as my pa gemaak het, deur te doen wat ek gedink het “reg” is volgens ander mense se standaarde – of dalk was my eie standaarde ietwat gekompromitteer, maar dis ’n storie vir ’n ander stuk.

Ek is egter van opinie dat die najaag van wins op meer maniere as wat ek kan tel die afgelope half-dekade, nie ’n mors van tyd was nie. Hier is die redes:

Rede een. Ek het geleer hoe om my eie werk te publiseer – van die registrasie van ’n domein tot HTML en WordPress, tot die voorbereiding van manuskripte vir druk-op-aanvraag dienste soos CreateSpace, CafePress en Lulu. Dan is daar ook lesse in bemarking, en ervaring met sosiale media. Ek is nou in staat om myself en my werk bekend te stel aan ’n potensiële gehoor enige plek in die wêreld.

In kort, ek het veel geleer van dinge waarvan ek nie veel geweet het voor ek begin kyk het daarna as deel van pogings om geld te maak nie.

Rede twee. ’n Paar jaar gelede het ek geskryf hoe ontuis ek voel in die sogenaamde Wêreld van Geld. Ek het gekyk na mense wat geld het, en ek het hulle beny vir die oënskynlike gemak waarmee hulle beweeg het in hierdie misterieuse wêreld. Dit was baie duidelik dat hulle oor die regte woordeskat beskik het, geweet het wat die regte aksies was om te neem om geld te maak, en genoeg ander mense geken het wat oor soortgelyke talente beskik.

In die Wêreld van Geld het ek gevoel soos die vaal, plattelandse kind sonder skoene wat by sy neefs en niggies gaan kuier in die Groot Stad.

Nou, meer as vyf jaar nadat ek my soektog na wins en finansiële welstand begin het, na dosyne e-boeke oor bemarking en hoe om geld te maak, dosyne video-lesse, selfs ernstige ondersoek na die moontlikhede van “online poker” en “Forex trading”, kan ek met ’n aansienlike graad van oortuiging sê dat ek nie meer ongemaklik voel in die Wêreld van Geld nie. Meer as dit, ek kan nou sien dat vele van die mense wat my voorheen so beïndruk het met hulle oënskynlike kennis en bedrewenheid met geld, eintlik elke dag maar net hulle oë toeknyp, die dobbelsteen gooi, en hoop vir die beste.

Rede drie. Teen die einde van 2005 het my inspirasie vir nuwe skryfwerk begin opdroog. Daar was nie veel meer wat ek kon of wou sê oor die vele onderwerpe wat ek aangeraak het in my Persoonlike Agenda projek, en die ses maande se skryfwerk wat daarna gevolg het nie. Natuurlik was daar ander onderwerpe waaroor ek kon skryf, maar nie enige wat my genoeg geïnspireer het, of waaroor ek genoeg selfvertroue gehad het om te skryf nie.

Die laaste vyf jaar se vele mislukkings, en enkele – maar betekenisvolle – suksesse, asook die wye spektrum van onderwerpe waaroor ek gelees het, en selfs mense wie ek teëgekom het op aanlyn-forums en oor wie ek gelees het, was, in terugskouing, presies wat ek as produseerder van literatuur nodig gehad het.

Moes ek dus in Januarie 2006 anderpad gekyk toe ek die eerste advertensies gesien het wat een of ander kits-rykdom produk aan my wou verkwansel? Ek wens soms ek het. Ek wens soms ek het nie soveel tyd gemors met so baie navorsing en projekte wat uiteindelik geen dividend gelewer het nie – buiten ’n kriptiese kantnota wat bloot sê, “Dit werk nie – of ek kan dit nie laat werk nie.”

Ek was voorheen vol selfvertroue oor my keuses. Ek was spyt oor min dinge wat ek gedoen het, of nie gedoen het nie. Dit is nou duidelik dat die laaste vyf jaar ’n goeie leermeester was: Dat ek waardevolle lesse geleer het deur foute te maak soortgelyk aan foute wat my eie pa dertig of veertig jaar gelede gemaak het.

Ek is selfs in die versoeking om te sê ek is ’n beter mens as gevolg daarvan.

______________________

WOENSDAG 6 JULIE 2011

Suid-Afrika is een van daai lande wat, ten spyte van merkwaardige menslike potensiaal, natuurlike skoonheid en minerale rykdom, geklassifiseer kan word as ’n MAJOR FOKOP.

Suid-Afrika was nie ’n MAJOR FOKOP 350 jaar gelede nie. Nguni-sprekende stamme het meer as ’n duisend jaar vroeër stadig begin migreer onder andere suidwaarts, af langs die kus van Oos-Afrika, en gemeenskappe soos die San en die Khoi het hulle ding gedoen op die Weskus en ander dele meer na die binneland toe. Toe, in die sewentiende eeu, kom die Hollanders, en ’n rukkie later die Franse en die Duitsers en ’n paar ander verlore Europese siele.

Nou, ten spyte van wat sommige historici en politieke orators mens wil laat glo, was die blote aankoms van die bleekvelle nie wat die MAJOR FOKOP veroorsaak het nie. As hulle bloot vir die San en die Khoi laat weet het, “Luister, daar’s ’n nuwe game in town, en die game se naam is, die-plek-behoort-nou-aan-ons. Ons weet julle taal bevat moontlik nie eens die regte woorde om uitdrukking te gee aan privaat eienaarskap en die maatskappy-is-baas nie, maar dis hoe ons die ding doen waar ons vandaan kom. Plus, ons het pype wat loodballetjies vinnig uitblaas en enige van julle kan neervel op die plek as julle nie wil saamwerk nie,” kan mens nog argumenteer dat die Khoi en die San kon gereken het, “Whatever, ons het gesien wat die pype en die balletjies kan doen, en die mense lyk ernstig. Kom ons loop soek beter weiplek vir ons beeste.”

Die probleem was dat die bleeksiele mense nodig gehad het om slote te grawe, klippe te kap, mure te bou, beeste op te pas, bome te plant, en vrugte en groente te oes. En die klomp matrose en soldate wat gewerf is op die dorp- en stadspleine van Holland en naburige lande kon óf nie alles self doen nie, óf hulle was nie gretig vir al die hande-arbeid in die Afrika-son nie.

Nou, hierdie mark vir hande-arbeid kon nog oukei vir almal uitgewerk het indien redelike kompensasie aangebied was. Dit is egter op hierdie punt waar dinge alte verskriklik verkeerd begin loop het. ’n Mees barbaarse gebruik het weer populêr geraak in die eeu of so voor die Wes-Europeërs anker laat sak het in Tafelbaai: die gryp van vry mense, die slaan van kettings om hulle hande en bene, en die brutale geweld waarmee hierdie mense geforseer is om teen hul wil arbeid te verrig. Dit was waar die MAJOR FOKOP ingekom het.

Mense is in Angola, Madagaskar, en elders in Afrika gaan vang soos diere, op skepe geforseer, en ’n eenvoudige keuse gegee: werk gratis en verniet in son en wind, in die hitte van die somer en die bitterste wintermaande, of sterf honger en alleen. Dieselfde keuse is gegee aan politieke gevangenes van wat vandag Maleisië en Indonesië is, en aan ander mense wat teen hulle wil Kaap toe gebring is om werk te doen waarvoor die Hollanders en die ander Europeërs óf te lui was, óf wat hulle eenvoudig nie wou, of kon doen nie.

Hierdie ding van een groep mense wat ’n ander groep mense uitbuit en hulle van hul vryheid beroof, is, soos enige redelike mens kon verwag, nie iets wat vinnig vergewe of vergeet word nie.

Twee honderd of so jaar later het nasate van die Europese matrose en soldate en sieketroosters van die sewentiende en agtiende eeue die gebruik voortgesit om bruin en swart mans, vrouens, en selfs kinders te forseer om te werk op plase en in ander nywerhede.

Nader aan ons eie tyd, so van die laat negentiende eeu af, het daai hoogdrawende meesters van wit oppergesag, die bewoners van die Britse Eilande, ook handjie bygesit om te verseker Suid-Afrika beland in die MAJOR FOKOP kategorie. Met behulp van wette en regulasies het hulle duisende swart mans nie veel van ’n keuse gegee anders as om hulle arbeid te verkoop op die myne nie. Verdere regulasies het hulle families verhoed om saam met hulle huis op te sit in die buitewyke van die nuwe industriële dorpe. Hierdie swart werkers, meestal ongeskoold volgens Westerse standaarde, is ’n hongerloon betaal vir ure se harde arbeid om rykdom uit die Suid-Afrikaanse aardbodem te grawe, alles sodat die meesters van wit oppergesag nog kragtiger kon word, en nog deftiger en luukser huise kon bewoon.

In kort, ongeregtigheid, wreedheid en kortsigtigheid word nie gepleeg teen die een geslag, en teen die volgende geslag is alles weer reg en almal sing saam gesange en psalms om die kampvuur nie. Een groep individue wat die lewe uit ander groepe individue druk, lei in die beste van gevalle tot ’n FOKOP. Gooi by rassistiese maatskaplike beleid, gebrek aan politieke verteenwoordiging, en ’n benadering tot opvoeding wat dit duidelik maak dat die groep wat oor die meeste mag beskik, hulleself sien as die baas van ander groepe, en jy sal jou sterre dank as jy nie eindig met ’n situasie wat eeue later nog ’n MAJOR FOKOP is nie.

Jy kan dit ekonomiese ongelykheid noem; jy kan dit rassisme noem. Aan die einde kom dit neer op ’n eenvoudige vraag: Wie werk vir wie, en hoeveel sê het die mense wat die harde arbeid verrig in die hele storie?

______________________

WOENSDAG 6 JULIE 2011

Hoekom maak ek nie geld met my skryfwerk nie? Hoekom dink ek feitlik nooit eens daaraan nie? Hoekom kan dit amper as ’n “dom” vraag beskou word?

Een van die belangrikste lesse oor bemarking en entrepreneurswese wat ek geleer het, is die volgende: om suksesvol te wees, moet die entrepreneur ’n groep mense identifiseer wat óf gretig is om weg te beweeg van iets (soos om oorgewig te wees), óf gretig is om nader aan ’n sekere punt te beweeg (soos om ’n gholf-voorgee te verbeter). ’n Verdere vereiste is dat hierdie groep mense bereid moes wees om te betaal om óf weg te kom, óf nader te beweeg aan hulle ideale punt. Die idee is dan dat die entrepreneur sal dink aan iets wat hierdie mense in staat sal stel om te kry wat hulle wil hê, of om te kom waar hulle wil wees; of vir die bemarker om ’n produk te identifiseer wat dit moontlik sal maak, en dan teen ’n kommissie hierdie produk te bemark aan die regte groep mense.

Hoe pas my skryfprojekte in by bogenoemde begrip? Wie sou my mark wees? Op watter demografiese teikengroep sal ek my visier draai? Hoe aggressief sal ek my “produk” bemark as die “oplossing” vir hulle probleme of strewes?

Feit van die saak is, ek is ongemaklik daarmee om te dink aan my notas oor identiteit, oor die gesukkel om sin en betekenis van die lewe uit te sorteer, en oor die proses om my plek in die wêreld te vind, as ’n produk. Ek is oukei daarmee om aan die einde seleksies van my materiaal in gedrukte of elektroniese vorm te publiseer en ’n prys daaraan te heg. Ek is nie oukei daarmee om daaraan te dink as ’n produk nie – soos ’n gids wat jou leer om jou tennisafslaan te verbeter, of om gewig te verloor (belangrik soos hierdie dinge mag wees).

Maar ek het steeds nodig om die vraag te beantwoord. Is daar enige manier hoe ek materiaal kan produseer wat kommersiële waarde het? Is daar onderwerpe waaroor ek kan skryf wat ’n groter mark se aandag kan trek? Is dit moontlik dat ek werk kan produseer aan ’n mark wat bereid is om te betaal daarvoor?

Op ’n stadium het ek die idee gehad dat ek iets moet doen wat niks te make het met literatuur nie waarmee ek huur- en kosgeld kan verdien, en om dan die res van my tyd te spandeer aan die vrye uitdrukking van my werklikheidservaring, onbesoedeld deur bekommernis of die agente van kommersiële waarde die materiaal aanvaarbaar sal vind of nie.

Tot ’n mate is dit wat ek doen deur my brood en botter te verdien as Engelse onderwyser.

Ek dink wel die tyd is ryp om ten minste weer te wonder of ek ’n bestaan kan maak as ’n skrywer. Kan ek myself aan die lewe hou as my aardse bestaan afhanklik was van wat ek skryf?

______________________

DINSDAG 5 JULIE 2011

As ek terugkyk oor die laaste vyftien jaar (klink skielik nie so lank nie), dan kry ek amper lus om te sê: Ek moes nooit moeite gedoen het met geldmaak nie. Dis duidelik nie my ding nie. Dis nie wat ek veronderstel is om te doen nie …

Natuurlik kan ek nie te ver gaan met die hele veronderstelling-storie nie. Dit impliseer Goddelike Roeping, of Kosmiese Opdrag, en hoewel ek hierdie tema aanraak vir literêre waarde, kan ek dit nie deel maak van ’n rasionele argument nie – of ek kan, maar hierdie is nie die plek daarvoor nie.

Die vraag wat wel by my opkom as ek dink aan ’n alternatiewe persoonlike geskiedenis sedert 1996, is waaroor sou ek geskryf het?

Die feit dat ook ék moes geld maak om te oorleef, het my geforseer om, ongemaklik soos dit was, te onderhandel met die wêreld, soos ek die wêreld gesien het oor die laaste vyftien jaar. Ek moes op een of ander manier my plek vind, of my plek definieer, of uitkrap, of oopbaklei. Ek moes uitvind wie en wat ek was – en is – IN HIERDIE WÊRELD.

Ek moes dit doen omdat ek geld nodig gehad het, en niemand het geld aangebied vir niks nie. Soos meeste ander van my geslag en dié voor my, moes ek op die arbeidsmark my ware uitstal en hoop iemand sien iets waaruit hulle ’n wins kon maak. Indien die proses dan nie kon werk in my geboorteland nie, dan enige ander plek in die wêreld.

Om te sê hierdie proses van maak-jouself-bruikbaar-vir-iemand-met-geld-of-word-’n-boemelaar was nie regtig waaraan ek my tyd wou verwyl die afgelope dekade en ’n half nie, is om net die oppervlak te krap. Punt is, ek moes dit doen. En dit het my storie geword: Hoe ek vanaf my middel-twintigs probeer het om te onderhandel met die sogenaamde establishment. Hoe ek probeer het om, soos ek geskryf het in Mei 1998, my rekening met die establishment te vereffen – sodat ek die vryheid kon hê om te kon kies wáár, hóé en op watter terme ek ’n verhouding met hierdie wêreld sou hê.

Waaroor sou ek geskryf het as ek uit ’n “ou geld” familie gekom het, as ek die opsie gehad het om te onttrek na die kothuis op die familie landgoed? Sou my skryfwerk beter gewees het? Interessanter? Sou dit meer literêre waarde gehad het? Sou ek materiaal geproduseer het met meer kommersiële waarde?

Wie weet. Dalk was, en is dit, nie deel van my Kosmiese Opdrag, of my Goddelike Roeping nie.

En as daar geen opdrag of roeping is nie?

Dan weet ek steeds: Ek moet skryf.

______________________