Skrywer: Brand Smit

WOENSDAG 21 AUGUSTUS 2013

As jy dit wil maak in hierdie wêreld – as jy wil slaag in belangrike doelstellings wat jy vir jouself gestel het, hetsy finansiële welvaart, óf om op 45 of 55 of 65 terug te kyk op jou lewe en te dink jy’t orraait gedoen – moet jy die beste ure van jou dag spandeer deur te woeker met die vaardighede waarin jy die meeste ervaring en/of natuurlike aanleg het.

Indien jy dit wat jy beter doen as enige iets anders opsyskuif ter wille van korttermyn oorwegings, is die kans dat jy ’n mate van sukses kan behaal nie ten volle uitgesluit nie, maar die waarskynlikheid verminder by die dag.

Dis ’n eenvoudige strategie: Slaan hard met dit wat jy die beste doen. Of soos die digter, W.H. Auden, gesê het: “You owe it to us all to get on with what you’re good at.”

DONDERDAG 22 AUGUSTUS 2013

Dalk hou jy nie van die idee van kompetisie nie. Dalk glo jy jou enigste wedloop is met jouself. Dalk dink jy die lewe is nie net wiskunde en wetenskap nie.

Wat ook al jou gevoelens oor hierdie aangeleentheid, as jy dit wil maak in hierdie wêreld, beter jy gereed wees om te kompeteer. Vir elke rand wat jy wil maak, is daar ’n ander man of vrou wat hulle visier instel op dieselfde rand. Vir elke produk wat jy hoop om op die mark te sit, of vir elke diens wat jy wil aanbied, is daar ten minste een ander man of vrou wat besig is om te werk aan ’n soortgelyke produk, of wat ’n soortgelyke diens aanbied. As jy dink jy weet iets, weet maar net, iemand anders weet dit heel waarskynlik ook.

Wat staan jou dan te doen? Is daar hoop vir die gemiddelde nie-geniale man of vrou wat nie toegang het tot onuitputlike hulpbronne om op te maak vir tekortkominge nie?

Die hoop is dit: Fokus op jou talente, elke dag. As dit is om koekies te bak en een vars dosyn na die ander te verruil vir harde kontant, dan doen jy dit. As dit is om kitaar te speel of liedjies te komponeer, dan doen jy dit. As dit is om mense bymekaar te bring en hulle iets te leer wat hulle nie geweet het nie, doen dit. As dit is om mense in nood te versorg, doen dit. As dit is om gedigte of essays of stories te skryf … dan weet jy wat om te doen. Slaan so hard as wat jy kan met jou nommer een vaardigheid.

Wat gebeur indien jy sukkel om geld te maak met jou nommer een vaardigheid, of as jy oortuig is daarvan dat daar nie veel van ’n mark is daarvoor nie? Sug jy, “Dis nou maar hoe die lewe is,” voor jy die geklassifiseerde advertensies fynkam vir die eerste en beste geleentheid om jou tyd te verkoop?

Die sentimente wat ek verwoord in hierdie aantekening is nie gemotiveer deur my oortuiging dat die kreatiewe lewe beter is as ’n lewe waar jy bloot oorleef van een salaris tot die volgende nie. Dis gemotiveer deur ’n oortuiging dat jou beste kans op oorlewing – oorlewing! – is om te fokus op jou beste vermoëns.

Steeds, indien jy reken dat die beste wat jy die wêreld kan bied, geen kommersiële waarde het nie, vra jouself: Is daar enige manier hoe jy met jou vaardighede of talente ’n probleem kan oplos vir iemand anders? Is daar enige manier hoe jy iemand kan help om te kom op ’n goeie plek waar hulle graag wil wees? Is daar enige manier hoe jy iemand kan help om weg te kom van ’n plek vanwaar hulle graag wil wegbeweeg? Selfs al maak jy nie geld deur ’n probleem vir iemand anders op te los nie, kan dit dalk lei tot iets anders wat jou omstandighede sal verbeter.

Die harde werklikheid is dat meeste van ons moet betaal vir ons eie brood en botter, en dalk nog vir enkele ander mense se brood en botter ook. Soms beteken dit dat ons onsself moet besig hou met aktiwiteite waar ons nie ons beste talent of vaardighede benut nie, maar dit bly belangrik om nie jou tyd te mors nie. As jy dan gedoen het wat jy moet doen om kos op die tafel te sit, kom terug by die dinge wat jy beter doen as meeste ander mense. Jou oorlewing, en ook jou uiteindelike sukses, hang af daarvan.

______________________

VRYDAG 5 JULIE 2013

Die MP3-player is ontwikkel en het sedertdien geblyk ’n groot sukses te wees omdat mense wat reeds in die bevoorregte posisie was om Walkmans en Discmans te besit, gekla het – dalk selfs gekerm het – oor al die kassette en CD’s wat hulle altyd saam moes piekel.

* * *

Ek maak skyfies van metaal, so groot soos ’n muntstuk. Aan die einde van die werksdag druk ek al die skyfies in ’n gleuf, en een vars NT$100-noot kom uit by ’n ander gleuf vir elke skyfie wat ek gemaak het. Indien ek ’n fout gemaak het met ’n skyfie, of die kwaliteit is nie aanvaarbaar nie, word die betrokke skyfie verwerp en val dit onder by die masjien uit in ’n bakkie. Ek kan dan die fout herstel, of nog ’n bietjie werk aan die skyfie, en weer probeer.

Omdat dit my ongeveer twaalf minute vat om ’n skyfie te maak, weet ek dat ek vyf skyfies kan vervaardig in een uur. Ek weet dus dat ek NT$500 verdien vir een uur se arbeid. Hoewel ek elke dag soveel skyfies kan maak as wat ek wil, stop ek gewoonlik na so vier of vyf ure.

Daar is duidelik ’n direkte korrelasie tussen my arbeid en die beloning wat ek ontvang daarvoor.

Ek oorweeg dit om later een of twee mense aan te stel om meer skyfies te maak as wat ek kan maak op my eie, wat ek dan net in die masjien sal gooi, waarna ek die beloning sal deel met my twee werkers.

DONDERDAG 11 JULIE 2013

20:03

Ek kyk ’n dokumentêr getiteld, “Million Dollar Traders”. Dit gaan oor ’n groep mense, wat tot ’n mate reeds suksesvol was in ander beroepe, wat leer om handel te dryf in Londen se finansiële distrik. Die storie is die idee van ’n miljoenêr belegger genaamd Lex van Dam. Hy het aangestel as die groep se bestuurder ’n 29-jarige ou wat reeds afgetree het – van handeldryf op die aandelebeurs.

Ek kyk na die “City” ouens, en ’n profiel ontwikkel:

– Hulle hou van geld.

– Hulle is ernstig oor geld.

– Hulle respekteer jou as jy ook ernstig is oor geld.

– Hulle raak hoogs ontsteld as iemand nié ernstig is oor geld nie, of onverantwoordelik is met geld, of dom is met geld.

– Hulle hou daarvan om goed te leef – goeie hotelle, eersteklas vliegtuigkaartjies, eksotiese vakansies, mooi huise, mooi karre, goeie klere.

– Hulle blyk oor die algemeen konserwatief te wees in hulle lewensuitkyk.

– Hulle respekteer mense wat iets bemeester het, of wat goed is met iets, of wat meer weet oor ’n onderwerp waarin baie mense belangstel.

21:47

As die plek waar ek wil wees voorgestel kan word as Punt 100, is ek op hierdie stadium min of meer op Punt 14. Wat nie te sê is dat ek min gevorder het sover nie. Die “14” wat ek sover bereik het, is immers hardgewonne grond.

______________________

DINSDAG 28 MEI 2013

Hoekom skryf ek?

Om ’n saak te dien?

Om ’n argument te probeer wen?

Om ’n bydrae te maak?

Ek skryf, tot ’n groot mate, om een ding te sê: Ek was hier.

WOENSDAG 3 JULIE 2013

“Wat doen ek?” vra ek myself.

Sou die ou in die tronk ook hierdie vraag aan homself vra? Indien wel, wat sou hy antwoord? Sou hy antwoord: “Niks, ek is in die tronk”?

Indien die gesinsman homself die vraag vra, sou hy sekerlik antwoord, “Ek sorg vir my familie.”

Is dit genoeg? Is dit goed genoeg?

Vra die pastoor of dominee of sendeling die vraag, kan hulle antwoord, “Ek doen God se wil.”

Maklik. Skuif die verantwoordelikheid oor op God. “Ek voer net opdragte uit.”

Vra die soldaat homself die vraag, is die antwoord soortgelyk aan dit wat die godsdienstige gee: ’n vooraf geformuleerde antwoord word geresiteer. Met oortuiging.

Sal die arm man of vrou in die plakkerskamp antwoord dat hulle hul bes probeer om weer op hulle voete te kom?

Vra die ma van twee kinders in ’n oorloggeteisterde gebied haarself die vraag, is dit sekerlik heeltemal redelik as sy antwoord: “Op hierdie stadium doen ek wat ek moet doen om myself en my kinders veilig en aan die lewe te hou.”

Wat antwoord sy na die gewere stil geraak het?

Wat antwoord die egpaar wat pas teruggekeer het na die ruïnes van hulle huis na twee jaar in ’n vlugtelingkamp?

Wat antwoord die heroïenverslaafde?

Wat antwoord die alkoholis wanneer hy sy eerste sopie van die dag drink, kort na ontbyt?

Wat antwoord die gewetenlose besigheidsman? Sou hy antwoord, “Ek maak soveel geld as wat ek kan,” asof jy dit sekerlik kon raai?

Is hy werklik tevrede daarmee? As hy redelik intelligent is, en so nou en dan ’n bietjie dink oor dinge, en jy sit vir ’n uur saam met hom by ’n koffiewinkel of ’n kroegtoonbank, wat sou sy meer uitgebreide antwoord wees?

Wat antwoord die entrepreneur met ’n sosiale gewete?

Wat antwoord die jong politieke leier wat nog nie sy siel verkoop het nie?

Wat antwoord die skrywer, die kunstenaar, die akteur, die dramaturg, die komediant?

As almal moet koes vir koeëls of skrapnel, of hulle word wakker in die nag van hongerpyne of koue, of van die roepstem van ’n honger geliefde, reageer almal net. As enige een in die omgewing ’n geleentheid wil aangryp om ’n filosofiese vraag te vra, sal hy of sy heel waarskynlik eenkant toe gestoot word. As jy bloot reageer elke oomblik wat jy wakker is, is die antwoord op wat jy doen, voor die hand liggend.

Maar wat gebeur wanneer jy nie in onmiddellike gevaar is nie, en jy opsies het waaroor jy ’n besluit moet neem voor jy oorgaan tot aksie? Wat doen jy dan? En hoekom spesifiek daai keuse of aksie?

DONDERDAG 4 JULIE 2013

Ek kyk na die werk wat ek moet doen, vir my persoonlike geskrifte asook vir my kommersiële projekte.

My rasionele brein sê: Ek moet dit doen; anders gaan niks gebeur met die werk wat ek reeds gedoen het nie.

My emosionele brein sê: Vir elke R100 wat ek gaan insit in terme van tyd en moeite, gaan ek tussen vyf sent en R1 terugkry. (“Maar ek moet dit seker doen; anders gaan niks gebeur met die werk wat ek reeds gedoen het nie.”)

VRYDAG 5 JULIE 2013

Wat doen ’n kat?

Die kat het nie gevra om gebore te word nie. Die kat het geen keuse gehad oor sy spesie of geslag, of oor die tyd, plek of omstandighede van sy geboorte nie.

En tog, daar is hy – of sy.

Wat doen die kat met sy daaglikse bestaan? Hy probeer deur die dag en nag kom so spanningsloos as moontlik.

Dis al wat sin maak vir hom.

______________________

DONDERDAG 6 JUNIE 2013

Ek het ’n heerlike oggend gehad. Eers het ek ontbyt geëet – hawermout wat ek self gemaak het, met All Bran Flakes, sprinkelings pekanneute, en ’n paar rosyntjies, en ’n koppie koffie klaar gedrink wat my swaer gemaak het – so sterk dat ’n druppel wat die hond van die vloer af opgelek het, amper haar hart laat staan het.

Toe het ek ’n warm bad gevat – die eerste in jare (ek stort gewoonlik). Na die bad het ek geskeer, tande geborsel, en vir myself ’n koppie groentee gemaak.

Soos ek toe my koppie Taiwannese tee koud blaas, gaan sit ek in die son – lekker warm Junie-son, Afrika-son, winterson. Nadat ek notas gemaak het vir ’n essay oor irriterende mense, het ek vir so halfuur lank gelees.

Ek sit toe die boek opsy, sit my oorfone op my kop, skop my plakkies uit, en druk “Play” op my musiekspeler. En toe, vir die tweede helfte van 1982 en feitlik die hele 1983 skop ek ’n sokkerbal rond oor die grasperk, van die een kant na die ander kant, en weer terug.

Wie sê net ’n kind kan die dinge van ’n kind geniet?

______________________

DONDERDAG 6 JUNIE 2013

Ek was gister “daai persoon” op die Gautrein: die een wat op die perron by die lughawe nie wag tot ál die passasiers uitklim voor hyself met sy groot stukke bagasie inklim nie.

Dis nie dat ek as ’n reël onbeskof is nie. Dis net, die oomblik toe die trein tot stilstand gekom het en die eerste klomp mense uitgeklim het, het ek in Kaohsiung MRT-mode ingegaan: wanneer die uitkomende verkeer begin minder raak, vat jy ’n gaping.

Die oomblik toe ek in is, besef ek natuurlik die lughawe is die laaste stop: almal moet eers uitklim voor die volgende groep reisigers mag inklim.

Dit was onvermydelik dat iemand, rooi in die gesig van ontstokenheid, sou vassteek en vir my preek. “Wait for everyone to get off!” gil die man toe vir my. “The train is not going anywhere! You’ll all get a chance!”

My “whatever” respons was onoortuigend. Ek het geweet ek het myself skuldig gemaak aan gedrag wat my daai persoon gemaak het wat almal verpes op ’n trein, veral een soos die Gautrein as dit sy laaste stop maak by ’n besige stasie soos die lughawe. Ek was die persoon vir wie ekself al my tong geklap het en ’n vuil kyk gegee het.

Die gedagte kom toe by my op dat ek sekerlik in die opinie van die ou met die rooi gesig ’n eendimensionele karakter is. Ek is “Die Poephol Wat Nie Wag Nie”. As hy regtig daaraan moes dink, sou hy seker toegegee het dat hy reken ek loop die heeldag rond en irriteer mense. Of ek stap die heeldag rond op die lughawe en wag vir die trein om te arriveer sodat ek mans met rooi gesigte se gesigte nog rooier kan maak deur hulle uitgang te blokkeer met my reusagtige bagasie. Óf dit, óf ek verdamp soos kondensasie die oomblik as ek klaar my onbeskofte daad gepleeg het.

By Sandton-stasie het ek mooitjies gewag dat ’n paar mense afklim voor ek die trein verlaat het. Omdat ek ’n ander trein Rosebank toe moes haal, het ek nóg ’n kans gehad om te wys ek wéét hoe om ’n trein te betree soos ’n beskaafde mens.

Toe die trein ’n paar minute later tot stilstand kom by ’n ander perron, het ek teruggestaan. Die deure het oopgegaan … maar voordat ’n enkele passasier ’n kans gehad het om uit te klim, het ’n jong vrou die deur bestorm.

“Ongeskik,” het ek geprewel, en gevoel hoe my wange warm raak van irritasie. Soos ek die vrou toe agterna kyk, wonder ek hoe lank dit sou vat voordat sy verdamp.

______________________