Skrywer: Brand Smit

MAANDAG 22 DESEMBER 2014

’n Naam, dit weet almal, is meer as ’n klank wat geuiter word wanneer iemand spesifiek jóú aandag wil trek. Dis meer as ’n trek van lyntjies en krulle op papier vir administratiewe doeleindes. ’n Naam koppel jou aan mense, en aan verhoudings. Ek is nie net “Brand Smit” nie – ek is “Brand”, seun van “Barend” en “Adriana”.

Hierdie verbintenis gee vir jou ’n aanduiding van hóé en moontlik selfs wáár jy jouself moet posisioneer. Byvoorbeeld, is “Barend” en “Adriana” figure in die Russiese kriminele onderwêreld? Is hulle Inuïete wat woon in ’n nedersetting in die noorde van Kanada? Is hulle wynboere in Chili?

Soos dit uitgewerk het, is my ouers pottebakkers en besigheidsmense van meestal Europese afkoms, wat Afrikaans praat en grootgeword het in hoofsaaklik Afrikaanse gemeenskappe in Suidelike Afrika. Dit gee vir my iets om mee te werk, of dit het vir my iets gegee om mee te werk beginnende ’n bietjie meer as veertig jaar gelede.

Daar is een belangrike punt wat ek vermoed baie mense miskyk, of misverstaan. Hierdie inligting oor my kulturele, etniese en linguistiese herkoms het nie vir my gesê wié om te wees of wát om te doen nie, dit het bloot vir my gesê wáár om te kyk vir idees oor wat om te doen en wie om te wees. Dit sê dus nie, wéés dit nie. Dit sê: Soek hier.

______________________

VRYDAG 19 DESEMBER 2014

Jy’s besig om vir jouself ’n huis te bou – met speelkaarte. Iemand stap nader, kyk na wat jy besig is om te doen, en stamp die huis om. Die kaarte fladder aarde toe. Jy’s woedend. “Wat de fok …” gil jy. “Hoe durf jy? Ek was besig om ’n huis te bou – ’n tuiste! Beteken dit niks vir jou nie? Beteken dit niks vir jou dat ek al maande lank bou aan hierdie huis nie?!”

“Ek het jou ’n guns gedoen,” begin die ou te verduidelik. “Ek verstaan dat jy besig was met iets waaraan jy baie waarde heg, maar goeie aarde ou vriend, jou huis was gebou met kaarte! Met speelkaarte! Wat dink jy sou gebeur het as jy en jou familie hier ingetrek het en die eerste storm steek op?”

Jy stap woedend weg, skree elke nou en dan iets vieslik oor jou skouer.

Die volgende dag sien jy weer die ou. Jy skud sy hand. Jy sê, dankie, ek verstaan nou. “Ek was so gefokus op my plan,” gaan jy voort, “op die idee van ’n tuiste, ’n huis van my eie, dat ek die werklikheid misgekyk het.”

Daai selfde dag begin jy, weereens, van voor af.

______________________

SONDAG 7 DESEMBER 2014

’n Vreemde gedagte het onlangs by my opgekom: om myself te posisioneer as iemand wat advies gee oor die onderwerp van geldmaak van die huis af. Ek het selfs gedink om soos honderde ander sogenaamde internet bemarkers ’n e-poslys op te bou van mense wie ek sal kontak elke keer wanneer ek ’n nuwe stuk geskryf het oor die onderwerp, of wanneer daar ’n nuwe produk op die mark kom waarby my lesers baat sal vind.

Hoekom sal ek dit nie doen nie? Omdat die onderwerp kontroversieel is? Omdat sommige verkopers van inligting oor hoe om geld te maak van die huis af lae en gemene kriminele is?

Oukei, dis nie regtig ’n komplekse saak nie. As iemand my tien jaar gelede gevra het of ek eendag in ’n posisie sal wil wees om vir mense praktiese advies te gee oor hoe om ekstra geld te maak, sou ek sonder om te aarsel ’n monoloog in die sitkamer afgesteek het oor hoeveel beter die wêreld sou wees as gevolg daarvan.

Ek hoef nie eens geld te maak daarmee nie – dit kan 99% van die tyd net my bydrae wees om ander mense te help. Het ek nie immers reeds jare se persoonlike ervaring op die gebied nie? Het ek nie immers reeds genoeg kennis opgedoen om so iets te kan doen nie? Hoekom moet ek langs die kantlyn staan as ek in werklikheid vir ander mense advies kan gee – of hulle kan waarsku wat om nie doen nie, of as ’n voorbeeld kan dien oor hoe om nie te werk te gaan nie?

______________________

VRYDAG 21 NOVEMBER 2014

Skrywers wat hulle eie boeke publiseer, troos hulleself gereeld daaraan dat van die bekendste skrywers in literêre geskiedenis hul eie boeke gepubliseer het. Mense wie se name geresiteer word sluit in Mark Twain, Louis L’Amour, Alexander Dumas, Thomas Hardy, Beatrix Potter, Stephen King, George Bernard Shaw, Walt Whitman, Virginia Woolf en Edgar Allan Poe.

Volgens ’n artikel op Huffington Post kan bekende skrywers wat hulle eie boeke gepubliseer het in vyf kategorieë gesorteer word: die skrywer wie se self-gepubliseerde boek aanvanklik ’n kommersiële mislukking was, maar wat later wye erkenning ontvang het daarvoor (voorbeeld: Edgar Allan Poe); die reeds kommersieel suksesvolle skrywer wie se vroeë boeke deur kommersiële uitgewers gepubliseer is, maar wat later besluit het om op sy eie te gaan (voorbeeld: Mark Twain); die skrywer wat sy eie boek gepubliseer het as deel van sy beroep (voorbeeld: professor van Engels, William Strunk Jr.); die skrywer wat later wêreldberoemd sou word wat sy eie boeke uitgegee het in sy jeug (voorbeeld: Stephen King); die skrywer wat self sy eie obskure boeke uitgegee het maar wat later kommersieel suksesvol sou word (voorbeeld: L. Frank Baum).

Ek publiseer my eie materiaal – op die internet en in gedrukte en elektroniese boeke. Ek het geen illusies van kommersiële sukses, of dat enige iemand my ooit sal herken as ek in ’n winkelsentrum ronddwaal nie. Wat my wel effens irriteer is die opvatting dat indien jy jou eie boeke publiseer, die boeke kwansuis van laer gehalte is. Hoekom so? Hoofsaaklik omdat geen persoon wie se werk dit is om geld te maak vir ’n maatskappy, die manuskrip deurgelees het, en gedink het die maatskappy kan wins maak deur die boek te publiseer nie.

Sekerlik beteken dit nie jou boek is goed net omdat iemand anders dit gepubliseer het nie, net soos dit nie beteken jou boek is van mindere literêre waarde net omdat jy besluit het om self verantwoordelikheid te neem vir die publikasie daarvan nie.

In elk geval, my bedoeling met hierdie kort artikel is nie om enige iemand te verveel met klagtes oor die snobisme van die establishment uitgewer of met ’n treurlied oor die onsekerhede van die self-gepubliseerde skrywer nie. Ek wil bloot iets deel wat ek gelees het op Wikipedia, oor ’n legendariese skrywer wat – dit kon jy seker raai – self van sy eie boeke uitgegee het:

Back in Russia in July 1871, the family [of Russian author, Fyodor Dostoyevsky] was again in financial trouble and had to sell their remaining possessions. […] Demons [an 1872 anti-nihilistic novel by Dostoyevsky] was finished on 26 November and released in January 1873 by the “Dostoyevsky Publishing Company”, which was founded by Dostoyevsky and his wife. Although they only accepted cash payments and the bookshop was in their own apartment, the business was successful, and they sold around 3,000 copies of Demons. Anna managed the finances.

Dostoyevsky proposed that they establish a new periodical, which would be called A Writer’s Diary and would include a collection of essays, but funds were lacking […].

In early 1876, Dostoyevsky continued work on his Diary. The book includes numerous essays and a few short stories about society, religion, politics and ethics. The collection sold more than twice as many copies as his previous books. Dostoyevsky received more letters from readers than ever before, and people of all ages and occupations visited him.

______________________

SONDAG 16 NOVEMBER 2014

Ek moet eintlik enige ambisies wat ek het om ’n besigheid te begin, genadeloos vergruis.

Hoekom?

Dis vir my eie beswil.

’n Besigheid is soos ’n huwelik, of eerder, soos om ’n kind te hê. Jy moet die heeltyd dink aan jou besigheid. Jy moet beskikbaar wees sewe dae per week.

Jy moet ook die heeltyd werk daaraan om jou besigheid te laat groei. En elke nou en dan moet jy dink hoe jy ’n groter porsie van die koek kan wegvat van die kompetisie.

Ek dink soms ek kan ’n besigheid begin, en dan net ’n goeie bestuurder aanstel.

’n Goeie bestuurder is belangrik vir enige besigheid, daar’s geen twyfel daaraan nie. Maar ’n bestuurder voer uit wat jy as eienaar besluit. Die eienaar moet beleid bepaal. Die eienaar moet besluit in watter rigting die besigheid gaan. Die eienaar is die een wat visie moet hê, anders stagneer die besigheid.

Die eienaar het uiteindelik ’n goeie span nodig om sy visie uit te voer, maar nie een van sy waardevolle werknemers kan sy werk namens hom doen nie. As hy nie aan die hoof staan van sy eie projek nie, gaan dit op die rotse loop, en dan gaan die waardevolle spanlede, saam met die bestuurder, in elk geval een vir een dros.

Die vraag wat ek dus aan myself stel, is of ek toegewyd kan wees aan my eie besigheid. Nie net aan die begin nie, wanneer alles nuut en opwindend is, maar ses maande later, en vyf jaar later.

As ’n mens vind dat jy inderdaad nie jouself ten volle kan toewy aan ’n besigheid nie – en met besigheid bedoel ek ’n kommersiële onderneming wat oor ’n uitgebreide periode van tyd ’n produk of diens verkoop aan ’n mark, heel waarskynlik met die samewerking, teen vergoeding, van ander mense – moet jy nie jou eie tyd, die tyd van jou teikenmark, en die tyd van mense wat vír, of sáám met jou werk, verder mors nie.

Tensy jy miljoene geërf het, ryk getrou het, of die lotto gewen het, het jy nodig om geld na jou kant toe te kanaliseer om ’n bestaan te kan maak. Jy kan die kans waag om jou tyd aan ander mense, aan maatskappye, of aan instansies te verkoop. Of jy kan jou eie besigheid begin.

As jy egter nié jou tyd aan die hoogste bieër wil verkoop nie, en jy vind dat jy, soos ek, nie jouself behoort te begewe in die huwelik of voogdyskap van jou eie besigheid nie, is jy genoodsaak om iets anders te vind. En vir in geval jy wonder: dis nooit maklik nie, maar dit is nou makliker as ooit tevore.

______________________