Skrywer: Brand Smit

SONDAG 9 APRIL 2017

Vyftig jaar van nou af sal slegs sommige Geskiedenisonderwysers, historici en mense wat werklik belangstel daarin vir langer as sestig sekondes kan praat oor die Tweede Wêreldoorlog. Vir meeste ander mense sal dit eenvoudig te lank gelede gewees het, en daar sou te veel dinge gebeur het in hierdie eeu wat hulle koppe vol sal maak.

Ek meen, hoeveel mense vandag kan vir langer as dertig sekondes intelligent gesels oor die Eerste Wêreldoorlog? Hoeveel mense tydens die Eerste Wêreldoorlog kon intelligent en vir soveel as een minuut gesels oor die Napoleontiese oorloë? En onthou: die gebeure van die eerste twee dekades van die 1800’s was voorbladnuus in ten minste groot stede in die tyd toe dit plaasgevind het, en warm onderwerpe van gesprek rondom etenstafels en in die strate!

Dieselfde vraag kan gevra word oor die Franse Rewolusie aan die einde van die agtiende eeu, of die Protestantse Rewolusie en die godsdiensoorloë van die sestiende eeu. Hoeveel mense kon honderd jaar na hierdie gebeure nog intelligent hierdie gebeure bespreek?

Feit is, tyd stap aan. Ou geskiedenis moet plek maak vir nuwe geskiedenis. Veterane van die grootste oorlog vir ’n geslag of meer sterf een vir een tot daar niemand oor is wat nog daai oorlog eerstehands ervaar het nie. En mense se belangstellings verander.

Geskiedenis waaroor jy slegs vandag onkundig sal wees omdat jy onopgevoed is of in ’n grot woon, sal in vele gevalle oor ’n paar dekades so obskuur wees dat mense jou snaaks sal aankyk as jy wél vir langer as een minuut ’n gesprek kan voer daaroor – of, afhangende van die onderwerp en die dekade, ’n monoloog.

______________________

VRYDAG 7 APRIL 2017

Enige skerp waarnemer van ’n huiskat se daaglikse bestaan sal die indruk kry dat die dier in ’n waan leef. Hy dink duidelik hy’s die baas van die huis, en dat alle beddens, die rusbank, die tapyt in die sitkamer en die kombuistoonbank alles sy persoonlike eiendom is. Hy reken verder dit is heeltemal aanvaarbaar vir hom om drie-uur in die oggend ’n bloeddorstige gegil die lugweë in te stuur omdat hy verveeld is en nie ’n enkele een van sy persoonlike slawe die ordentlikheid het om sy toutjie oor die vloer te kom trek nie.

Mense, aan die ander kant, het hierdie aardige siening dat dit goed is om ’n eerlike beskouing van die werklikheid te hê. Ons glo ons moet ons tekortkominge erken. Ons glo ons moet erken as ons nie dink iets is redelik of moontlik nie. Omdat dit ons beskouing is, tree ons dan ook daarvolgens op. Ons waag nie sekere dinge nie. Ons ken ons plek. Ons hou nie daarvan om uit ons beurt te praat nie.

As huiskatte meer soos baie mense was, was hulle beslis in die moeilikheid. Hulle sou moes erken hulle is uiters weerlose diere wat tussen een-kwart en een-vyf-en-twintigste die grootte is van meeste diere om hulle – naamlik mense, en ander diere soos honde. Hierdie eerliker beskouing van hul werklikheid sou lei daartoe dat katte aansienlik kleiner ego’s sou hê, stil sou sit in ’n hoekie sodat iemand nie dalk met hulle raas nie, en geduldig sou wag totdat iemand so genadig is om vir hulle ’n bietjie kos uit te sit.

Katte sien beslis nie realiteit soos wat dit werklik is nie – hulle sien dit soos dit hulle pas, en tree daarvolgens op.

As enige mens dit durf waag om hulle bewus te maak van hulle waan, sal die kat eers verveeld gaap, en as hy dink jy kry steeds nie die punt nie, sal hy verplig voel om jou nuwe lakens aan’t flarde te gaan krap. Jy kan jouself net verbeel hoe die gedagte vorm aanneem in die kat se kop: “Eerlike beskouing van realiteit? Is jy van jou trollie af? Wat dink jy is ek – ’n mens?”

Die wetenskaplike, Donald Hoffman, sê ewolusie begunstig nie mense met ’n goeie begrip van objektiewe werklikheid nie, maar eerder diegene wat die werklikheid waarneem op ’n manier wat hulle in staat stel om op effektiewe wyse te oorleef.

Duidelik werk dit baie goed vir ten minste óns huiskatte.

______________________

VRYDAG 31 MAART 2017

Die hoofgedagte van die Maatskaplike Geregtigheidsvegter ideologie is om niemand aanstoot te gee nie. Ek het onlangs gelees dat dit nou aanstootlik is om te sê, “Long time no see” en “No can do” omdat dit blykbaar aanstoot gee aan mense wat nog besig is om Engels te leer. ’n Ander beskouing is dat dit aanstoot gee aan Chinese mense wat iets soortgelyks in Chinees sê. Maatskaplike Geregtigheidsvegters reken die Engelse ekwivalent van hierdie frases is ’n rassistiese bespotting.

Ander voorbeelde wat genoem kan word, sluit in die passasier in ’n saamrymotor wat die bestuurder oor die vingers geraps het omdat hy ’n Hawaise kop-pop op sy paneelbord gehad het. Die man se oënskynlike ongeërgdheid oor hoe hy die “vasteland van Hawaii” beledig, het die passasier geskok, en sy het vereis dat hy die item sonder versuim verwyder. Dan is daar die student wat nie genoeg vloekwoorde kon spoeg in die gesig van die Yale professor wie se vrou van mening was dat studente oud genoeg is om self te besluit wat gepas is en wat nie as dit kom by Halloween uitrustings. Besef die professor en sy vrou dan nie dat die studente nie self wíl besluit of ’n Pocahontas kostuum rassisties is nie, het die jong aktivis rooi in die gesig van passie gevra, terwyl omtrent honderd ander vegters nader gestaan het om haar te ondersteun.

Om mooi te wees met mense is oor die algemeen ’n goeie ding. Om nie mense aanstoot te gee nie, is ook gewoonlik ’n goeie ding. So hoekom stop deur net mense te kritiseer vir wat hulle sê of hoe hulle aantrek?

Hier is ’n paar voorstelle vir die gemiddelde Maatskaplike Geregtigheidsvegter wat meer wil wees as net ’n voetsoldaat vir die saak:

* Daar is eensame mense wat dit baie aanstootlik vind om te sien hoe paartjies hande vashou en liefdevol is met mekaar. Hulle is ook baie hartseer oor die gedagte dat hierdie mense waarskynlik voor die einde van die dag vurige seks sal hê. Ek stel voor dat die MG Vegter wat wil radikaal gaan, moet aanbied om ten minste een keer per week seks te hê met mense wat skynbaar geen sukses kan behaal op eie stoom nie.

* Baie godsdienstige mense vind dit uiters aanstootlik dat ander mense nie hulle oortuigings deel en volgens hulle voorskrifte leef nie. As jy wil verder gaan as die gemiddelde vegter, stel ek voor jy bekeer jouself tot verkieslik ’n radikale interpretasie van [enige godsdiens van jou keuse] om te verhoed dat jy aanstoot aan enige radikale [aanhangers van hierdie godsdiens]. [Aanhangers van sekere geloofstelsels] blyk oukei te wees daarmee as ander mense nie glo soos hulle nie, maar [ek is seker daarvan jy kan ten minste een ander godsdiens vind waar aanhangers] ook baie liggeraak [is] oor die onderwerp. My voorstel is dat die ambisieuse Maatskaplike Vegter ’n skedule opstel: Volgeling van radikale [interpretasie van Geloof 1] op Maandae tot Woensdae, en volgeling van radikale [interpretasie van Geloof 2] op Donderdae tot Saterdae. Sondae kan die radikale vegter aansoek doen by Maatskaplike Geregtigheid Sentraal op ’n dag van rus. Of, dalk kan hulle hierdie dag gebruik om seks te hê met eensame mense.

* Minder gegoede vegters voel ook skaam elke keer as hul mede-krygers rondloop met ’n nuwe iPhone of ander digitale toestelle. Die ware Maatskaplike Geregtigheidsvegter behoort ’n nuwe digitale toestel te koop vir ’n minder ekonomies bevoorregte mede-vegter elke keer wanneer hulleself ’n nuwe een kry. Dit is die regte ding om te doen.

* Liggaams-vernedering is ’n verskriklike sosiale sonde en mense behoort regtig swaar gestraf te word daarvoor. Maar mense wat ’n bietjie meer as die gewone hoeveelheid gewig aan hul liggame ronddra, voel dikwels baie hartseer omdat hulle nie lyk soos ander, slanker vegters nie. Die vegter wat belangstel in werklike maatskaplike geregtigheid behoort te begin om hul monde te sit waar hul woorde is. Om net mense te kritiseer wat ander mense verneder oor hoe hulle lyk, behoort nie voldoende te wees nie. Die ware Maatskaplike Geregtigheidsvegter moet weet hoe dit voel om – jy weet? – nie perfek te wees nie.

______________________

DINSDAG 21 MAART 2017

Ek is deel van ’n lang tradisie van mense wat opgepak het alles wat hulle besit het en hul heil gaan soek het op ander plekke, en in die proses, in sommige gevalle, hulle name verander het en ’n ander taal leer praat het.

Daar was die migrasie van Europa af na Suidelike-Afrika in die 1600’s en 1700’s, ’n stadige verskuiwing weg van die Kaap af ooswaarts in die laat 1700’s en vroeë 1800’s, die Groot Trek na die binneland van Suid-Afrika in die 1830’s, nog ’n migrasie van Natal af terug binneland toe, so 150 jaar later ons gesin se gedurige oppak-en-trek, en later my eie persoonlike migrasie na Noordoos-Asië in die laat 1990’s.

Om ’n bietjie meer kleur te gee aan die gedagte, ’n paar illustrasies:

______________________

DINSDAG 7 MAART 2017

Ek het ooreenkomste met mense om op sekere tye teenwoordig te wees op sekere plekke om mense te help met hulle Engels. Benewens dit hou ek myself besig met vier ander dinge: taalstudie, ander maniere om geld te maak, lees, en skryfprojekte.

Ek kan maklik vier tot agt ure per dag spandeer aan elkeen van hierdie aktiwiteite. Omdat daar net 24 ure in ’n dag is, is ek genoodsaak om minder tyd te spandeer aan hierdie dinge as wat ek graag wil, of wat ek nodig het om sekere doelwitte te bereik.

VRYDAG 17 MAART 2017

I. Die vrou by my een skool het drooggemaak, toe word my werkpermit nie betyds uitgereik nie. Nou is ek volgende week op verpligte onbetaalde verlof. Natuurlik is dit verskriklik, maar ek dink toe ook aan wat ek kan doen in die ekstra tyd wat dit my sal gee.

Dink ek: Daai geld wat ek sou verdien het volgende week is nie gratis geld nie – ek sou betaal het daarvoor met my tyd.

Uit die aard van die saak het ek nodig om ’n sekere hoeveelheid geld te koop elke maand. Vir hierdie doel het ek vaste reëlings om ’n sekere hoeveelheid van my tyd te spandeer om ’n vasgestelde hoeveelheid geld te koop.

Ek dink toe verder dat ek nie die geld wat ek volgende week sou gekoop het nodig het vir iets spesifiek nie. Ek kan wel dink aan ’n paar dinge wat ek kan doen met die tyd wat ek nou nie hoef te spandeer nie. Resultaat: Geen probleem nie.

II. Punt I is ’n voorbeeld van hoe jy jou eie persepsie skep, wat dan jou realiteit affekteer. In stede daarvan dat ek ontsteld is oor die geld wat ek nie gaan kry nie, dink ek nou daaraan dat daai nie gratis geld sou gewees het nie, en dat ek nou nie nodig het om enige tyd te spandeer om daai geld te koop nie. En siende dat ek tyd meer nodig het as geld, is ek gelukkig.

______________________