Kategorie: Persoonlike Agenda, Boek Twee

DINSDAG 16 SEPTEMBER 2003

Die kriteria vir oorlewing raak strenger by die dag. Soos gewoonlik is persepsie van my persoon een van die grootste probleemareas – maar nie noodwendig hoe ander my sien nie; ek oordeel myself. As ek myself te lig bevind, dra ek dit soos ’n advertensiebord om my nek. Dan’s ek een groot moraal- en selfbeeldkrisis gereed om in ’n onskuldige omstander se gesig te ontplof.

Vat my vriend L. as voorbeeld. Toe ek vyf jaar gelede vanaf Korea teruggegaan het Suid-Afrika toe, het hy saam met ’n groep ander werkende twenty-somethings ’n huis gedeel in Johannesburg. Hy was op daai stadium die publishing editor van ’n tydskrif wat hy grootliks op sy eie begin het (ander mense het ook ’n bydrae gelewer, maar dit was hoofsaaklik sy idee, en sy verantwoordelikheid).

Dit was die situasie toe ek teen Julie van daai jaar as glorified sekretaresse by sy onderneming aangesluit het. Teen Oktober van daai jaar het L. ’n huis gekoop in ’n goeie deel van die stad. Die kantoor het ook geskuif na die nuwe huis toe. Siende dat dit effens te ver was vir my om te bereik per fiets elke dag, het ek sy uitnodiging aanvaar om die buitekamer in sy agterplaas my tydelike hoofkwartier te maak.

Bietjie meer as ’n jaar later was L. op die punt om die volgende fase van sy lewe binne te gaan – huwelik. Ek was toe al elf maande terug in Noordoos-Asië. Ek het ’n hele drie slaapkamer woonstel vir myself gehad. Ek het voltyds gewerk, en ek het genoeg geld verdien om redelik goed te leef. (Vae veronderstellings oor presies wat ek doen het my altyd goed gepas, want dan het ek nie nodig gehad om vir enige iemand te verduidelik dat ek vir kleuters die alfabet leer terwyl ek my hande ritmies klap nie.)

Dis amper vier jaar later. My vriend het intussen sy tydskrif verkoop aan ’n groot maatskappy, wat ook vir hom ’n posisie aangebied het wat hy “nie kon weier nie”. Hy en sy vrou woon deesdae in ’n groter, luukser huis, en soos ek reeds genoem het in die vorige stuk, het hulle onlangs ouers geword van ’n babaseun. Hy is dus volgens die gemeenskap se kriteria suksesvol in alle opsigte – hy’s ’n huiseienaar, hy’s ’n getroude man, ’n pa, en hy’t ’n werk wat baie van hom vra, maar die monetêre beloning maak dit die moeite werd.

Ek, aan die ander kant, huur steeds dieselfde woonstel by ’n vriendin van een van my werkgewers (hoewel net tot die einde van hierdie maand). Ek ry deesdae weer fiets want ek wil nie die bromponie wat op my stoep staan en olie drup vervang met ’n nuwe een nie (en omdat die fietsryery in elk geval beter is vir my gesondheid). Ek gee nog steeds ’n paar Engelse klasse elke dag. Ek werk ook aan ’n paar projekte wat hopelik eendag ’n langtermyninkomste sal genereer. En ek skryf. En studeer Chinees. Solank ek dus hier in Taiwan bly kan ek een keer per jaar ’n draai by my vriend gaan maak, in sý kar ry na ’n Italiaanse restaurant, en selfs bekostig om R200 of so uit te vurk om die rekening te delg.

Maar waar gaan ek staan as ek terug is in Suid-Afrika? Die dae is verby wat ek ’n kamer kan huur by ’n vriendin van universiteitsdae. Die dae is verby wat ek op ’n stuk spons kan slaap in ’n vriend se buitekamer. Die dae is verby wat dit vir my goed genoeg sal wees om in ’n administratiewe kapasiteit in ’n kantoor te werk. Die dae is ook verby wat dit oukei is om vir my pêl te sê ek sal saam met hom ’n dop gaan drink, solank hy my kan kom optel – en moontlik nog vir my drankie kan betaal ook. Dit is dus ooglopend dat die kriteria vir oorlewing – ten minste vir myself – strenger raak by die dag.

Moet ons almal dan ons lewens vergelyk met dié van ou vriende om uit te werk hoe goed of hoe sleg ons doen? Dis nie my bedoeling nie. Maar ek onderskryf sekere kriteria vir ’n goeie bestaan, en ek is bewus van hoe ek, op hierdie stadium, sou gevaar het in ’n wêreld soortgelyk as die een waarin my vriende in Suid-Afrika hulle bestaan slyt.

My identiteit as ’n skrywer wat alleen woon in ’n vensterlose woonstel êrens in die Verre Ooste, wat Chinees leer praat, en geleer het hoe om ’n paar vrae te vra oor die lewe, is stewig geanker in die realiteit waarin ek myself bevind het die afgelope vyf jaar. Die visie van myself as ’n entrepreneur wat hoop om “volgende jaar” geld te maak in Suid-Afrika, terwyl ek van tyd tot tyd my Chinese boeke sal afstof om te kyk of ek nog iets daarvan verstaan, is geanker in geloof. Ek weet nie of dit sal uitwerk nie. Ek mag dalk faal. En as ek misluk, voel ek ellendig.

Ek kan sekerlik sê dat ek nie myself met enige iemand hoef te vergelyk nie. Ek kan sê dat ek nie na ses maande of ’n jaar ’n huiseienaar hoef te wees nie. Ek kan sê dat ek nie na ’n jaar of agtien maande getroud hoef te wees nie. En ek kan byvoeg dat ek nie hoef te werk volgens ’n skedule nie. My lewe is immers nie ’n reeks tonele uit ’n vooraf uitgewerkte draaiboek nie.

Die probleem is dat ek bepaalde idees het van hoe sukses lyk. In die wêreld van die konvensionele middelklas lyk sukses soos my vriend, L., se lewe. Wat betref die wêreld van die vrydenkende, alleenloper skrywer, voldoen my huidige lewe aan die veel meer beskeie kriteria.

Maar is dit genoeg?

Ek voel soms lus om te vlug – Mainland China toe. Om my rugsak te pak vol boeke en ’n paar kledingstukke, en die res van my besittings te laat stof opgaar in my woonstel. Ek sal in Beijing gaan woon vir drie maande, en elke dag op foto-uitstappies gaan. Ek sal Chinees studeer in parke en teewinkels, en dit oefen in klein eetplekkies in nou agterstrate, en by eertyds verbode paleise.

Ek wil soms vergeet van Bronkhorstspruit, besigheid, betekenis van die lewe, trou en kinders kry, sukses voor 35, plek in die wêreld, en my plek op die rand van die sosio-ekonomiese middelklas. Ek is lus om my baard te laat groei en te werk aan ’n projek getiteld, “Lotusblomme van Rooi China”.

En ek is lus om op te hou om stukke te skryf soos “Die kriteria vir oorlewing raak strenger by die dag”.

Ek is ook lus om op te hou om te probeer. Want maak nie saak hoe hard ons daaraan werk nie, dinge werk nie altyd uit nie. En partykeer mis ons die punt, omdat ons te hard probeer om dit uit te sorteer.

______________________

SATERDAG 13 SEPTEMBER 2003

Gaan sit by die spieëltafel in die sitkamer. Sit die beker Med Lemon op ’n coaster neer. Trek ’n stompie uit die metaaldingetjie in die asbak wat ek gemaak het om sigarette in dood te druk. Vou my regterbeen oor my linkerbeen. Tel die beker op en blaas oor die inhoud. Fluister-sing, “I’m in hell without you!” Blaas weer twee of drie keer. Slurp. Haal die tweede laaste sigaret uit die pakkie Nat Sherman Naturals, vat die geel lighter, en steek die sigaret op. Blaas die rook uit. Blaas ’n borrel. Verplaas die sigaret na my linkerhand, vat die beker, blaas oor die inhoud. Slurp twee of drie keer. Sit die beker neer. Verplaas die sigaret na my regterhand. Trek aan die sigaret. Gooi my kop agteroor en blaas die rook uit. Blaas borrels. Kyk na my poster van Vladimir Lenin. Tip die as af in die bakkie. Streel my regtervoet. Verplaas die sigaret na my linkerhand. Tel die beker op, blaas oor die inhoud, slurp twee of drie keer. Sit die beker neer. Snuif. Draai my voet anti-kloksgewys in sirkulêre bewegings. Sit terug. Verplaas die sigaret na my regterhand. Trek aan die sigaret. Blaas die rook uit. Blaas borrels. Streel weer my voet. Kyk na die Koreaanse poster onder Lenin waarop staan, “Deconstructing Toward Creation.” Trek weer aan die sigaret. Blaas uit. Blaas borrels. Sluk. Stamp my enkel met my handpalm. Verplaas die sigaret na my linkerhand. Tel die beker op, blaas een keer, slurp twee of drie keer. Sit die beker neer. Kyk na die houtbeeldjie op een van die boekrakke wat ek veronderstel van Confucius is. Verplaas die sigaret na my regterhand. Tip die as af. Trek aan die sigaret. Blaas die rook uit. Blaas borrels. Masseer liggies my regtervoet. Wieg vorentoe en terug. Sê hardop: “Ek dink elke dag aan die dood. Daar gaan nie ’n dag verby wat ek nie aan die dood dink nie. Charmain sê dit die ander dag vir my, toe lag ek vir haar.” Verplaas die sigaret oor na my linkerhand. Wil ’n borrel blaas, maar trek dan aan die sigaret. Blaas die rook uit. Blaas ’n paar borrels. Tel die beker op, blaas op die inhoud, slurp; slurp weer, sit die beker neer. Verplaas weer die sigaret. Probeer die as liggies afvee aan die metaaldingetjie in die asbak. Tip dan na ’n paar sekondes die as af. Sit vorentoe. Tik my voet ritmies op ’n wysie in my kop. Trek weer aan die sigaret. Blaas die rook uit. Streel weer my voet. Snuif. Sluk. Skuif die sigaret dieper tussen my vingers in, vat die beker aan die oor, vat ’n sluk. Vat nog ’n groot sluk. Sit die beker neer. Plaas die sigaret oor na my linkerhand. Wieg weer vorentoe en terug. Trek aan die sigaret. Blaas uit. Blaas borrels. Tel die beker op, vat twee slukke, en sit weer die beker neer. Snuif. Tip die as in die asbakkie. Steek my groottoon in die lug. Beweeg my tone. Vat die laaste … tweede laaste trek aan die sigaret. Blaas uit. Tel die beker op en vat ’n sluk. Sit die beker neer. Krap aan my kop. Breek ’n wind. Blaas ’n borrel. Vat die laaste trek aan die sigaret. Blaas die rook uit. Druk die sigaret dood in die metaaldingetjie. Vat nog ’n sluk van my Med Lemon. Stoot my voete in die blou plastieksandale in. Staan op. Stap af na die studeerkamer. Druk die spacebar. Gaan sit. Kliek twee keer op die Microsoft Word icon. Wag tot ’n dokument getiteld “Document1” op die skerm verskyn. Kliek op die Maximize knoppie. Plaas my vingers oor die sleutelbord en tik: Dertien Minute op ’n Saterdagaand.

______________________

WOENSDAG 10 SEPTEMBER 2003

Mense, ek ingesluit, is te ernstig. Vat die hele storie van om te moet trek na ’n ander woonstel toe. Jy woon in ’n plek vir amper vyf jaar, en dan kry jy ’n oproep een nag. Jy word vertel dat die eienaar die woonstel wil verkoop, en jy moes eintlik gister al uit gewees het. Jy voel effens angstig oor die plek wat eersdaags jou nuwe tuiste sal wees, die nuwe omgewing, nuwe paaie wat jy sal moet verken. Wat ek hier wil voorstel, is dat hierdie aangeleentheid, soos soveel ander in die lewe, nie naastenby soveel erns regverdig nie.

Dit was die eerste opmerking. Die tweede opmerking is dat die eerste opmerking ’n pot stront is. Goed, sekere dinge is nooit so erg soos wat mens aanvanklik jouself verbeel het dit gaan wees nie. Maar as jy eerlik moet wees, moet jy erken dat die lewe ’n redelike ernstige besigheid is. As jy lag vir elke tweede ding wat gebeur met jou, of vir elke derde persoon wat paaie met jou kruis, gaan jy beslis jou gat sien.

* * *

Die lewe is beslis geen grap nie, maar buiten die groot waarhede soos “Oliebolle maak vet” en “Die aarde is rond” is daar min dinge wat so waar is soos dat jy kan vergeet om te oorleef in hierdie wêreld sonder ’n goeie sin vir humor.

Om te lag vir dinge wat “nie regtig snaaks is nie” gooi ook ons somme omver. Want is een plus een dan nie twee nie? En as dit die geval is, dan’s ons mos nie veronderstel om te lag vir driekwart van die dinge waaroor ons lag nie. Tog is dit presies wat ons doen, en op die kosmiese sakrekenaar is dit presies wat ons in staat stel om voort te gaan ten spyte van wat omstandighede soms dikteer.

______________________

SATERDAG 6 SEPTEMBER 2003

Ek sit toe in my nuwe woonstel, en na ek deur die proses gegaan het van waar ek die rusbank gaan sit, en waar ek skoongewaste lakens gaan ophang, kry ek toe wat sekerlik as my eerste ernstige gedagte in die nuwe plek bestempel kan word: ’n aanmaning dat hierdie nié die belangrikste sake van die dag is nie. En miskien was dit te verwagte dat ek ook sou dink aan die twee woorde wat deesdae tydig én ontydig my gedagtes oorheers, naamlik “langtermyn” en “besigheid”.

Dis toe wat ek met die vraag vorendag kom of gedagtes oor repatriasie noodwendig dieselfde is as om te praat van langtermyn inkomste – oftewel, net omdat ek praat van langtermyn inkomste, beteken dit noodwendig dat ek moet teruggaan Suid-Afrika toe? Nadat ek my sigaret doodgedruk het op ’n nat stukkie toiletpapier, antwoord ek die vraag as volg: om te praat van teruggaan Suid-Afrika toe, is noodwendig om te praat van langtermyn inkomste in Suid-Afrika. Hierdie twee dinge gaan saam omrede ek nie kan teruggaan Suid-Afrika toe sonder maniere om ’n langtermyn inkomste te verseker nie.

[…]

Sensitief om niemand te verveel met lang verslae nie, wil ek net kortliks opmerk dat ek myself daaraan herinner het dat dit nie meer gaan oor hoeveel geld ek terugvat Suid-Afrika toe nie. Dit gaan oor hoe voorbereid ek is om ’n besigheidsman te wees; om geld in die Suid-Afrikaanse eenheid te verdien so gou as moontlik nadat ek in ’n Spar ingestap het om my eerste bottel knoffelsous te koop, en ek besef dat die note wat uit my beursie verdwyn nie binne ’n maand vervang gaan word met Taiwannese geld nie.

[…]

Ek werk deesdae hard aan idees waardeur ek myself kan transformeer van ’n amateur filosoof en digter na ’n hardgebakte kapitalis. Ek is steeds oortuig dat BESIGHEID die antwoord is op my soeke na kreatiewe onafhanklikheid, en die sleutel is tot ’n meer betekenisvolle lewe.

Ek wil ook graag een of ander tyd my huidige rolle en identiteite vervang … of eerder, opgradeer na die rol en gepaardgaande identiteit van Die Familieman. En ek sal dit aansienlik beter kan doen, volgens my eie beginsels en oortuigings, as ek finansiële onafhanklikheid kan bewerkstellig sonder om ’n ander man of vrou “Baas” te noem. (Terloops, ’n nota aan al my werkende kamerade in die sogenaamde Real World: Moenie omgeboul word deur die kontemporêre neiging in korporatiewe kultuur dat werkers hulle base op hulle voorname kan noem nie. Dis ’n truuk! Hy – of sy – is nog steeds jou BAAS!)

So, BESIGHEID gaan voort – veral noudat ek nie meer elke dag geteister word deur vierjariges in my voormalige beroep as ’n kindertuinonderwyser nie, en so ook dus my planne om vroeg volgende jaar huiswaarts te keer.

Daar is egter die interessante vraag wat ek vanmiddag aan myself gestel het: Beteken dit noodwendig dat ek moet teruggaan Suid-Afrika toe as ek hier besigheidsprojekte kan loods wat ’n langtermyn inkomste kan verseker? Daar is ook die ope vraag na die effek wat die nuwe woonstel op my gemoed en my ervaring van Taiwan gaan hê.

“Nuwe woonstel?” mag jy dalk teen hierdie tyd wonder.

Ja, dit is wel so dat ek oor die volgende drie weke my bokse en tasse gaan pak en my prente, plakkate en al my kalenders van die mure gaan aftrek. Ek beplan ook om die geraamde stuk kalligrafie wat al vir jare in my huidige woonstel staan, in koerantpapier toe te draai, en saam met die tasse en bokse, my wasmasjien, my bed en my fiets in ’n taxi te laai op die 27ste September.

Die bestemming sal egter nie die lughawe wees, soos my eie mitologie altyd voorspel het nie, maar ’n ander woonstel, diep in die Taiwannese area van die stad (min wit gesigte, of enige ander kleur foreigners waag dit ooit om so ver van ’n 7-Eleven of McDonald’s af te loseer).

Die rede vir die skielike verandering van uitsig wat ek van my spieëltafel af sal geniet is dat die eienares van my huidige woonstel skielik besluit het dat die donker struktuur waarin ek die afgelope amper vyf jaar al skuil, verkoopbaar is.

So, die einde van my lewe in Laan 55 Nommer 15 is dus amptelik naby. En hierdie keer is dit nie net my eie fantastiese en ongeloofwaardige voorspellings dat ek my “goed gaan pak en gaan loop nie”. Dit gaan werklik gebeur.

Miskien sal dit ’n goeie oefenlopie wees. Miskien pak ek nie eens al my bokse uit in die nuwe woonstel nie. Miskien gooi ek sommer my matras en beddegoed op die sitkamervloer, en uit moedswilligheid was ek sommer in die kombuis. Miskien maak ek myself doelbewus so miserabel dat ek sommer die einde van die jaar al land uit vlug.

Maar wag ’n bietjie … as ek in die sitkamer slaap en in die spaarkamer sop op ’n gasstofie kook, gaan ek heel moontlik vergeet om te skeer ook. Wat beteken ek sal so sleg begin lyk dat ek heel moontlik gevra sal word om nie meer klas toe te kom nie. Wat beteken ek sal heeldag tussen opgefrommelde beddegoed op my matras kan sit en gedigte skryf! En ek sal boontjies uit ’n blikkie eet vir aandete terwyl ek kyk hoe die son ondergaan, doer waar die ander mense bly wat ook soms praat van huis toe gaan. Dan, as die son gesak het, sal ek my vingers deur my welige baard trek, die leë blik langs al die ander leë blikkies op die vensterbank sit, en in die halfskemer begin rondvoel na my boksie groentee op die sitkamervloer.

Soveel huise, soveel stories. Soveel tyd, soveel moontlikhede. Soveel drome, soveel hoop. Soveel wat ek nooit sal vermag nie. Soveel mooi in die lewe wat altyd net van ver af aanskou kan word.

______________________