Die probleem daarmee om jou geld te verdien met kreatiewe werk, is dat jy óf baie gelukkig is dat mense aanhou om jou kreatiewe werk te koop al doen jy wat jý wil doen en in die styl wat jy dit wil doen, óf jy kyk uiteindelik ter wille van jou oorlewing tóg na wat in aanvraag is – watse produk, watse styl, en produseer dan wat die mark wil koop – wat beteken jy doen nie meer vrye kreatiewe werk nie.
So, jy’s óf baie gelukkig dat mense jou vrye kreatiewe werk bly koop, óf jy’s nie so gelukkig nie en doen maar wát die mark wil hê, en hoe hulle dit wil hê. En selfs as jy val in die gelukkige kategorie, hoe lank verwag jy dat jou geluk gaan hou?
DINSDAG 28 MEI 2019
01:30
Om geld te maak, het jy slegs nodig om ’n paar belangrike dinge te weet. Probleem is, jy moet hierdie paar dinge ontdek in ’n oseaan van inligting.
10:02
Die probleem is dus nie die hoeveelheid kennis of inligting wat jy moet ontdek en leer nie, maar om ’n handvol spesifieke brokkies te ontdek onder dosyne, selfs honderde brokkies inligting, en om te kies tussen verskeie opsies, geleenthede en moontlikhede.
DONDERDAG 6 JUNIE 2019
’n Vriend van my wat vanaf vroeg 1998 reeds in Taiwan was, het in Oktober van daai jaar aangebied om vir my geld te leen vir ’n vliegtuigkaartjie Taiwan toe – vir in geval ek my office job wou los en wou terugkeer na English teaching. As hy moes aangebied het om vir my geld te leen vir ’n vliegtuigkaartjie na enige stad in die Ooste … sou ek moontlik nog steeds in Johannesburg gewees het. Gelukkig vir my was die aanbod, en derhalwe die keuse, eenvoudig: Taiwan, Kaohsiung – take it or leave it. En kyk net hoe goed het dit uitgewerk.
MAANDAG 10 JUNIE 2019
00:17
Hoe lyk sukses? Die proses wat lei daarna is vervelig en eentonig, en jy sien eers die resultaat na maande of jare se harde, vervelige, eentonige werk.
Ek het altyd gedink dit kan gesien word in een briljante flits, een dag wat uitstaan – en dan weet jy.
Ek reken daar’s vele mense wat al meer as een keer in hul lewens sukses in ’n beroep, of in ’n projek of onderneming in die gesig gestaar het, maar keer op keer weggestap het, omdat hulle dit nie herken het vir wat dit is nie: die resultaat van eentonige en vervelige stappe wat herhaal word, vyf of ses dae per week, week in en week uit, een jaar na die ander.
23:03
Ek lees die Engelse stuk, “The correct answer, and what to do with my exercise bike”. Kon nie anders as om ’n stukkie teks uit te lig nie: “The problem is that I started cultivating and living the lifestyle here [in Taiwan] that I said back in Korea I wanted to live in South Africa. In other words, I got the lifestyle right; it’s just the environment that is wrong.”
VRYDAG 14 JUNIE 2019
Aanhaling uit Onder-Kouga – Bakermat van Gerbers en Ferreiras, deur O.J.O Ferreira:
“Die filosoof Marthinus Versfeld het die funksie van ’n huis só gesien: ‘Jou huis plaas jou in die wêreld. Dit gee jou ’n adres, êrens waar jy aangespreek kan word. Net soos jou siel jou liggaam nodig het om hom in die wêreld te plaas en hom warm te hou, so vereis ’n liggaam ’n huis om hom warm te hou. Derhalwe is jou huis ook ’n soort vlees en bloed waaruit jy die wêreld aanvaar en opbou. Jy gaan in om uit te gaan, en jy gaan uit om in te gaan. Daar waar hy staan, bepaal jou uitsig, en soos hy daarbinne uitsien, bepaal hoe jy die wêreld daarbuite gaan insien.’”
So gesien, is dit g’n wonder dat ek myself in Taiwan ingeburger het nie. Ek was amper 28 toe ek hier aangekom het. Ek was ’n siel desperaat vir ’n liggaam; ’n liggaam desperaat vir ’n huis. My innerlike konflik het gespruit uit die begeerte om eerder hierdie huis te vind in Suid-Afrika, en nie in Taiwan waar dit daagliks meer konkreet geraak het nie. Die konflik is uiteindelik opgelos toe ek aanvaar het dat ek reeds my huis gevind het, of geskep het – in Taiwan.
MAANDAG 17 JUNIE 2019
Die stappe wat jy uiteindelik neem om geld in ontvangs te neem, is – so glo ek – redelik eenvoudig, en sal sekerlik selfs as maklik beskryf kan word. Uiteindelik. Maar om te ontdek, of te leer, of uit te werk, presies watse stappe jy moet neem, wanneer, en hóé – wéét ek, is nie maklik nie, en is nie eenvoudig nie.
WOENSDAG 19 JUNIE 2019
Ek het vanmiddag ’n film gaan kyk by die Kaohsiung Film Archive. Daar het drie films gespeel. Die een net na middagete het my beter gepas, so dit was die een wat ek gaan kyk het. Ek was eintlik verlig dat daar nie meer opsies was nie. Ek het die film geniet – as ’n mens kan sê jy’t ’n romantiese drama geniet oor twee siek jongmense. Ek was ook bewus daarvan dat, het ek meer opsies gehad, ek nie hierdie film sou gekies het nie.
* * *
Omdat dit dalk ’n les kan wees vir iemand anders, drie redes hoekom finansiële welvaart … kom ons sê maar net, ’n stryd was vir my om te bewerkstellig:
1. Ek het te vinnig aannames gemaak.
2. Ek het te maklik my eie kop gevolg in stede daarvan om instruksies te volg.
3. Moeilik om te erken siende dat keuses so belangrik is in mens se lewe, maar … ek het te veel opsies gehad. As iemand moes gesê het, “Ons het die vrymoedigheid geneem om namens jou te kies: dis hierdie een, of niks; niks of hierdie een,” sou ek gesê het, “Wel, dan kies ek hierdie een.” Kans is dat dit goed genoeg sou uitgewerk het.
DONDERDAG 20 JUNIE 2019
Soms voel dit asof elke week is soos die een wat dit voorafgegaan het, asof dae en weke en maande inmekaar vloei.
Hier’s ’n alternatiewe bewoording vir hierdie situasie: Bly sterk en gesond.
Enige dag kan iets – ’n hulpbron, ’n boek, ’n brokkie inligting – onder jou aandag bring wat jou ’n reuse hupstoot sal gee op jou pad na sukses. Ek praat van die tipe ding waarna jy oor ses maande, of oor twee jaar, of oor vyf jaar, sal wys en sal sê, “Daai ding – het die wêreld se verskil gemaak.”
Uit die aard van die saak gaan jy nie besef wat die werklike waarde is wanneer die hulpbron, die stuk gereedskap, die boek of die brokkie inligting (“Het jy geweet …”) oor jou pad kom nie. Dit sal immers nie arriveer in ’n koevert gemerk “Daai Ding Waarna Jy Later Sal Verwys Nie”. Jy sal nietemin uiteindelik weet: Dit was een van die dinge wat jou gebring het waar jy vandag is.
As jy eenmaal aanvaar dat hierdie dinge bestaan – ’n mens kan amper sê soos radiogolwe die heeltyd óm jou is, maak dit 100% sin dat jy jou gedagtes oop sal hou, en sal verwag dat ’n belangrike hulpbron een of ander tyd in jou skoot sal val.
MAANDAG 15 APRIL 2019
11:01
Punt nommer twee: Erken die moontlikheid dat jy alreeds besig is om iets te doen wat jou uiteindelik finansieel onafhanklik sal maak, of dat jy reeds in die plek is waar dit gaan gebeur, of reeds in die regte industrie, mark of professie is. Jy mag nader wees as wat jy dink.
11:54
Dink aan ’n onaangename situasie uit jou verlede (komaan, dis ’n eksperiment). Neem waar die gevoel wat opkom. Besluit waaraan jy meer gewig gaan gee: “Opnames” uit jou onderbewuste wat dikteer hoe jy daaroor moet voel, of bewustelike besluit in die hiér-en-nou.
Onthou: hierdie “opnames” is nie jou eie gedagtes nie; dis net ’n argief van wat ander mense gesê het oor die jare, of wat jy gelees het in boeke, of gehoor het op TV of in ’n film, en wat gestoor is in ’n poging om dit makliker te maak vir jou om in die toekoms ’n besluit te neem, of ’n posisie in te neem wat jou beter kan laat inpas in jou omgewing, en/of wat jou in staat kan stel om beter te funksioneer.
Ek verstaan hoekom sogenaamde opnames noodsaaklik is, en hoekom dit waardevol kan wees, so dis met respek aan my onderbewuste wat ek sê: Die opnames in die spesifieke geval waaraan ek dink, is nie waardevol nie. Ek besluit derhalwe, nóú en hier, om die onaangename herinnering te etiketteer as Nie So Belangrik Soos Wat Ek Tot Nou Gedink Het Dit Is Nie, en in die proses energie te trek daaruit. Volgende keer wat die herinnering aan die binnekant van my skedel klop, sal die sensasie noodwendig minder saak maak – soos ’n vlieg wat vir ’n oomblik op jou skouer sit, en dan wegvlieg.
DINSDAG 23 APRIL 2019
Weer vanaand gedink aan Maandag (15/04/19) se gedagte. Iets gebeur. Jy voel óf onmiddellik iets daaroor, óf jy wonder hoe jy moet voel daaroor. Indien jy onmiddellik iets voel – waar kom dit vandaan? Onkritiese reaksie uit jou onderbewuste; ’n vroeër geprogrammeerde of opgeneemde respons wat gewag het vir ’n gepaste situasie.
Is dit hoe jy daaroor wil voel?
Vra jy jouself die vraag, waar gaan soek jy vir ’n antwoord? Vroeëre ervarings wat dalk soortgelyk is aan die huidige een; dinge wat ander mense gesê het oor sulke situasies, en wat jy op daai stadium gedink het, reg en gepas klink.
Vra jouself weereens: Hoe wil jy voel daaroor?
Kans is goed dat die antwoord sal wees: “Niks. Ek wil nie enige iets daaroor voel nie. Dis nie regtig belangrik nie. Ek sal eerder net verby dit wil beweeg.”
Sal geen reaksie jou welstand en geluk negatief affekteer in die toekoms? Indien nie, hoekom moet jy omgee oor wié wát gesê het, of oor wat gebeur het? Hoekom, as dit nie jou geluk en welstand in die toekoms negatief gaan affekteer nie, moet jy enigsins omgee oor iets wat iemand gesê het?
En as jy vind, of besluit dat dit nie saak maak nie, laat dit gaan.
Suid-Afrika is die land van my geboorte, kinderdae, jeug, en vroeë volwasse jare. Asië, en meer spesifiek Taiwan, is waar ek die res van my lewe sover spandeer het.
Suid-Afrika het vir my gegee taal, en al die ander boustene van identiteit – kultuur; verbintenis met die geskiedenis van ’n bepaalde groep mense; aanvanklike voorkeure in spys en drank; idees oor wie en wat ek is en veronderstel is om te wees, en wat ek veronderstel is om te doen as volwassene, of ’n idee oor die opsies wat geag word as redelik en aanvaarbaar vir ’n volwassene om te doen met sy of haar lewe. Taiwan het vir my gegee die vrymoedigheid om te kyk na ander opsies, wat insluit ’n taal wat ek kon bemeester vir daaglikse gebruik wat ek nooit in die eerste twee dekades van my lewe gedink het ek ooit sou leer nie; aspekte van kultuur wat ek eerstehands kon aanskou en waarneem, en kon oorweeg om te inkorporeer in my eie lewe; ander tipe disse en metodes van voedselvoorbereiding as waarmee ek groot geword het, en meer vryheid om idees na te streef oor wie en wat ek is, en om ’n wyer spektrum te oorweeg van opsies wat redelik en aanvaarbaar is vir ’n volwassene om te doen met sy of haar lewe.
Kan dit gesê word dat ek vervreemd raak van die land van my geboorte?
Ek woon al meer as 20 jaar in Taiwan, en meer as 22 jaar in Asië. Sal mense na my kyk en vir ’n oomblik dink ek is ’n Asiër? Nie waarskynlik nie. Nie eens as ek nog 20 jaar in Taiwan, of elders in Asië woon nie. Ek eet wel meestal Taiwannese kos. Ek dink nie eens twee keer daaroor om my skoene uit te trek voor ek by ’n huis instap nie. Ek gee nie om as mense naby aan my staan in die ry by die supermark nie, en ek volg dieselfde gebruik deur nader te staan aan ander mense as wat meeste Westerlinge dink aanvaarbaar is gegewe Westerse idees oor persoonlike spasie. En ek verstaan wel steeds nie meeste van wat nuuslesers op TV aframmel in Chinees nie, maar ek kan genoeg Chinees lees om uit die subtitels te verstaan wat aangaan. En ek kan aan ’n Taiwannese polisie-offisier my weergawe van ’n insident vertel in Chinees tot so ’n mate dat hy verstaan dat ek nie die een is wat gearresteer moet word nie.
Sal ek nou kan terugtrek Suid-Afrika toe en sonder om ’n noot te mis, saam kan praat met ander landsburgers oor Suid-Afrikaanse sake van die dag? Nee. Die kulturele skok om terug te wees in die land van my geboorte, my jeug en my vroeë volwasse jare, sal waarskynlik erger wees as die skok wat ek ervaar het toe ek 23 jaar gelede in Asië aangekom het. Die sin vir persoonlike veiligheid wat ’n mens het in Taiwan sal my weerloos en paranoïes laat in Suid-Afrika. Die kloof tussen ryk en arm in Suid-Afrika is ook dramaties anders as in Taiwan. Die ryk verskeidenheid van tale en kulturele gebruike in Suid-Afrika is nog iets waaraan ek nie meer gewoond is nie. Ook wát ek as wit Suid-Afrikaner mag sê vir wie, en hoe ek dit behoort te sê, is ’n area waar ek aanvanklik verkeerd sal trap. (In Taiwan word ek nie gesien as lid van ’n voorheen bevoorregte groep nie, so ek hoef nie versigtig te wees hoe ek praat met mense om te verhoed dat ek nie iemand te na kom nie.) [Vir in geval jy nie die skakel volg nie, ek verwys na sommige wit mense wat reken wit Suid-Afrikaners moet anders praat met swart Suid-Afrikaners as wat hulle gewoonlik sal praat met mense, om sodoende seker te maak hulle kom nie swart mense te na nie.]
Ek vind ook deesdae dat ek films wat afspeel in Noordoos-Asië, oor Taiwannese of Japannese of Koreane of Chinese, geniet op ’n manier wat dalk net moontlik is as jy self persoonlike ervaring het met Taiwannese mense, of Japannese of Koreane of Chinese, en met die dominante kulture van hierdie lande. En ek het onlangs weer besef, veral nadat ons dele van Taiwan gesien het wat ons nog nooit gesien het nie, dat ek gemaklik is met die idee om die res van my lewe op hierdie bergagtige eiland deur te bring.
Ek is in Suid-Afrika gebore, en ek het dáár die boustene ontvang vir die mens wat ek steeds is amper vyf dekades later. My ouers en my twee susters en hulle gesinne woon ook steeds daar. Ek het steeds ’n sterk belangstelling in Suid-Afrikaanse geskiedenis. En hoewel ek definitief ’n voorkeur ontwikkel het vir veral Taiwannese groentedisse wat gesonder is as die groente met botter en suiker en room wat voorberei word in Suid-Afrikaanse kombuise, beplan ek steeds om ’n gesonde porsie poeding en ander nagereg te geniet wanneer ek weer my familie besoek oor ’n paar maande.
Ek is steeds ’n Suid-Afrikaner gebore en getoë, maar daar is geen twyfel daaroor dat Taiwan deesdae die plek is waarna ek terugverlang as ek vir langer as ’n paar dae weggaan nie. En dis nie net omdat my vrou en lewensmaat ook hierdie plek huis noem, en ons twee katte geen ander huis ken as ons sin nie.
Dink weer gisteraand daaraan: die indruk en gepaardgaande programmering wat ek gekry in my jeug, en tot onlangs nooit gekorrigeer het nie, dat geldmaak nie net ’n stryd moet wees nie, maar ook dat die resultaat van my pogings in elk geval nooit goed genoeg gaan wees nie. Toe ek argumentsonthalwe die vraag vra (aan wie? my onderbewuste?) van wanneer ek dit dan sou “maak”, het die antwoord onmiddellik en duidelik soos daglig deurgekom: Nooit.
’n Skrikwekkende insig, uiteindelik ontbloot toe ek toevallig die regte woorde in die regte volgorde dink.
Nodeloos teen hierdie tyd om te noem dat dit alles ’n misverstand was. Dit hóéf nie ’n stryd te wees om geld te maak nie. Jy kan, soos enige ander persoon wat die regte stappe neem, gepaste resultate kry. Dit werk immers vir my wanneer ek die regte stappe neem met my gesondheid, en dit het immers gewerk vir my toe ek die regte stappe geneem het toe ek iemand ontmoet het van wie ek baie gehou het.
Wat betref gesondheid en verhoudings het ek as jongmens redelike goeie programmering en blootstelling gekry, en weinig weerstand sou ek ’n ander rigting wou gaan – my ouer suster het byvoorbeeld kort na hoërskool vir ’n tyd lank besluit sy’s ’n vegetariër, en ek het waargeneem dat daar nie veel teëspraak van my ouers af was nie. My programmering oor persoonlike finansies en geldmaak was egter ’n teksboek fokop.
Goed, min hiervan is nog nie uitgespel nie, so laat ek by die eintlike punt kom: Neem die regte stappe, en kry die gepaste resultaat. Neem nóg van die regte stappe, en beweeg nóg verder in die rigting waarin jy wil gaan. Nog regte stappe, nog regte aksies, nog gepaste resultate … tot jy onvermydelik ’n punt bereik wat net beskryf kan word as dat jy deurgebreek het na die ander kant toe. Soos jy staan op wat duidelik die oorkantse oewer is, sal jy dalk nog wonder wanneer presies dit gebeur het. Maar daar sal geen twyfel wees nie: Jy hét dit gemaak.
En dit geld nie net vir geldmaak nie, maar ook vir verhoudings, en vir gesondheid.
DONDERDAG 4 APRIL 2019
Ek het gerook vir veertien jaar lank. Siende dat ek in ’n tabakwinkel gewerk het in my vroeë twintigs en omring was deur geurige tabak elke dag, het ek begin deur pyp te rook. Later het ek deur ’n reeks sigarethandelsmerke gegaan wat ek gereken het my persoonlike identiteit bevorder het. Eers was dit Camel Lights, toe Gauloises Blondes, toe Marlboro Lights en uiteindelik Craven “A”. En toe, nadat ek in 2002 vir ’n paar weke hard probeer het om op te hou, voort gestook met ’n beter klas sigaret genaamd Nat Sherman.
Soos meeste gewoonterokers het ek geweet ek moes een of ander tyd die gewoonte oorkom. Ek het geweet dit sou nie maklik wees nie. Ek het regtig gehou daarvan om te rook. Daar was iets omtrent lus wees vir ’n sigaret, en dan na ’n ruk kry jy ’n geleentheid om weg te breek … jy haal ’n sigaret uit; jy skud die tabak styf; jy steek jou aansteker aan, en jy trek daai eerste teug rook in jou longe in. Saligheid! Ek was ook verwaand genoeg om myself te sien as ietwat verhewe bo mense wat gewone kafee-sigarette gerook het – ek het selfs my eie sigarette gerol.
Ek was eenhonderdpersent roker; daaroor was daar geen twyfel nie.
En toe, die dag na Kersfees 2008, het ek – weereens – stappe begin neem om die gewoonte af te skud. Ek het eers my oorblywende sigarette in ’n ou boeksak gegooi, saam met al my aanstekers, asbakkies, tabak, rollertjie, papiertjies, filters, en pype, en dit na my (toe) verloofde se woonstel geneem. Na ’n week, soos ek met myself ooreengekom het, het ek twee sigarette gerook. Toe twee weke niks, toe weer een (dalk twee). Ek het dalk weer teen die einde van Januarie ’n sigaret gerook, en toe het daar seker ses maande verbygegaan voor ek weer ’n pakkie gekoop het om ’n paar sigarette te geniet saam met vriende by ’n kuierplek een aand. Ek was egter streng oor een reël: Ek sou geen sigarette rook by die huis nie. Die pakkie sou in die yskas ingaan tot ’n volgende geleentheid. So het dit aangegaan – twee of drie sigarette wanneer ons elke paar weke saam met vriende uitgegaan het, maar niks op my eie by die huis nie.
Teen 2013 het daar ’n paar maande verloop wat ek geen sigarette gerook het nie. Toe ons weer een aand uitgaan, het ek besef ek het geen behoefte om saam met die rokers buite te staan en ’n dampie te slaan nie. Die idee aan die reuk aan my vingers, die smaak in my mond, die moontlike skielike styging van bloeddruk, die ligte gevoel in my kop – was net eenvoudig nie die ervaring werd wat ek voorheen so geniet het nie.
Dit was duidelik dat ek die ander kant bereik het. Ek was nie meer ’n roker nie. Die ander kant het my nuwe realiteit geword. Ek kon, as ek wou, verbaas gevra het: Wanneer het dit gebeur? Sou ek dit gevra het, sou ek kon antwoord: Onthou jy al daai stappe wat jy geneem sedert Kersdag 2008?
* * *
Nog een voorbeeld: Ek was vir ’n hele paar jare in my twintigs en vroeë dertigs op my eie – alleen, opgeskeep met my eie geselskap ook op tye wanneer ek regtig vroulike geselskap sou geniet het. Dit het gevoel asof dit my lot was in die lewe. Ek het so gewoond geraak daaraan dat ek myself nie kon verbeel dat ek ooit weer ’n vroulike teenwoordigheid in my lewe sou hê nie – met al die wonderlike voordele wat daarmee saamgaan. Ek het begin aanvaar dat ek aan een kant van die kloof was, en mense wat geluk gevind het met ’n ander persoon, aan die ander kant.
Toe ontmoet ek ’n vrou – ook van Suid-Afrika, ’n paar maande na sy in Taiwan aangekom het. Ek het van die eerste dag af geweet ek hou van haar. Maar sekerlik sou sy my nooit sien as enige iets meer as ’n vriend nie, het ek geglo.
Oor die volgende paar maande het ek haar nietemin beter leer ken, en tot my innige verbasing het ek tekens ontvang dat sy dalk net sou belangstel in meer as net vriendskap.
So het ek begin om stappe te neem om die konneksie tussen ons te omskep in iets meer. Soos enige iemand weet wat ooit gegaan het van “niks” na “definitief iets” met iemand anders, was daar ’n reeks “onderhandelinge”. Ek het die stappe gevolg en die onderhandelinge onderneem na die beste van my vermoëns.
En toe, eendag, was daar geen twyfel dat ek aan die ander kant van daai kloof was nie. Geen twyfel nie. Weereens kon ek na myself in die badkamerspieël kyk en vra: Wanneer het dit gebeur? Wanneer het hierdie my nuwe realiteit geword? Weereens sou ek kon antwoord: Onthou jy toe jy haar na ’n paar weke weer gesien het, en na die tyd gebel het en voorgestel het dat julle die volgende dag – ’n Sondag – ontmoet vir koffie? Onthou jy die ander afsprake en ontmoetings oor die volgende paar weke en maande? Onthou jy dat jy ’n reeks aksies onderneem het met ’n sekere hoop in gedagte?
’n Kort beskrywing van ons Sondag-tot-Woensdag reis deur Noord-Taiwan
Hoewel ek al twintig jaar in Taiwan is, en my lewensmaat, Natasja, amper vyftien jaar, het ons saam nog nooit meer as ’n paar ure in Taipei, die hoofstad van Taiwan, gespandeer nie. So’t ons toe laat verlede jaar besluit om vir haar verjaarsdag hierdie maand ’n paar dae af te vat en Noord-Taiwan vir onsself te ontdek.
Ons reis het vroeg Sondagoggend begin met ’n 360-kilometer, 100-minuut reis op die hoëspoedtrein na Taipei.
Ons eerste avontuur het gevolg kort na ons in Taipei gearriveer het: om ’n uitgang uit die tonnels onder die stasie te vind in minder as een uur. Na ons uiteindelik weer sonlig gesien het, het ons die tien minute gestap na ons hotel om ons bagasie daar te los. Op pad het ek ontdek dat ons hotel so te sê reg langs die National Taiwan Museum is – wat ons toe besoek het nadat ons ’n vinnige draai by die hotel gemaak het.
Van daar is ons terug na die tonnels onder Taipei Main Station. Twintig minute of so later is ons in Shilin, om te gaan kyk na die amptelike eertydse woning van Chiang Kai-shek en Soong Mei-ling (of Madame Chiang, soos sy beter bekend was aan buitelanders) tussen min of meer 1950 en 1975. Die gebou het tydens die Japannese Koloniale Era gedien as die Shilin Horticultural Experimental Station, maar is oorgeneem deur die regering van die Republiek van China na hulle onttrek het na Taiwan in 1949. Hier het “old dictator Chiang” – soos Roger Waters hom noem op Amused to Death – onder andere die Amerikaanse president Dwight D. Eisenhower ontvang, asook toekomstige presidente Richard Nixon en Ronald Reagan.
Ons kon nie foto’s neem binne die huis nie, maar ek was aangenaam verras deur die plek. Die vertrekke is min of meer soos dit was in die tyd toe die Chiangs daar gewoon het – meubels in die styl van die 1950’s, klere, boeke, en ook ’n paar skilderye deur Dame Chiang. Dit was ’n kouerige, triestige dag in Taipei. Dit, die gedempte atmosfeer, en die feit dat die huis omring is deur bome en plante, het bygedra tot die indruk dat dit die tipe woning was waar ’n politieke leier vrede kon vind vir sy siel aan die einde van nog ’n dag waartydens sy opponente en kritici alles behalwe geluk en welsyn ervaar het.
’n Uur of wat na ons deur die woning en tuine gewandel het, het ons gearriveer in Danshui – een van die oudste distrikte in Taipei. Die distrik is geleë waar die Danshui-rivier in die Straat van Taiwan vloei. Dit was een van die redes hoekom die Spanjaarde 400 jaar gelede besluit het om hulle fort daar te bou, en hoekom eers die Hollanders en toe die Britte ook bakstene op dieselfde stuk grond opmekaar gepak het. Die woning wat die Britte gebou het vir hul konsulaat in 1891 staan steeds. Die fort langsaan is op die plek waar die Spanjaarde ’n fort gebou het in 1628, voor hulle dit afgebreek het in 1642 om te verhoed dat die Hollanders dit kon gebruik. Die Hollanders het die fort herbou, amptenare van die Qing Ryk het dit gerestoureer in 1724, en vanaf 1868 het die Britte dit gehuur. ’n Paar van die vertrekke in die voormalige konsulaat het uitstallings, maar nie veel om oor te skryf nie. Die fort het wel ’n paar figure om ’n mens ’n idee te gee van die mense wat op ’n stadium daar tyd verwyl het.
Nadat ons ’n draai gemaak het by die rivier, het ons by die heuwel opgestap in die rigting van Aletheia University. Die nou strate het gelei verby ’n paar interessante geboue, eetplekke met tradisionele geregte soos “Ah-Gei” – ’n uitgeholde blok tofu volgestop met rysnoedels, tot in Danshui Old Street met dosyne winkels en stalletjies langs die pad.
Aandete is genuttig by die Shilin Nagmark, een metro-stasie nader aan Taipei as waar ons gestop het vir die Ou Diktator se huis. Die nagmark was beslis anders as die markte waaraan ons gewoond is in Kaohsiung. Stalletjies was ineengeryg langs die besige straat wat langs die mark verbygaan, maar die res van die mark is geleë in stegies wat kruis en dwars oor ’n hele buurt strek. Daar was ’n paar winkels met klere, en skoene, en elektroniese items, maar meeste stalletjies en winkels het kos en drinkgoed verkoop – alles van gestoomde kluitjies en versuikerde vrugte, tot roomys gemeng met grondboontjiebotter tussen twee plaatkoekies, en diepgebraaide seekat.
Die volgende oggend kort na ontbyt is ons per trein Ruifang toe – omtrent veertig minute van Taipei af. Daar’t ons eers warm drankies geniet, en so teen 11:00 het ons vertrek op die Pingxi Line – ’n spoorlyn van so dertien kilometer wat deur agt eertydse myndorpies gaan. Die dorpies en omliggende areas is nou hoofsaaklik toeriste-attraksies. Verversings en groot papierlanterns waarop mense boodskappe skryf en dan lugwaarts stuur, is groot besigheid.
Kort na ons terugkeer na Ruifang, vind ons onsself op ’n bus wat teen malle spoed teen ’n bergpas opjaag op pad na Jiufen – asof die bestuurder wou wegkom van die naderende mis wat spoedig ons uitsig oor die Stille Oseaan sou belemmer.
Digte mis het dit ook moeiliker gemaak om ons volgende slaapplek te vind. Jiufen was eens bekend vir sy goudmyn. Dekades nadat al die goud uitgemyn is, is die dorpie weer uit sy slaap geruk toe dit gebruik is vir die milieu vir ’n bekroonde film in die laat tagtigs. Ons het ’n kamer bespreek op Airbnb, en om die plek te vind, het ek selfs ’n kaart uitgedruk. In realiteit kronkel die strate deur die mis, en die gebou wat ons moes vind, was nie eens in een van die strate op die kaart nie. Ek moes noodgedwonge my rekenaar uithaal om die PDF te lees met instruksies oor hoe om die plek te vind.
In by Jiufen Old Street met ons bagasie…
Af in die nou straatjie vol Japannese en Koreaanse toeriste, om ’n paar hoeke, tot ons by ’n tradisionele wynwinkel kom. Langs die winkel is ’n uitgang, met ’n stel trappe af in die mis …
Nog trappe, ’n tuin, ’n voetpaadjie …
… en uiteindelik, ons snoesige kamer.
Die res van die middag en die aand het ons deur die nou stegies gestap, aandete geëet, tee gedrink, soetgoed geniet, en nog foto’s geneem van die mense en die stegies en die mis.
Die volgende oggend het ek kort na ses wakker geword. Die mis het intussen gelig, so ek het ’n ent gaan stap, foto’s geneem van die huise teen die heuwelhange, en die Stille Oseaan nie meer as ’n paar kilometers weg nie. Warm koffie en piesangs gekry by die Family Mart, nog ’n paar foto’s geneem, en teruggegaan na ons kamer toe.
Teen 08:30 was ons by die busstop om terug te gaan na Ruifang, en vandaar ’n trein te vang na Yilan, ’n stad van omtrent ’n halfmiljoen mense op die ooskus van Taiwan. Die treinspoor loop langs die kus af vir omtrent vyftig kilometer, met onder andere ’n uitsig oor die vulkaniese Skilpad-eiland in die verte (wat volgens een bron net besoek kan word met ’n permit, en vroegtydige reëlings met ’n booteienaar).
Yilan is die poort na Taipingshan Forest Recreation Area, en daar is ’n paar warmwaterbronne in die omgewing, maar siende dat ons tyd beperk was, het ons net ’n paar besienswaardighede in die stad self besoek. Minder as twee ure na ons in Yilan gestop het, vertrek ons weer – dié keer Hualien toe, omtrent 100 kilometer verder suid. Kort na ons ons Airbnb opgespoor het, het ons die pad gevat na die Hualien Railway Culture Park – ’n gerestoureerde 1932 trein-depot met ’n handige model van ’n groot deel van die stad, vir in geval jy nie meer as ’n middag en ’n aand het om in die stad te spandeer nie. Aandete is genuttig by die Dongdamen nagmark. (Hualien se bekendste toeriste-attraksie is Taroko National Park, wat ons besoek het in November 2013.)
Ek is weer vroeg die oggend op, dié keer om twee besienswaardighede te gaan soek waarvoor ons nie die vorige dag tyd gehad het nie. Albei plekke was nog toe, maar ek kon darem sien wat ek sou mis. Die eerste een was ’n ou Japannese-era militêre fasiliteit, waar sommige Kamikaze-vlieëniers volgens oorlewering hul laaste sopie ryswyn weggesluk het voor hulle hul vliegtuie in die naaste Amerikaanse skepe ingevlieg het. Die ander was die Manor House, amptelike woning van ’n belangrike militêre figuur tydens die Japannese koloniale tydperk.
Terug by die kamer het ons seker gemaak al ons besittings is bymekaar, en toe gestap tot by die naaste McDonald’s vir ontbyt. Met dertig minute om te spaar, het ons aangemeld by Hualien-stasie vir ons vyf-uur-lange reis terug na Kaohsiung – al langs die ooskus af, en deur die berge wat die ruggraat vorm van hierdie skone eiland.