Kategorie: Oumensjare van my jeug – 2016

VRYDAG 15 JULIE 2016

Ek was ’n gewoonteroker vir omtrent veertien jaar lank. Ek het geen illusies gehad oor die effek wat dit gehad het op my gesondheid nie. En, soos ander rokers, is ek gereeld gekonfronteer deur mense wat gereken het dit was hulle plig om my in te lig dat dit ongesond is om te rook.

“Weet jy nie dat jy longkanker of emfiseem kan kry nie?” sou hulle vra.

Ek weet, sou ek sê. Spaar my die toespraak. Jy kan my niks vertel nie. Ek gaan nie eers probeer op met jou te argumenteer nie.

“As jy weet,” sou my goed bedoelende vriend of familielid reageer, “hoekom op aarde rook jy dan nog?”

Want, sou ek antwoord, ek het dit nodig.

Ek glo daar is ’n parallel tussen die gesprek wat rokers het met nie-rokers, en die gesprek tussen ateïste en teïste oor laasgenoemde se geloof.

Vele sogenaamde gelowiges spaar geen moeite om agnostici en ateïste te probeer oortuig dat daar meer as genoeg bewys is vir die bestaan van God nie (kan enige goddelike figuur wees, maar kom ons beperk ons vir die oomblik tot die god van die monoteïste, en dan meer spesifiek die Christelike religie – derhalwe die term “God” met ’n hoofletter). Hulle sal wetenskap inspan. Hulle sal beroemde wetenskaplikes soos Albert Einstein aanhaal. Hulle sal verwys na insidente en ervarings in hul eie lewens. Hulle sal ook probeer om hulle teenstanders te betrap met ’n bek vol tande. “Wat sê jy daarvan?” sal hulle vra na een of ander vertelling, en dan hulle arms tevrede vou.

Feit is, in die intellektuele stoeigeveg tussen mense wat glo in die bestaan van God, en mense wat nie glo in die bestaan van God nie, het eersgenoemde die opdraande stryd. Al wat die nie-gelowige hoef te vra, is “Hoe weet jy?”

As iemand beweer water kook teen ’n sekere temperatuur, en iemand anders kyk hom ongelowig aan en vra hoe hy dit weet, kan die een wat die bewering gemaak het eenvoudig ’n pot water op ’n warm plaat sit, ’n termometer daarin druk, en – voila! – na ’n paar minute is die bewering gestaaf. Indien die ander persoon wil argumenteer dat dit ’n vloekskoot was, kan hulle dit weer doen, of nog beter – die “ongelowige” kan dit self probeer, met presies dieselfde resultaat.

“Hoe weet jy God bestaan?” is ’n tameletjie vir gelowiges want hulle kan die bestaan van God nie bewys nie. Hulle sal sê hulle kan dit bewys, maar nie met dieselfde sekerheid wat die waterkoker kan bewys dat water kook teen ’n bepaalde temperatuur nie. Die bestaan van God kan eenvoudig nie bewys word nie. Nie dat die uitdaging baie gelowiges afskrik nie.

Dis op hierdie punt waar ek wil terugkom by die roker wat sê: Ek weet. Jy kan my niks vertel nie.

In stede daarvan dat gelowiges warm onder die kraag raak en almal van Plato tot Einstein aanhaal en praat van die kompleksiteit van die vlieg se oog en die hitte van die son om te probeer bewys dat God bestaan, wonder ek hoe dit sal uitwerk as die gelowige ook moet terugstaan en sê: “Ek weet. Jy kan my niks vertel nie. Ek het Sam Harris se End of Faith gelees. Ek het Richard Dawkins se God Delusion gelees. Ek het Hawking gelees. Ek het al van daai Christopher Hitchens video’s op YouTube gekyk. Ek weet presies wat jy vir my gaan sê. En ek kan nie regtig veel teen dit sê nie. Ek kan nie die bestaan van God aan jou bewys soos iemand kan bewys dat water kook teen ’n sekere temperatuur nie. Ek meen, ek kan jou vertel van tye wat ek gebid het, en wat sekere dinge gebeur het, wat ek gesien het as bewys dat God my gebed aangehoor het, en besluit het om in te gryp. Maar ek weet jy gaan praat van ‘confirmation bias’ en so aan. Ek moet eerlik wees: Ek sien jou punt. Die onus is definitief op my om te sê hoekom ek aan die bestaan van God glo, en ek kan niks sê wat jou tevrede sal stel nie. Ek verstaan jou argumente ten volle.”

Hoekom glo jy dan, as jy nie kan bewys dat dit waar is nie, sal die nie-gelowige vra.

“Want, ek het nodig om te glo,” sal die gelowige antwoord. “Ek wil glo. Ek hoop regtig van harte dat God bestaan, en dat daar ’n lewe na die dood is.”

Goed en wel, sal die nie-gelowige sê, maar as wat jy sê waar is, as die God van Jesus en Moses en Paulus werklik bestaan, en dat daar lewe na die dood is, wat dink jy sal gebeur met agnostici en ateïste en ander mense wat hulle oortuigings op rede en wetenskap en logika baseer? Wat sal word van mense soos ek?

“Om eerlik met jou te wees,” sal die gelowige begin, “ek weet nie. Ek glo aan ’n genadige god, ’n god wat nie nodig het dat mense moet bevestig dat hy bestaan nie. Die god waaraan ek glo, is nie ’n onseker god nie. So vir al wat ek weet, is ek en jy albei oor honderd jaar in die paradys, besig om land en sand te gesels oor iets anders.”

Hoekom nie? Hoekom is bogenoemde so ’n onwaarskynlike posisie vir vele volgelinge van die Christelike religie om in te neem?

Is dit omdat dit nederigheid sal vereis? Is nederigheid nie ’n Vrug van die Gees nie? En indien ’n persoon wat self-identifiseer as Christen dan so ’n groot probleem het om nederig te wees, kan hy of sy werklik dan beweer dat hulle ’n Christen is – of is dit nie so eenvoudig nie?

Is dit omdat vele Christene glo aan ’n god wat kwaad is? Is dit omdat hulle glo aan ’n god wat wil straf, aan ’n god wat die mens geskep het om ons te toets? En wat die mens straf as hulle faal. Glo, of ek straf jou? Glo reg, of dra die gevolge?

Is dit hoekom gelowiges so kwaad raak vir ateïste – omdat laasgenoemde dit durf waag om nie reg te glo nie?

Hoe sal dit wees as Christene eerliker moet wees, met ander mense en met hulleself? As hulle nie die bose ateïs vrees nie, maar hom of haar sien as net nog ’n weerlose mens wat probeer om sin te maak van sy lewe en die wêreld om hulle? Hoe sal dit werk vir die Christen as hy of sy moet antwoord op vrae van nie-gelowiges met ’n eerlike, “Ek weet nie”? As hulle moet erken dat hulle glo omdat hulle wil glo? As hulle moet erken dat hulle glo omdat hulle nodig het om te glo? As hulle moet toegee dat ’n onpersoonlike kosmos sonder God te eensaam is, en sonder doel en betekenis? As hulle moet erken dat hulle glo omdat hulle hoop dit waarin hulle glo is waar, al kan hulle niks onteenseglik bewys nie?

Is dit nie waar dat die gelowige en die ateïs en al die grade van gelowige en ongelowige tussen in almal maar net mense is wat dit deur nog ’n dag en nag probeer maak nie?

Wat help dit om onredelik te wees? Wie baat daarby?

______________________

SATERDAG 9 JULIE 2016

’n Paar redes hoekom mense aansluit by godsdienstige groepe:

1. “Finale Werklikheid”– “Hierdie is die werklike waarheid. Die res is óf leuens, óf net dele van die waarheid.”

2. Lidmaatskap – “Jy’s nie meer alleen nie.”

3. Identiteit – “Ek weet uiteindelik wie ek werklik is, en hoe ek inpas in die Groot Geheel.”

4. Gemeenskap – “Ons is almal broers en susters in die gees.”

5. Die belofte van, en potensiaal vir, selfverbetering

Enige een van bogenoemde redes is goed genoeg om mense te lok na ’n groep of ’n organisasie of ’n beweging. Kombineer al bogenoemde en meer, en jy sit met ’n kragtige magneet.

______________________

DONDERDAG 30 JUNIE 2016

Op Maandag 12 November 2007 het ek twee gedagtes noteer oor geldmaak. Soos gewoonlik het ek nuwe insigte gekry toe ek vandag hierdie notas vertaal.

Hierdie stuk bevat die oorspronklike 2007-notas, en die kommentaar wat ek vandag bygewerk het.

Maandag 12 November 2007 

Alle Internet bemarking en e-boek verkope is afhanklik van een vaardigheid, een noodsaaklike element, naamlik om iemand te oortuig om iets te koop.

30/06/2016:

Hierdie gedagte blyk te verwys na die vaardigheid wat sommige mense het om ’n spreekwoordelike blok ys aan ’n bewoner van die Noordpool te verkoop. In werklikheid is dit die verkeerde manier om daarna te kyk. Die idee is dat jy iemand moet soek wat desperaat is vir daai blok ys, dan stel jy dit beskikbaar aan hom of haar teen ’n redelike prys; of jy merk op dat ’n sekere groep desperaat is vir gereelde aflewerings van blokke ys, en dan werk jy ’n manier uit om gereeld die ys aan hulle te voorsien, teen ’n koste wat meer as genoeg spasie laat vir wins. Geen bogemiddelde talent word vereis om die regte produk te verkoop aan die regte mark nie.

* * *

Maandag 12 November 2007

Wat is die verskil tussen sportwedders en finansiële handelaars wat meestal aan die verloor-kant staan aan die einde van die dag, en mense wat ’n bestaan maak daaruit?

Die verloorders het geen stelsel nie, of die benadering wat hulle volg is nie gebou op ’n goeie idee, of op betroubare statistiek nie. Mense wat wenners is op die langtermyn is ook geduldig. Hulle wag, tot ’n optimale geleentheid homself voordoen, en selfs dan waag hulle net ’n klein persentasie van hulle kapitaal.

Wat is hierdie geleenthede? Hoeveel kapitaal word benodig om te begin? Hoeveel van jou kapitaal moet jy op die spel plaas? Wat doen jy as ’n waagstuk goed vir jou eindig? Wat doen jy as jou waagstuk nie goed afloop nie?

Antwoorde op hierdie en ander vrae hang natuurlik af van waar jy jou berekende kanse waag. Om te weet wat jy moet doen, vereis ook deeglike navorsing, jy moet jouself voldoende tyd gee om ’n strategie uit te werk, en jy moet die dissipline aan die dag lê om nie af te wyk van jou plan die oomblik wat jy die eerste stukkie rowwe grondpad tref nie.

30/06/2016:

Ek het voorheen gedink die beroepswedder is ’n uiters bekwame voorspeller van sportresultate. Feit van die saak is, die persoon wat ’n bestaan maak met sportweddenskappe is iemand wat kyk na die redelike waarskynlikheid van ’n bepaalde uitslag en dan soek vir waarde in die beskikbare prys.

Een voorbeeld: As daar vyftig groen albasters en vyftig rooi albasters in ’n sak is, is die waarskynlikheid dat jy ’n groen albaster uit die sak sal trek, vyftig persent. As iemand jou ’n prys aanbied van R1.01 vir elke R1 wat jy wed, dink jy nie twee keer nie – jy plaas ’n weddenskap op, sê nou maar groen elke keer, en na honderd weddenskappe sal jy eindig met ’n verlies van R50 en ’n wins van R50.50 (in teorie kan dit meer wees want jy trek dalk die vyftigste groen albaster uit die sak na die negentigste rondte).

Die beroepswedder soek dus nie soseer ’n wenner nie – uiteindelik wen elke speler of elke span op een of ander stadium, en almal verloor soms; wat hulle doen, is om waarde te identifiseer in die beskikbare pryse.

______________________

VRYDAG 24 JUNIE 2016

Vandat ek in die oggend wakker genoeg is om te registreer wat op die wekker se gesig aangaan, dink ek aan werk. Ek dink aan werk wanneer ek ontbyt eet, wanneer ek stort, wanneer ek aantrek en wanneer ek my tande borsel. Ek dink aan werk wanneer ek op pad is na ’n plek toe waar ek werk. Nadat ek gewerk het by hierdie plek, gaan ek huis toe. Dan eet ek dalk iets, en dan werk ek. Wanneer ek TV kyk, dink ek daaraan dat ek nie werk nie. Wanneer ek op die bed gaan lê om ’n bietjie te rus, dink ek aan hoe lank ek nie gaan werk nie. Wanneer ek Wikipedia oopmaak in my webblaaier, of Twitter, of Reddit of Facebook, dink ek daaraan dat ek ’n breuk vat van werk. Op Saterdagaand en Sondag is die groot ding dat ek probeer om nie te werk nie. Ek werk wanneer ek geld maak, en ek werk wanneer ek besig is met langtermyn, ambisieuse skryfprojekte wat heel waarskynlik nooit veel geld sal maak nie.

Wat ek doen wanneer ek werk verskil dalk van wat jy doen wanneer jy werk, maar meeste volwassenes aanvaar hierdie storie dat hulle lewens om werk draai sonder om te veel daaroor te dink.

Ons eenvoudige, in vele gevalle ongeletterde voorouers van vyf of meer eeue gelede het net ’n paar maande van die jaar gewerk. Die res van die tyd het hulle gedoen wat hulle moes doen om te oorleef, hulle het gerus, en so nou en dan ’n ietsie geniet van ’n lewe wat gewoonlik nie veel meer as dertig of veertig jaar geduur het nie.

So, ek wonder net: Van wanneer af het ons – die werkende massas – onsself laat programmeer met hierdie ding dat ons móét werk, ten minste vyftig weke van die jaar, ten minste vyf dae van die week, ten minste agt ure elke dag?

______________________

WOENSDAG 22 JUNIE 2016

Tyd vir iets uit ’n ander oord.

Op 22 Junie 1986 het Argentinië vir Engeland verslaan 2-1 in die kwarteindrondte van die Wêreldbeker. Albei Argentynse doele was aangeteken deur hulle sterspeler, Diego Maradona. Die eerste was die berugte “Hand van God” doel. Die tweede, enkele minute later, word beskryf as een van die beste doel ooit.

Hier is hoe Víctor Hugo Morales, ’n joernalis van Uruguay, die “Goal of the Century” beskryf het in sy kommentaar (krediet aan Wikipedia vir die vertaling uit Spaans):

“He’s going to pass it to Diego, there’s Maradona with it, two men on him, Maradona steps on the ball, there goes down the right flank the genius of world football, he leaves the wing and he’s going to pass it to Burruchaga … Always Maradona! Genius! Genius! Genius! There, there, there, there, there, there! Goaaaaaaaal! Goaaaaaaal! I want to cry, oh holy God, long live football! What a goal! Die-goal! Maradona! It’s to cry, excuse me! Maradona, in a memorable run, in the best play of all times! Little cosmic comet, which planet did you come from, to leave so many Englishmen behind, so that the country becomes a clenched fist crying for Argentina? Argentina 2, England 0! Die-goal, Die-goal, Diego Armando Maradona! Thank you, God, for football, for Maradona, for these tears, for this Argentina 2, England 0.”

En hier is beeldmateriaal van die legendariese doel:

______________________