’n Poging om te verduidelik waaraan ek glo

VRYDAG 6 APRIL 2012

Waarin glo ek? Laat ek probeer verduidelik:

– Ek glo nie ’n fotografiese voorstelling van ’n stedelike landskap kan geskets word met ’n stomp potlood nie. In dieselfde sin reken ek nie die mens kan verwag om die absolute, allesomvattende waarheid te ken sonder om te beskik oor al die inligting, en sonder om te breek deur die beperkinge van die klanke waarin ons met mekaar kommunikeer nie.

– Ek glo dat vele mense ’n diepgesetelde emosionele behoefte het aan ’n sterk kosmiese figuur met wie ’n noue verbintenis gehandhaaf kan word, en wie se hulp opgeroep kan word in tye van nood. Hierdie behoefte kan gesien word in die mitologie van primitiewe gemeenskappe, en dit manifesteer in, onder andere, die geïnstitusionaliseerde religie van die Katolieke, Protestantse, en Ortodokse Kerke.

– Ek glo nie die historiese Jesus het ooit enige ambisies gekoester om ’n nuwe godsdiens of religie te begin nie. Meeste ernstige navorsing bevestig dat hy homself geag het as ’n lid van die Joodse geloofsgemeenskap.

– Ek glo dit wat ons vandag ken as die Christelike religie het sy ontstaan te danke aan die werk van ’n talentvolle, intelligente, en bekwame eerste-eeuse gemeenskapsleier en organiseerder, genaamd Saul van Tarsus – beter bekend as Paulus die Apostel. Om te beweer dat hy deur God geïnspireer was, is om ’n tradisionele weergawe van ’n verhaal onkrities te aanvaar omdat dit die religieuse ideologie legitimeer wat jy aanvaar as ’n verduideliking van lewe op aarde, waarsonder jy dalk nie seker sal wees dat jou lewe enige betekenis het nie.

– Ek glo dat die Christelike religie soos ons dit vandag ken ’n interessante ontwikkelingsproses deurgegaan het – van sy wortels as Joodse sekte, na troos-en-hoop beweging populêr onder die laer klasse van die Romeinse wêreld, tot meer gesofistikeerde religie met die inkorporasie van meer gevorderde Griekse konsepte om dit meer aanvaarbaar te maak onder die meer welgestelde en beter opgevoede klasse van die later Romeinse wêreld. Ek vind dit verder interessant dat vele mense wat bely dat hulle lede is van die Christelike geloofsgemeenskap, nie net merendeels onkundig is oor hierdie geskiedenis nie, maar dit inderdaad soms afmaak as onbelangrik.

– Ek aanvaar verifieerbare en geloofwaardige historiese inligting wat aandui dat daar verskeie groepe was gedurende die eerste paar eeue na Christus wat kompeterende sienings gehad het van die persoon Jesus van Nasaret, van sy natuur, en van sy verhouding met die ander figure in die Drie-eenheid. Ek aanvaar verder as histories akkuraat dat, ter wille van politieke voordele, die keiser van die Romeinse Ryk in die vroeë vierde eeu al die leiers van die Christelike gemeenskappe byeengeroep het om te besluit wat die korrekte dogma sal wees rakende Christus, en wat nie; ook om te besluit watter geskrifte amptelike erkenning sal kry as riglyne van die Christelike religie, en watter nie. Om te beweer dat die keiser en biskoppe teenwoordig by die Raad van Nicea in die jaar 325 deur God geïnspireer was, is – soos ek reeds genoem het – om ’n tradisionele weergawe van ’n verhaal onkrities te aanvaar omdat dit die religieuse ideologie legitimeer wat jy aanvaar as ’n verduideliking van lewe op aarde, waarsonder jy dalk nie so oortuig sal wees dat jou lewe enige sin het nie.

– Ek glo dat die Evangelie van Liefde soos vervat in die Christelike tradisie ’n radikale en potensieel transformerende riglyn is van persoonlike moraliteit. Ek glo dat die wêreld ’n beter plek sal wees as die Evangelie van Liefde ernstig opgeneem word deur meer mense – belydende lidmate van die Katolieke, Protestantse en Ortodokse Kerke, of nie. Ek glo verder dat – met enkele uitsonderings – die Evangelie van Liefde vroeg in die ontwikkeling van die religie opsy geskuif is en vervang is met ’n geïnstitusionaliseerde beweging met gepaardgaande wêreldbeeld wat ver verwyderd is van die oorspronklike waardes wat Jesus aan mense geleer het.

Laastens glo ek ek het die reg om my siening van Jesus Christus, die “Christelike” religie asook “Christelike” dogma te verwoord en hierdie opinie so wyd as moontlik te versprei. Ek glo dat dit my reg is as ’n burger van hierdie wêreld, as vriend, broer, seun en familielid van mense wat hulleself as Christene ag, en as iemand wat grootgeword het met die Christelike religie, en tot en met sy volwasse jare homself geag het as belydende lidmaat van die Christelike geloofsgemeenskap. Ek glo verder dit is my verantwoordelikheid om mense in te lig dat, in my opinie, hulle om die bos gelei word. Ek doen so, nie omdat ek glo enige iemand hel toe sal gaan as hulle nie die lig sien nie, maar omdat ek dit sien as ’n grootskaalse vermorsing van menslike potensiaal. Laastens sien ek hierdie dwaalleer, hierdie vals teologie, as ’n daaglikse verloëning van die gees van Christus.

______________________

In die greep van ketters, of, Die Grootste Gebod

VRYDAG 6 APRIL 2012

Hoewel die meerderheid lede van die gemeenskap van gelowiges nie die vaagste benul hiervan het nie, is die Christelike religie in die greep van ketters. Hierdie gelowiges resiteer alles woord vir woord wat die ketters hulle leer, Sondag na Sondag, preek na preek. Meer as dit, vele sogenaamde Christene doen hulle bes om die ketterse afdwaling van die Christelike leer so wyd te verkondig as wat hulle vermoëns hulle in staat stel. Hierdie grootste afwyking van die Christelike boodskap is, volgens my, die klem daarop om reg te glo, ten koste van die Evangelie van Liefde.

Prekers fokus graag op liefde vir God in hulle lesings, maar “liefde vir God”, in hierdie teleurstellende kettery, word verstaan as korrekte geloof, om God te “erken”. Verlore in al hierdie lesings oor hoe om reg te glo, is melding van ’n radikale, transformerende liefde vir jou naaste.

In die kettery wat deesdae so wyd verkondig word, beteken “liefde” verder om te glo in ’n komplekse mitologie van skuld – van “sonde” wat ’n mitologiese paar mense gepleeg het aan die begin van tyd, wat al hulle nageslagte gedompel het in skuld sonder dat hulle self enige aandeel daaraan gehad het. “Liefde” beteken ook dat mense moet glo aan die reëls wat betref die bestuur van hierdie skuld – wat onder andere insluit die brutale behandeling wat Jesus moes deurgaan aan die hande van die Romeinse owerhede ten einde te kon “betaal” vir hierdie skuld.

Die pad na verlossing volgens hierdie Christelike dogma behoort selfs die mees gesoute kerkganger te verwar. Volgens moderne Christelike dogma sterf Jesus aan die kruis om die mens vry te koop van sy sondeskuld. Daar is ’n goeie analogie om hierdie deel van Christelike leerstellings te verduidelik. Verbeel jouself jy het miljoene rande se skuld gemaak. Duidelik is jy in diep moeilikheid. Wat volgende gebeur is waarlik wonderbaarlik. Iemand wat jou liefhet, verkoop sy huis, sy kar, sy besittings, al sy aandele, om genoeg geld bymekaar te kry om jou skuld te delg. Omdat hy jou liefhet. Dan gaan hy na een of ander kantoor toe om persoonlik die geld oor te betaal. Jy word in kennis gestel per pos dat jou skuld gedelg is. Fantasties! Jy sweer van nou af gaan jy beter leef! Niks meer skuld nie! Jy’s vry! Maar wag ’n bietjie … iemand het nie die fynskrif gelees nie. Vir jou skuld om gedelg te wees, moet jy ’n komplekse stel oortuigings internaliseer en opreg aanvaar. Bevraagteken een ding, en die skuld is nooit gedelg nie – jy sal steeds die straf moet verduur. Wonder oor ’n ander ding, en dieselfde ding gebeur: Die skulddelging word gekanselleer, behalwe natuurlik dat die persoon wat jou so liefhet dat hy alles verkoop het om jou skuld te delg, as’t ware sy eie lewe opgegee het, niks terugkry nie. Daai deel van sy persoonlike geskiedenis is reeds verby. Die pyn is gely; die marteling verduur.

Kom ons keer terug na hoofstroom Christelike teologie. Omdat die mens in sonde ontvang en gebore is, behoort die siel van die mens aan Satan, en moet ons na regte, ongeag die goeie keuses wat onsself maak en die goeie lewens wat ons probeer lei, in ’n poel vuur beland. Gelukkig vir die mens is daar ’n tegniese skuiwergat: as God sy seun opoffer in die plek van die sondige mens, is die prys betaal, die skuld gedelg, en is die mens vry van hierdie kettings waaraan hy gebind was van nog voordat hy gebore was. God stuur dan sy seun, en sy seun word gemartel en tereggestel deur die politieke owerhede van die dag. Op ’n ander vlak van bestaan beteken hierdie dood egter dat die mens se sondeskuld betaal is. Dis voldoen. Dis afgehandel. Maar dan, broers en susters, lede van die gemeente en die breë gemeenskap, kom die klug, die verskriklike, bloedstollende kettery: Dit is nie genoeg nie! Die prys van sondeskuld is betaal, maar net in teorie! Jy, sondige mens, moet eers ’n hele versameling dogma en leerstellinge internaliseer en opreg bely, anders was Jesus se marteling verniet! Anders het hy verniet gesterf!

Waaraan moet jy glo – en siende dat die ewigdurende gemak van jou siel daarvan afhang, verkieslik ook ten volle verstaan, volgens hierdie ketterse oorname van die Christelike boodskap?

– Jy moet glo dat God ’n seun het, maar dat God ook die seun is.

– Jy moet glo dat God een is, en nog altyd een was, maar ook vader is van ’n seun.

– Jy moet glo dat God gees is, maar ook 100% vlees was in sy tyd op aarde.

– Jy moet glo dat God ’n man is – hy word immers nie “Moeder” genoem nie.

– Jy moet glo dat God die reëls moes nakom waarop hy en Satan ooreengekom het, in stede daarvan om net vir Satan te verslaan.

– Jy moet glo dat hoewel alles volbring is op die kruis (“Dit is volbring!” het Jesus volgens die Bybel uitgeroep op die kruis), alles, inderdaad, nie volbring is nie. Die mens sal eers vir duisende jare voortgaan met hulle sondige lewens, en dan sal daar ’n laaste veldslag wees. Dan sal almal wat nie reg geglo het nie, hel toe gaan.

Slegte nuus as jy as gelowige gedink het dit is al waaraan jy moet glo om die ewige foltering van hel vry te spring. Na die “groot” items op die lys, kom ons by al die ander goed wat bygesleep word, waarin jy ook 100% moet glo of jy’s steeds diep in die moeilikheid.

– Jy moet glo dat die wetenskaplike verduideliking dat lewensvorms natuurlik ontwikkel het, andersins bekend as ewolusie, ’n versameling blatante leuens is.

– Jy moet glo dat die kosmos met al die sterre en planete en ander hemelliggame “geskep” is, met die begrip dat dit beteken daar was niks, en binne enkele dae het die hele kosmos, soos ons dit vandag ken, bestaan.

– Jy moet glo dat die versameling literêre materiaal wat bekend staan as die Bybel goddelik gedikteer was aan omtrent veertig skrywers (verskillende weergawes van dieselfde gebeure is dan skynbaar ook so gedikteer aan die “skrywers”).

– Jy moet glo dat die mens absolute vrye wil het, wat beteken almal kan oor dieselfde kam geskeer word oor hulle dade. Genetiese samestelling, sosio-ekonomiese agtergrond, persoonlike trauma en geestelike ongesteldheid is nie relevant nie, en behoort nie ’n verskil te maak in die finale oordeel nie.

Nog voorskrifte:

– Jy mag nie bevraagteken hoe Jesus uit ’n maagd gebore kan wees en tog ook in die bloedlyn van sy moeder se eggenoot (afstammeling van Dawid) is nie.

– Jy mag nie bevraagteken dat Jesus op ’n wolk opgevaar het na bo nie, na wat veronderstel moet word die lokaliteit is van die dimensie waarheen mense vertrek na fisiese dood.

– Volgens die Apostoliese Geloofsbelydenis moet mense bely dat Jesus sit aan die regterhand van God, die Vader. (Letterlik? Moet mense dit letterlik glo? En as dit nie letterlik opgeneem moet word nie, watter ander items hoef nie letterlik opgeneem te word nie?)

– Jy moet glo dat die mens ’n aparte nie-fisiese kwaliteit het wat genoem word “siel”, wat na jou dood vertrek na ’n ander dimensie om óf beloning te ontvang vir korrekte geloof tydens die fisiese periode van jou bestaan, óf om die straf te verduur omdat jy nie reg geglo het nie. (Vreemd soos dit mag voorkom, is daar onenigheid oor hierdie aangeleentheid, siende dat daar mense is wat glo die fisiese liggaam verskyn ook na fisiese dood.)

* * *

Christelike teologie verduidelik dat God die mens so liefgehad het dat hy sy eie seun laat martel en laat teregstel het om die mensdom te red. Baie kan gesê word hieroor, maar dit spreek wel van die belangrikheid van liefde in die grondslag van die Christelike religie. Geen verrassing hier nie: Die mens word uitdruklik opdrag gegee om sy naaste lief te hê. “Wat is die grootste gebod?” vra ’n wetgeleerde vir Jesus. Jesus antwoord: “‘Jy moet die Here jou God liefhê met jou hele hart en met jou hele siel en met jou hele verstand.’ En die tweede wat hiermee gelyk staan, is: ‘Jy moet jou naaste liefhê soos jouself.’ In hierdie twee gebooie is die hele wet en die profete saamgevat.” En vir as mense nie mooi verstaan het nie, gee Jesus ’n paar handige voorbeelde: “… want ek was honger, en julle het my iets gegee om te eet; ek was dors, en julle het my iets gegee om te drink; ek was ’n vreemdeling, en julle het my gehuisves; ek was sonder klere, en julle het vir my klere gegee; siek, en julle het my verpleeg; in die tronk en julle het my besoek. […] Vir sover julle dit aan een van die geringste van hierdie broers van my gedoen het, het julle dit aan my gedoen.”

Helaas, selfs as jy dit gedoen het, selfs as jy aan die honger mens iets gegee het om te eet, aan die een wat dors was, iets gegee het om te drink, ’n vreemdeling gehuisves het, klere gegee het aan ’n man in flenters, ’n sieke verpleeg het, iemand in die tronk besoek het, maar jy glo nie enige van bogenoemde dogmatiese leerstellings nie, sal jy steeds brand in die hel van jou meester, Satan.

Liefde is die grootste gebod? Blykbaar net in teorie. Volgens duisende ketterse leiers wat in beheer staan van institusies van die Christelike religie, is die grootste gebod iets anders: Glo reg, of gaan hel toe.

* * *

Soos vele ander mense glo ek die wêreld is in ’n slegter toestand as wat dit behoort te wees. Mense behoort mekaar beter te behandel. Ons almal behoort die fisiese omgewing beter te versorg. Ek glo nie ons het godsdiens nodig om beter mense te wees nie. Ek glo ’n ateïs kan enige dag net so ’n goeie buurman wees as ’n kerkganger, en in vele gevalle beter. Maar ek glo ook die Evangelie van Liefde soos verkondig deur Jesus is ’n radikale benadering tot die lewe. Hierdie benadering het die potensiaal om individue te transformeer, om gemeenskappe te transformeer, en aan die einde van die dag die mens in staat te stel om nie so ’n dekselse groot teleurstelling te wees soos ons soms is nie.

Om God lief te hê deur jou naaste lief te hê. Om jou naaste lief te hê deur hom iets te gee om te eet as hy honger is, om haar iets te gee om te drink as sy dors is, om hom te huisves as hy huisvesting benodig, haar iets te gee om oor haar skouers te drapeer as haar klere stukkend is, haar te versorg wanneer sy siek is, en hom in die tronk te besoek indien dit daarop neerkom.

Is dit nie eerder waaroor dit gaan nie? Mis ek die punt? Of word die wêreld by die dag meer en meer in die hel gedompel deur kerkleiers wat aandring daarop dat dit alles regtig gaan daaroor om reg te glo?

Vele kerkgangers en ander lede van die religie-gemeenskap sal dalk die geldigheid van my kritiek oor waarin hulle veronderstel is om te glo, bevraagteken. “Was jy daar?” mag hulle dalk vra. “Weet jy Jesus is nie uit ’n maagd gebore nie? Weet jy verseker hy het nie drie dae na sy kruisiging uit die dood ontwaak nie? Weet jy verseker hy het nie vir weke na sy opstanding uit die dood rondgeloop en aan mense verskyn nie? Weet jy verseker hy het nie op ’n wolk opgevaar na die hemel nie?”

My antwoord hierop is eenvoudig: Ek was nie daar nie, so vir al wat ek weet, het alles gebeur soos die Bybelse tekste dit uiteensit, ongeag my vertroue in wat wetenskap sê oor hierdie aangeleenthede. Die aandrang daarop om te glo in ieder en elk van hierdie leerstellings, en al die verwante dogma waaruit die Christelike geloofsleer bestaan (soos die ses-dag skeppingsmitologie), vertoon wel die onmiskenbare vingerafdrukke van die mens; ’n kenmerkende tendens om fantasties komplekse ideologieë te vervaardig, en dan te vereis dat almal wat wil deel wees van hulle groep, eers moet glo aan hulle ideologie. Die beeld wat amper onwillekeurig by my opkom is dié van ’n kombuis waar die vullissak uitmekaar geskeur is en die vullis oor die hele kombuisvloer verstrooid lê. Jy het ’n sterk vermoede wie se werk dit is. Die hond lê in die hoek en probeer sy bes om onskuldig te lyk. Sou hy kon praat, sou hy jou dalk wou oortuig daarvan dat die kombuis nog altyd so gelyk het, dat hy niks daarmee te doen gehad het nie. “Natuurlik nie,” sou jy sarkasties opmerk, en die gemors begin skoonmaak.

My eie oortuigings is dalk ’n mengelmoes van Christelike teologie en humanisme en common sense, maar ek is nie blind nie. Ek sien ’n grootskaalse vermorsing van menslike potensiaal. Ek sien ’n flagrante ontkenning van ’n radikale boodskap wat, dit gee ek toe, dalk te veel vra van meeste mense.

Uiteindelik bly geloof, hoop en liefde – hierdie drie. En die grootste hiervan is beslis nie regte geloof nie.

______________________

Drie breë moontlikhede vir hoe jy jou lewe kan leef

MAANDAG 12 MAART 2012

Ek dink al vir lank dat ek alles wat ek tot nou toe geskryf het, op ’n punt moet trek om ’n antwoord te kan gee vir die vraag: Wat nou?

Een gedagte wat dalk ingewerk kan word: Ek glo daar is drie breë moontlikhede vir hoe jy jou lewe kan leef.

Opsie een: Jy leef vir jouself, vir jou eie geluk, en vir jou eie welsyn.

Opsie twee: Jy onttrek, en spandeer soveel tyd as moontlik op jou eie. Dalk doen jy dit omdat jy jou eie geselskap verkies, of omdat jy jou lewe eenvoudig wil hou. Dalk doen jy dit as deel van ’n spirituele eksperiment, wat sommige mense noem, ’n “soeke na God” of “om naby God te wees”. En dalk doen jy dit net vir ’n periode van jou lewe om dinge vir jouself uit te sorteer.

Opsie drie: Jy leef vir iemand anders, of vir iets waarin jy glo. Jy kies om jou eie geluk en welsyn, en die vervulling van jou eie drome en ambisies tydelik op te skort, of permanent op te offer, ten einde ’n ander persoon of persone in hulle stryd by te staan, of om jouself te bearbei vir die groei van ’n instelling, of om ’n saak te bevorder waarin jy glo.

Soms domineer een van bogenoemde drie leefstyle ’n persoon se lewe tot so ’n mate dat dit nie moeilik is om te sien in watter groep hierdie mense sorteer nie. Daar is wel ook baie mense wat aspekte van al drie maniere van leef kombineer. Sommige mense glo dis verkeerd om net vir hulleself te leef, so hulle gee Nommer Drie sterk oorweging. Hoewel meeste mense daarvan hou om deel te wees van iets groter as hulleself, en werklik ander mense se geselskap geniet, droom vele van ons ook soms van Nommer Twee – wanneer “alles” “te veel” raak. En selfs al offer mense die beste deel van elke dag op vir hulle kinders of vir vriende en familie, sal hulle soms iets doen net vir hulleself – selfs al moet iemand anders ’n bietjie swaarder dra vir ’n rukkie as gevolg daarvan.

______________________

Heel waarskynlik nie wat jy dink jy is nie

DINSDAG 6 MAART 2012

Soos ek deur my Julie 2004 notas oor die SELF lees, word ek herinner daaraan dat die konsep van die “persoon” moeilik is om vas te vat.

Fisies is ’n persoon ’n versameling selle (meer as tien triljoen van hulle), wat op hulle beurt bestaan uit proteïne en nukleïnesure en ander biomolekules, wat op hulle beurt bestaan uit nog kleiner dele genaamd atome, wat weer bestaan uit subatomiese deeltjies. Meeste van die selle waaruit die mens bestaan, wat hare vorm, en vel, en naels en bloed en geraamte, word vervang teen wisselende spoed – van elke paar dae tot elke paar jaar. Fisies is ’n betekenisvolle persentasie van jou dus nie werklik ouer as ’n paar jaar nie. Jy is tot ’n groot mate nie dieselfde versameling selle wat jy was tien jaar gelede nie!

As jy dink die fisieke aard van die mens is moeilik om vas te vat, gaan die psigiese aard van die mens jou nog meer laat gryp na iets om aan vas te hou. Hoe presies werk geheue? Hoe weet jy wie jy is? Hoe vorm persoonlikheid, en hoe verander dit? Hoe maak jy keuses? Hoe besluit jy op jou voorkeure en jou afkeure? Hoekom hou jy van sekere dinge of van sekere mense of plekke, en jy haat ander dinge of plekke, en vermy sekere mense soos die pes? Hoeveel besluit jy, en hoeveel ontdek jy? Tot watter mate is sogenaamde vrye wil ’n illusie?

WOENSDAG 7 MAART 2012

Moontlikhede vir die onstaan van die SELF:

Moontlikheid een: Binne enkele oomblikke nadat die kind gebore word, is daar ’n “wind” wat deur die vertrek waai. Die pasgebore kind se bewussyn van self word kort daarna geaktiveer, as’t ware. In hierdie geval sal dit sin maak om te vra, “Wie of wat het dit veroorsaak?” Dit maak verder sin dat mens by hierdie bewussyn-aktiveerder (of Bewussyn-Aktiveerder) antwoorde, of dan ten minste leidrade, sal soek oor die doel en betekenis van jou bestaan.

Moontlikheid twee: Dit is ’n stadige proses wat in klein inkremente gebeur: aanvanklik niks, of amper niks; later sal ’n mens kan sê dat “êrens tussen Maart en Junie” die kind ’n bewussyn van homself ontwikkel het. Dit sal dalk verduidelik hoekom ’n pasgebore baba soveel skree. As hulle die woorde geken het, sou hulle heel moontlik wou gil: “Wat de hel?! … was die een oomblik nog deel van iets … en die volgende oomblik … Wat gaan hier aan? Wat is ek?!” In hierdie geval is daar geen dramatiese oomblik waar die bewussyn geaktiveer is nie, so daar is niemand of niks om te probeer kontak vir antwoorde nie.

______________________

Weerkaatsing van die vrou met die roller op haar voorkop

SATERDAG 25 FEBRUARIE 2012

Ek sit vanmiddag op die moltrein op pad huis toe. In die venster oorkant my sien ek die weerkaatsing van ’n jong vrou, twee sitplekke van my af. Ek merk op dat sy ’n reusagtige pienk roller op haar voorkop het, in plek gehou deur ’n sliert hare wat om dit gedraai is.

Een moontlikheid, skiet die gedagte deur my kop, is dat sy ’n modeslaaf is. ’n Jaar gelede het die breë samelewing, insluitende modeslawe, dit as belaglik beskou om rond te loop met ’n groot pienk kruller vasgeplak teen jou voorkop. Toe, uit die bloute, daag ’n gesagsfiguur in die modewêreld by ’n modeskou op met een op haar voorkop, en sedertdien het elke dissipel van die gesagsfiguur wat sy of haar sout werd is, die tendens slaafs nagevolg.

Indien dit die geval is, indien die jong vrou inderdaad ’n slaaf is vir alles wat modieus is, het ek nie veel agting vir haar nie, want sy is duidelik nie iemand wat vir haarself dink nie.

(Ek het ook gewonder wie aan die einde bepaal wat belaglik is. Ek druk elke dag ’n stuk lap op my kaal kop en noem dit ’n keps. Is dit nie belaglik nie?)

Die tweede moontlikheid, dink ek toe, is dat sý die een is wat die modeneiging begin het – of in die proses is om dit te begin. Dit sal beteken sy kyk nie na die arbitrêre belaglikhede wat ander mense aanvang en volg dit dan slaafs na omdat die persoon gesien word as ’n gesagsfiguur nie.

Is dit die geval, sal my beskouing van haar betekenisvol styg. Sy sal dit duidelik gemanifesteer het dat sy iemand is wat vir haarself dink en haar eie besluite neem, en dan verskyn in die openbaar op ’n manier waarin sy glo en wat sy goedvind – al sien ander dit, vir eers, as belaglik.

Soos ons Formosa-stasie nader, kyk ek een laaste keer in die rigting van my potensieel interessante medepassasier. Ek sien die roller is weg. Dit het blykbaar net ’n praktiese doel gedien.

’n Half-minuut later staan sy deur se kant toe, en ek kry vir die eerste keer ’n behoorlike kans om na haar te kyk – maar net vir ’n oomblik, want toe die deure oopskuif, druk sy effens verby ’n ander passasier. Kort daarna verdwyn sy in die stroom mense in, met haar kuif wat nou met so ’n astrante boog wegstaan van haar voorkop af.

Nota aan myself, dink ek toe: Aannames oor mense voor jy die hele storie ken is dalk nie vreeslik slim nie, maar ten minste is dit beter as om na jou eie weerkaatsing te staar in die moltrein se venster.

______________________