Etiket: oudword

’n Ander soort aftrede

MAANDAG 25 JULIE 2022

Karl Marx se tweede oudste dogter, Jenny Laura Marx, en haar eggenoot, Paul Lafargue, het saam selfmoord gepleeg in 1911. Hulle het die grootste deel van hul volwasse lewens gespandeer aan rewolusionêre werk, onder andere die vertaling van Karl Marx se werke in Frans. Toe sy 66 was en haar man 69, het hulle besluit hulle het niks meer om te gee aan die saak waaraan hulle hul lewens gewy het nie.

Paul Lafargue het in ’n brief onder andere die volgende geskryf ter verduideliking: “Healthy in body and mind, I end my life before pitiless old age which has taken from me my pleasures and joys one after another; and which has been stripping me of my physical and mental powers, can paralyse my energy and break my will, making me a burden to myself and to others. For some years I had promised myself not to live beyond 70; and I fixed the exact year for my departure from life. I prepared the method for the execution of our resolution; it was a hypodermic of cyanide acid.”

Dis verseker ’n onaangename onderwerp. Ou man of vrou reken hulle is nie meer bruikbaar nie, of kan nie meer ’n bydrae maak nie, so verhaas die einde. Sou regerings en maatskappye wat toenemend hoë pensioenuitbetalings moet maak aan mense wat langer en langer leef, entoesiasties wees oor so ’n idee? Wie weet.

Tog dink ek: Stel jouself voor jy is 70 jaar oud. Jy is enkellopend, of ’n weduwee of wewenaar. Jy’t geen kinders of kleinkinders nie. Jy’t ook nie veel van ’n pensioen nie, en jy is nie meer lus om te werk nie.

Dan kom jy te hore van ’n program met ’n naam soos “Dignified Last Journey”.

Voor jy die program se fasiliteit betree vir die laaste kilometer van jou reis, help ’n konsultant jou om jou sake af te handel, jou laaste besittings te verkoop of weg te gee, totsiens te sê aan jou oorblywende vriende of kennisse, en so aan.

Dan breek jou laaste paar dae aan. Jy eet lekker maar gesonde kos – jy wil nie negatiewe gevolge ervaar in jou laaste dae nie. Gemak is die sleutelwoord. Jy begin ook daagliks dosisse morfien kry. Jy slaap lekker, en elke dag langer. Op Dag 7, wanneer jy die laaste inspuiting kry, dink jy nie meer nie. Jy’s in droomland.

______________________

Dit kan dalk net ’n nagmerrie wees om oud te raak

MAANDAG 28 MAART 2022

Wanneer ek doodgaan, is die minimum wat ek wil nalaat geen skuld nie; genoeg geld sodat my naasbestaandes of wederhelfte nie uit hulle eie sak die onkoste hoef te dek om my te begrawe of te veras nie; en ten minste NT$2 miljoen/$70,000/€60,000/R1 miljoen om my wederhelfte finansieel by te staan in die eerste jaar of so na my heengaan.

Nadat jy 65 of 70 bereik het, is daar ’n paar moontlikhede hoe jy aan die lewe kan bly:

1. Hou aan werk tot jy dood neerslaan.

2. Hoop iemand sorg vir jou tot jy doodgaan.

3. Hoop jou pensioenfonds hou aan uitbetaal tot jy doodgaan.

4. Hoop die geldjies wat die staat vir jou gee elke maand is genoeg dat jy nie doodgaan van honger nie.

5. Hoop jou spaargeld hou tot jy doodgaan.

Wat ’n mens laat dink: Dis nie noodwendig ’n goeie ding om te oud te raak nie.

En selfs al het jy genoeg geld wat jou behoort te hou tot jy doodgaan in jou tagtigs of negentigs, is daar altyd slegte kinders of kleinkinders wat jou uit jou geld kan swendel, of sogenaamde wettige voogde wat ’n regter kan oortuig dat jy seniel is en nie meer jou eie finansies kan behartig nie, en dat hulle vir jou eie beswil jou finansies moet oorneem.

Weereens tref dit jou: Tensy jy werklik goeie kinders groot gemaak het, of besonders goedhartige familie het, kan dit dalk net ’n nagmerrie wees om oud te raak.

______________________

Bleekbaard op die Trans-Mongolië

VRYDAG 13 JUNIE 2003

Wat sal ’n Ballingskap-stuk wees as ek dit nie bederf deur een of ander plan wat totaal onuitvoerbaar is nie?

So het ek gedink aan alles wat gesê is die afgelope paar dae en weke, en gereken: Goed, terug sal ek gaan, gewapend met die brokkie fantastiese insig dat ek nie ’n uitnodiging moet verwag na ’n middelklas teeparty nie. Soos ek dit egter reeds vermeld het, is ek nie van plan om weer rond te hang in bediendekamers nie, en as ek geforseer word om saam met mense by ’n uitspattige restaurant te gaan eet, sal ek absoluut daarop aandring om vir my eie knoffelbrood en Black Label te betaal.

Die burokratiese besluite van wanneer en wáár hang af, soos altyd, van die hoeveelheid banknote wat ek sal kan rondwaai op die dag van my terugkeer.

Verder, om ’n armblanke te wees is een ding; om ’n armblanke te wees wat nog steeds studieskuld rondsleep soos soveel sondes van ’n onverantwoordelike jeug, is iets anders. Dis bloot moeilikheid soek, en mens hoef nie eens die dogmas van persoonlike politiek te resiteer ter ondersteuning nie.

Behalwe dus vir hierdie verantwoordelikheid wat enduit gesien moet word, is daar ander sake wat oorweeg moet word. Een hiervan is ouderdom. As ek dan, sê aan die einde van volgende jaar (2004), weer my beddegoed oprol en my bokse pak, sal ek enkele maande ouer as 33 wees. Goed en wel, ’n mens sal beskik oor belangrike insigte oor jou eie lewe. Maar so ’n mens sal dalk in die versoeking wees om te wens hy kon ’n paar jaar gelede al antwoorde op ’n paar belangrike vrae gehad het (onverskoonbaar gierig, ek weet).

Wat ’n mens egter beter sal laat voel as jy die feit in die gesig staar dat jy sestig gaan slaan as jy te lank lê en slaap een middag, is ervarings. Om te weet jy’t nie agt jaar lank in die Verre Ooste gewoon, maar al foto’s wat teen jou yskas pryk, is dié van jou agter jou rekenaar – wat jy self moes geneem het, en dosyne foto’s van hoe jou sitkamer verander het oor die jare nie.

Watse ervarings sou ek graag wou gooi op die skaal wat ouderdom so vieslik eenkant toe laat oorhel?

Om presies te wees, ’n amper 15 000-kilometer treinreis wat sal begin in Hong Kong en sal eindig in Londen. Stede wat op menige reisiger se Where’s Where ere-posisies beklee, sal aangedoen word. Behalwe vir die begin en die einde, is daar plekke soos Guangzhou, Nanjing, Sjanghai, Beijing, Ulaanbatar, Moskou, Warskou, moontlik Praag, Berlyn, Parys, Brussel, Amsterdam – om net ’n paar moontlikhede te noem.

Daar’s die prentjies – wat in jou kop sal bly tot jy eendag seniel is – van uitgestrekte vlaktes, berge, riviere en klein dorpies. Dan is daar die Chinese stede waar rewolusies beslis is, Russiese stede waar rewolusies begin en geëindig het, Oos-Europese stede waar … ’n mens foto’s van jouself voor pragtige ou geboue kan neem, en Wes-Europese stede wat almal ten minste een keer in hul lewens behoort te sien. En aan die einde van hierdie treinreis wag jou ouer suster in Londen met (hopelik) die eerste nuwe geboorteling in die gesin in amper 26 jaar.

Uiteindelik arriveer jy terug in Suid-Afrika met ’n onversorgde baard wat wys dat jy nie nodig gehad het om te skeer vir twee maande nie, en honderde foto’s wat jy in jou bediendekamer kan ophang. Dan kan jy … wag, bediendekamer?!

Noodsaaklik om te noem dat jy weer sal moet teruggaan Taiwan toe om huurgeld bymekaar te gaan maak vir ’n twee slaapkamer woonstel vir wanneer jy dan uiteindelik vir ewig terugkeer na die Republiek van jou Geboorte – en hopelik spaar jy dié keer genoeg geld om, benewens die huur, ook ’n paar luukshede te kan bekostig soos ’n radio, ’n waaier vir die somer, en natuurlik ’n yskas vir die foto’s. Na hierdie hernude periode van noodsaaklike ballingskap is jy al weer ’n jaar of drie ouer, die baard begin al bleek te raak, en hoewel jy al Tang Dinastie poësie in jou slaap sal kan resiteer, sal jy heel moontlik smag daarna om eerder stories te vertel aan jou eie kinders – wat nog nie eens gebore is nie.

Wat my bring by die einde van nog ’n deel van hierdie stuk skryfwerk. Ek moet gaan slaap sodat ek voor middagete kan opstaan om ’n draai te kan maak by die reisagent. Ek is immers ’n man wat oor twee weke teruggaan Suid-Afrika toe – vir drie weke.

______________________