BrandSmit.net

SATERDAG 10 DESEMBER 2005

Ons bestaan is tot ’n mate ’n uitdrukking van vrye wil. Dat ons in die eerste plek ontstaan het, was egter nie ons keuse nie. Teen die tyd dat ons besef het hierdie “ding” wat ons beleef, het ’n naam, en dat dit “lewe” genoem word, was ons reeds volwaardige wesens-in-bestaan.

MAANDAG 12 DESEMBER 2005

Ek is al die afgelope tien tot vyftien jaar vasgevang tussen twee pole: ’n siniese wêreld waar elkeen vir homself baklei (en miskien vir sy familie) en waar alles regverdig kan word solank daar geld betrokke is; en die “Feel God” reaksie daarop wat so populêr is onder moderne Christene.

Ek haat hierdie ding dat mense ander sal lieg en bedrieg en oor hulle sal trap en dit regverdig deur te praat van ’n “harde wêreld” en “elke ou vir homself”, of die regverdiging dat dit gedoen is vir die welstand van die gesin, of die familie. Ek het ook ’n toenemende afkeer ontwikkel van die anti-rasionele, anti-intellektuele, emosie-gedrewe rigting waarin vele sogenaamde Christene begin beweeg het.

Wat is my opsies? Ek wil nie ’n dissipel en/of slagoffer word van sinisme en die blinde najaging van materiële gewin nie, en ek wil nie troos vind in die arms van ’n anti-rasionele, emosie-gedrewe religieuse gemeenskap nie! What to do …

* * *

[op die agterkant van ’n rekening]

“Personal Agenda” follows the second self-imposed socio-economic exile of a white, male, Afrikaans-speaking South African in Taiwan (the first “exile” being two years spent in South Korea, also as an English teacher). The main character/writer examines over a period of six years the reasons for his self-imposed exile and the possibility of returning to the country of his birth. In the process he questions his identity, the meaning and possible purpose of his life, and the accepted truths and ways of life with which he had grown up …

MAANDAG 19 DESEMBER 2005

As jy nie opstaan en loop nie, sal jy opeindig plat op jou gesig. Mense – vriende, familie, en ’n paar vreemdelinge – sal jou help tot op ’n punt. Maar na ’n ruk sal ook hulle hul eie reise voortsit. Dit is eenvoudig hoe die lewe is.

______________________

DINSDAG 6 DESEMBER 2005

Ek het nodig dat my lewe ’n doel moet dien. Hierop sal sommige mense dalk ietwat skepties reageer. “Doel?” sal hulle vra. “Doel in die lewe is ’n primitiewe religieuse konsep. Dit veronderstel dinge wat nie bewys kan word nie. Dit impliseer ook dat jou lewe waardeloos is tensy dit ’n doel dien”

My reaksie: Gestel jy het twee mans, Meneer A en Meneer B. Laasgenoemde het geen begeerte om te voel dat sy lewe ’n doel dien nie. Sy fokus is meestal op homself, en op sy eie materiële en emosionele behoeftes. Hy werk – want hy het die geld nodig; hy trou – want dis beter as om alleen te wees; en hy maak vriende – want hy hou van die gevoel dat ander mense van hou, hy hou van die geselskap, en dit verlig sy verveling. Sy lewe bestaan dus uit familie, vriende, werk, en ander dinge wat hy geniet om te doen. Hy streef nie aktief daarna om enige iets te doen of om deel te wees van enige iets wat hom na sy eie lewe sal laat kyk met die oortuiging dat hy een of ander (goeie) doel dien nie (Die kans is dat hy sonder om te probeer ’n goeie doel dien, of al gedien het, maar ter wille van hierdie argument is dit belangriker om sy geval te illustreer as een waar geen doel aktief en doelbewus gedien word nie.)

Meneer A, aan die ander kant, is een van daai mense wat glo om bloot te bestaan – om te werk, ’n gesin van sy eie te hê, om vriend te wees en vriende te hê, en om dinge te doen wat hy geniet – nie genoeg is nie. Hy voel ’n sterk drang om ’n goeie doel te dien – iets wat sy lewe meer waarde en betekenis sal gee. Gestel hy kies as sy doel in die lewe om regsdienste te lewer aan mense wat nie oor die finansiële hulpbronne beskik om hierdie diens te kan bekostig wanneer hulle dit nodig het nie. Oor die verloop van dertig jaar verskaf hy regsadvies – direk, of indirek deur ’n organisasie wat hy begin het – aan honderde, selfs duisende mense. (Dit mag wees dat hy hierdie doelgerigte lewe nastreef as ’n volger van een of ander godsdiens, wat ook aan hom die satisfaksie sal verleen dat sy diens gesanksioneer word deur ’n spesifieke godsdiensgemeenskap. Dit mag ook wees dat hy ’n ateïs is, en dat hy gemotiveer word deur die selfrespek wat sy diens inspireer, en deur die respek en dankbaarheid wat ander mense hom gee. Sy keuse om ’n doelgerigte lewe na te streef sal ’n positiewe resultaat hê op mense ongeag of sy keuse gemotiveer word deur een of ander religieuse oortuiging.)

Kom ons sê beide Menere A en B is gebore in dieselfde jaar, in dieselfde stad, met soortgelyke kulturele agtergrond en sosio-ekonomiese status, en kom ons sê verder hulle albei sterf in dieselfde jaar na ’n kort siekbed. Meneer B se lewe was goed. Hy sal gemis word deur sy kollegas, sy vriende, en sy familie. Meneer A het ook ’n goeie lewe gehad, en hy sal ook gemis word deur kollegas, vriende en familie. Wat is die verskil? Meneer A se lewe het honderde, selfs duisende mense se lewens verbeter. Sy lewe het waarde gehad wat die lewenswaarde van die gemiddelde persoon wat nie aktief ’n doelgerigte lewe nastreef nie, ver oortref. Hy sterf met die vervulling dat sy lewe ’n doel gedien het. Hy het sy lewe geleef met die vervulling dat sy kollegas, vriende en familie nie die enigste mense was wat voordeel getrek het uit sy bestaan en die keuses wat hy gemaak het nie. Meneer B het geleef sonder hierdie vervulling, en hy het gesterf wetende dat benewens sy binnesirkel nie veel ander mense veel voordeel getrek het uit sy bestaan nie. Hopelik het dit nie veel aan hom saakgemaak nie, siende dat hy reeds vroeg in sy volwasse lewe dit duidelik gemaak het dat hy nie die begeerte voel om enige doel te dien nie, of dat sy lewe waarde en betekenis moet hê buiten wat hy, of sy binnesirkel daaruit kry nie.

Hierop reageer my debatsvennoot: “So dit gaan oor persoonlike vervulling? Of gaan dit oor nommers – die een ou se lewe raak honderde, selfs duisende ander mense, en die ander ou se lewe raak miskien twintig ander mense?”

My antwoord: Een ou se lewe het twee dosyn of so ander mense se lewens positief geaffekteer. Die ander ou het honderde, selfs duisende mense se lewens positief geaffekteer. Wat presies is jou vraag? [*]

Debatsvennoot: “Gestel ek vertel jou daar’s ’n nuwe pil op die mark wat geen newe-effekte het nie, wat uiters bekostigbaar is, en dit bevat ’n natuurlike bestanddeel wat jou brein voorsien van presies dieselfde gevoel as wat ’n mens sal kry van ’n doelgerigte lewe. Dit sal jou dus dieselfde skop gee, sonder enige moeite!”

Ek: En die mense wie se lewens ek dalk positief kon beïnvloed het, bly ongeaffekteer. Werklike resultate van die aksies wat ek beplan het, bly ongerealiseer. Ek sal sê, nee dankie. Ek sal eerder die moeite doen.

* [Die vraag is dalk, is dit beter om twee mense se lewe positief te affekteer as net een? Wat van om 2 243 mense se lewe positief te affekteer teenoor 2 242 mense? Wat van een persoon wat 50 000 mense se lewens positief affekteer en die ander persoon wat positief en konstruktief bydra tot slegs 76 mense se lewenskwaliteit?]

WOENSDAG 7 DESEMBER 2005

Vir baie mense is die idee dat daar geen intelligente, kreatiewe agent is agter alles wat bestaan nie, die mees verregaande ding waaraan enige mens kan dink. Wat, of wie hierdie agent is – of wat of wie hierdie agente is, is iets waaroor mense al wonder, argumenteer, oorlog voer en sterf sedert mense begin dink het aan dinge. Ons het hierdie veronderstelde agent – of agente – name gegee. Ons het hom/haar/hulle menslike eienskappe gegee. Ons het selfs gedink aan die geslag en voorkoms van hierdie veronderstelde agent – of agente. Vele mense is tevrede met ’n eenvoudige term: “God.”

Ons kan voortgaan om te dink, te redeneer, te baklei en te sterf vir spesifieke oortuigings oor hierdie agent – of hierdie agente. Dit is blykbaar in ons natuur om so te doen. En as dit vir mense ’n gevoel gee van doel en sekerheid en betekenis in hul lewens, dan maak dit seker sin tot ’n mate dat ons voortgaan om dit te doen. Een ding bly egter staan: vir baie mense is daar niks wat enige iets kan wegneem van die feit dat ’n intelligente, kreatiewe mag die enigste redelike verduideliking is vir ons eie bestaan, en vir die bestaan van alle ander vorme van lewe nie.

Waarom hierdie veronderstelde intelligente, kreatiewe mag ons bestaan veroorsaak het, of ons bestaan ’n doel dien, en selfs die moontlike aard van hierdie veronderstelde agent, of van hierdie agente, hierdie is vrae wat so boeiend sal bly soos hulle nog altyd was.

______________________

VRYDAG 2 DESEMBER 2005

Ek het in Korea gewoon vir 22 maande en drie dae. Vandag sê ek: “Ja, ek was in Korea. Dit was orraait.” Dit vat my 4.5 sekondes om hierdie stelling te maak. Tog, daar was ’n tyd in my lewe wat “Ek is in Korea” geleef is 24 ure elke dag, sewe dae per week, en dan … weer 24 ure, en weer, en weer. Al daai tyd waarin ek asemgehaal, geëet, geslaap, gewerk en gekuier het, is nou gereduseer tot een stelling: “Ja, ek was in Korea …”

Vir die grootste deel van my volwasse lewe was ek nie betrokke in ’n verhouding met iemand nie. Alleenheid, en eensaamheid, was noodwendige resultate. Dit was so ’n oorweldigende ervaring dat dit tot onlangs tot ’n groot mate my lewe gedefinieer het. Nou is ek al amper nege maande lank betrokke in ’n verhouding met ’n vrou wat net beskryf kan word as ’n engel (en ek speel nie rond met sulke terme nie). Vandag, as ek gevra word daaroor, sal ek sê: “Ja, ek was vir lank alleen. Soms was dit oukei, en soms was dit nogals redelik kak.”

Wat jare van my lewe beslaan het, en ’n definiërende aspek van my lewe geword het, word nou uitgedruk in ’n sewe sekonde stelling. Ek wil amper uitroep, “Sewe sekondes?! Ons praat hier van dae, en nagte, en weke, en maande, en jare! Sewe sekondes?!”

Ek werk nou al vir meer as twee en ’n halwe jare lank aan ’n boekprojek – ’n versameling essays en notas. Die Afrikaanse teks is so te sê gereed, en ek is reeds besig met die Engelse vertaling. Ek het ook al ’n magdom tyd gespandeer aan ander projekte. Geen tasbare sukses het sover uit enige iets gekom nie – geen erkenning of betekenisvolle wins nie; slegs enkele aanmoedigings, en ’n bietjie geld uit een handboek.

Soms pla hierdie gebrek aan vrugte van my arbeid. Ek glo egter dat hierdie situasie, soos die Korea voorbeeld en die alleenheid, ’n punt sal bereik waarna ek ook daarna sal verwys in die verlede tyd: “Ja, ek moes redelik baie tyd insit voor ek kon smaak die eerste vrugte van my arbeid.”

______________________

VRYDAG 25 NOVEMBER 2005

17:21

Ek kyk na die wêreld om my, en ek kan nie anders nie as om te verklaar dat die groot hoop vir die voortbestaan van menslike beskawing op aarde, die middelklas is – daai groot massa mense in die sogenaamde ontwikkelde wêreld, en kleiner persentasies mense in sogenaamde ontwikkelende lande, wat elke dag werk toe gaan, karre en huise en TV’s en rekenaars en yskaste besit, en verskeie stelle beddegoed en musiekversamelings en mooi koffietafelboeke en aandenkings van vakansies op ander plekke.

Mense wat skatryk is, maak ook ’n bydrae, maar teen hierdie tyd weet ons meeste van daai geld drup nooit af na die massa mensdom wat hul bestaan voer buite die rykes se piepklein weelderige wêreld nie.

Die werkende armes dra ook by tot die voortbestaan van menslike beskawing deur teen klein fooitjies arbeid te verrig waarmee niemand anders hul hande wil bevuil nie.

Sonder die middelklas, sal menslike beskawing egter in brutale donkerheid verval. Die Middelklas is Lig, Ruggraat en Balanserende Faktor.

Een belangrike ekstra vermelding moet gemaak word: Ten einde te kan voortgaan om Lig, Ruggraat, en Balanserende Faktor te wees, is dit van allergrootste belang dat die meerderheid lede van hierdie stratum opgevoed, verdraagsaam en vredeliewend moet wees.

Natuurlik is dit ’n naïewe ideaal.

Hier is wat sal help: ’n voorhoede van rasionele, goed opgevoede, oopkop en verdraagsame individue. Intellektuele hoef hulle nie noodwendig te wees nie, hoewel ’n kerngroep behoort te bestaan uit rasionele denkers. Hierdie groep mense behoort die leiers te wees van middelklas gemeenskappe. ’n Organisasie, selfs ’n politieke beweging, kan ook voorgestel word wat die idee kan bevorder van sterk, verdraagsame, stabiele sosio-ekonomiese gemeenskappe, gelei deur rasionele, oopkop en verdraagsame individue. (Lank leef die voorhoede van die bourgeoisie?)

17:56

Mens kry tog die idee uit bogenoemde dat ek niks nuut sê nie. Wat ek beskryf in die stukkie teks as die hoop van menslike beskawing is alreeds vir eeue lank ’n aktiewe faktor in die voortbestaan en ontwikkeling van menslike bestaan op aarde. Die voorhoede van rasionele, goed opgevoede, oopkop en verdraagsame mense sal wel ’n groot verbetering wees.

As hierdie my konklusies moet wees na tien-plus jare se dink oor die samelewing, is dit duidelik dat ek nie rewolusies voorstel nie, maar meer van dieselfde – net beter.

SONDAG 27 NOVEMBER 2005

My verhouding met [N.], en haar verhouding met my, is ’n uitdrukking van die tipe mense wat ons graag wil wees, en weerspieëlings van die tipe mense wat ons is.

WOENSDAG 30 NOVEMBER 2005

17:41

Wat sê ek in “Persoonlike Agenda”? Ek sê, stryd is ’n kernaspek van ons bestaan – aanvanklik vir oorlewing, en daarna vir meer. Om uit te werk wat hierdie “meer” is, is deel van ons lewensreis.

Ook, hoe voer ons die stryd? Hoe bestaan ons van dag tot dag? Ons bestaan, en handhaaf en rig ons stryd, deur ’n Spesifieke Persoon te word, met ’n min of meer unieke identiteit. Hierdie identiteit stel ons in staat om te oorleef en te funksioneer. Ons persoonlike stryd word rigting gegee deur tradisie, kultuur of religie, of dit word gedefinieer deur onsself in ’n komplekse proses wat elemente van verskillende bronne insluit. Hierdie stryd word die doel van ons bestaan – dit gee waarde en betekenis aan ons lewens.

18:00

In Korea het ek gesê: Belonging and Commitment.

In Taiwan het ek eers gesê: Stryd en Skepping, en uiteindelik: Stryd, Identiteit, Doel.

______________________

MAANDAG 21 NOVEMBER 2005

’n Nutsman gaan na ’n buurdorp laat een middag om ’n wasmasjien te gaan regmaak. Vir ’n driekwart uur is hy gefokus op die masjien voor hom: drade en proppe en buise, en die gereedskap wat hy nodig het. Hy lê miskien op die naat van sy rug op die kombuisvloer en sy konsentrasie is skerp ingestel op wat hy besig is om te doen. Dit is soos dit moet wees; dit is hoe hy sy werk behoorlik gedoen sal kry.

Hierdie nutsman moet egter op enige oomblik kan terugtrek van die wasmasjien voor hom, en vrae kan beantwoord oor sake belangriker as net hierdie spesifieke wasmasjien. Hy moet byvoorbeeld ’n vae idee hê in wie se huis hy is – miskien die plaaslike slagter by wie hy al ’n paar keer biltong gekoop het; hy moet weet in watse dorp hy is – nie sy eie dorp nie, maar die buurdorp; hy moet weet hoe laat hy reken hy by die huis sal wees – dalk so 18:00 se kant; hy moet ook weet hoe hy moet ry om by die huis te kom; moontlik selfs hoe die weer buite lyk – miskien hoor hy die donderweer van ’n naderende storm. As die situasie dit vereis, mag hy dalk ook ander dinge in ag neem: sy ouderdom – middel veertigs, sy gesin – vrou en twee kinders, sy inkomste – ±R12 000 per maand, en sy finansiële verpligtinge – huis- en voertuig paaiemente, inkopies, skoolgelde, polisse, ensovoorts.

Sou dit nodig wees, kan die nutsman terugsit, weg van die masjien en die gereedskap en die buise en moere en pype, en vir ’n paar oomblikke die wyer spektrum van sy lewe oorweeg.

WOENSDAG 23 NOVEMBER 2005

Op die onderwerp van paaie wat vir jou uitgelê is, en die stappe wat jy in jou jeug en twintigs neem om hierdie pad jou eie te maak, die volgende metafoor: ’n tapisserie. Die prent, die motief, is reeds uitgewerk voor jy begin met weke se tydsame arbeid met wol en naald. Aan die einde het jy ’n pragtige tapisserie. Die tapisserie is jou eie. Jy het hard gewerk daaraan. Maar dit verander niks aan die feit dat die plan, die patroon, reeds uitgelê was voor die tyd, deur iemand anders nie.

DONDERDAG 24 NOVEMBER 2005

Hoe gaan jy voort met jou lewe as jy ’n groot persoonlike verlies gely het? Ek reken jy gaan nie … kán nie voortgaan met jou lewe soos jy dit geken het nie. Daai lewe, daai bewussyn van dinge, is verby. Wat jy doen, is jy begin met ’n nuwe lewe, gebou op die fondasie, en met die boumateriaal van jou ou lewe. Ek glo alleenlik dan kan jy werklik voortgaan met jou lewe.

______________________