BrandSmit.net

WOENSDAG 13 OKTOBER 1999

Ek reken dit sal my R111 296.29 kos om terug te gaan Suid-Afrika toe, myself te vestig, ’n kar te koop, al my studieskuld af te betaal, en die heeldag in ’n park rond te lê. Aan die ander kant kan ek vir myself ’n yskas en ’n wasmasjien koop, en vir ewig hier bly.

Ek kan nie slaap in die aande nie. Of eerder, ek raak al hoe meer onwillig om bed toe te gaan. Ek kry nagmerries, dan staan ek vyfuur in die oggend op, en dan verslaap ek.

My TV het nou net in fokus gekom … op ’n Koreaanse movie. Ek mis die kos in Korea, en die winters. Miskien sal ek teruggaan eendag. Miskien sal ek volgende jaar New York toe gaan … en Europa … en miskien Suidoos-Asië. Maar eers moet ek vir my ’n yskas en ’n wasmasjien koop.

Dit sneeu in hierdie movie. Ek mis dit – die sneeu, die koue. In Taiwan is dit warm die hele jaar deur. Ek het ’n ernstige probleem met hierdie hitte. En my woonstel het so te sê geen vensters nie. Ek het nog altyd gehou van ’n plek met baie vensters – groot vensters, baie vars lug, miskien elke nou en dan so ’n laat herfsbriesie wat inwaai … ja, ek sal in die hoek van die balkon sit op ’n rottangstoel, en dan sluimer ek in …

Net so voor die lug grys begin raak, met ’n kouer wind wat begin optel, stap ek binne toe. Ek trek ’n trui aan, en drentel kombuis toe. Ek besluit op pannekoek vir aandete, draai dan na die hoek met ’n halfdosyn blikke en ’n paar potjies om ’n vars pot koffie te maak – my gedagtes op ’n ander plek.

Na ’n paar minute gaan sit ek op ’n groot rusbank. Ek trek my notaboek nader, en kyk vlugtig oor iets wat ek vroeër begin skryf het. Nog besig om te oorweeg waarheen ek op pad is met die storie, strek ek oor na die CD-rak en trek iets van die laat sestigs uit.

Ek hoor ’n klop aan die deur.

Sy’s jammer om te pla, sê sy, sy wou net die boek terugbring wat sy die ander dag geleen het. Sy aarsel vir ’n oomblik. Die aroma van kookwater wat drup op vars gemaalde koffie perkoleer uit die kombuis.

Ek sê dankie vir die boek, en maak ’n opmerking oor pannekoek en koffie en aande soos dié.

Sy glimlag. “Hoekom nie?” antwoord sy dan.

______________________

DINSDAG 21 SEPTEMBER 1999

[Uit ’n e-pos aan ’n vriendin]

“Ek is oukei, net so ’n bietjie dronk in die kop. Ek het pas in die bed geklim, toe voel ek hoe my binneste roer. Ek het gereken dis óf ’n hartaanval, óf ’n aardbewing.

Dit was nogal skrikwekkend. Dit het gevoel asof ’n baie sterk wind waai, maar die gordyn het net effens beweeg. Die mure, en derhalwe die hele woonstel, het geskud. Ek het maar op die punt van die bed gesit en gewag vir die ervaring om verby te gaan. Toe het ek my ma-hulle gebel om te sê ek het pas my eerste groot aardbewing oorleef. Ek was nog besig om met my ma te praat toe die vloer weer begin roer.

Dis nogal iets om te ervaar as die sitkamer waarin jy soveel ure al gespandeer het, skielik optree asof dit ’n skip is.

My ma het dit natuurlik glad nie amusant gevind nie. Ek sê toe vir haar sy moenie bekommerd wees nie; dis nie so erg nie. Dit was eers toe [’n vriend van Johannesburg], en direk daarna my suster, my drie ure later bel om te vra of ek oukei is, dat ek begin besef het dit was veel erger op ander plekke.

Om alles te kroon, vanmiddag toe ek in ’n klas staan (op die derde verdieping), toe’s daar weer so ’n roering. Van toe af voel ek maar ’n bietjie dronkerig.

My woonstel is gelukkig op die grondvloer. Ek het met ’n vrou gesels wat op die sestiende verdieping van ’n woonstelgebou bly, en sy sê die meubels het geskuif, en van die vensters het gebreek.

[…]

Anyways, dankie vir die besorgdheid.”

---

Een van die meer dramatiese foto’s van die aardbewing:

---

Lees hier meer oor die aardbewing van 21 September 1999.

______________________

SATERDAG 14 AUGUSTUS 1999

# 13

Die lewe is ’n stryd na ’n Hoër Bestaan. Jou daaglikse lewe is ’n proses waar jy óf vooruitgaan na hierdie beter bestaanstoestand, óf waar jy al verder afdwaal. Die konkrete betekenis van hierdie Hoër Bestaan verskil van persoon tot persoon. Om te definieer wat jóú spesifieke Hoër Bestaan is, is deel van jou stryd.

# 14

Is dit nie waar nie dat die mens, sonder om noodwendig daaraan te dink, konstant besig is om te verander, en dinge beter te probeer doen as hy of sy agtergekom het ’n spesifieke manier van dinge doen berokken hulle skade, of bied nie aan hulle vervulling nie, of is doodgewoon nie goed genoeg om ’n onderneming suksesvol te voltooi nie? Natuurlik kry jy mense wat keer op keer dieselfde foute maak. Hulle stryd sal net soveel langer, en soveel moeiliker wees.

* * *

Die man sit op sy stoep en rook ’n sigaret. Hy dink aan die lewe, en vra homself Die Vraag. Hy’t die oorleweringe en doktrines van sy jeug laat vaar, en kyk nou na sy eie lewenservarings en al die kennis wat hy sover opgedoen het, en poog om daarin te soek na ’n antwoord. Hy sal dit vind: in sy eie ervaringe, in sy kennis, in homself, en in ander mense. Want net soos hý soek, uit die wese van sy natuur en gedryf deur sy instinkte, so soek ander ook.

Niemand beskik oor volmaakte kennis nie, maar luister na ’n honderd mense, en jy sal ’n honderd brokkies inligting kry wat deel vorm van die geheel. Baie brokkies kennis sal oorvleuel, en daar is vele wat slegs resiteer wat aan hulle geleer word. Daar’s ook biblioteke vol boeke van mense wat generasies of eeue gelede kennis van die Waarheid gehad het, al het hierdie kennis deur die generasies, of oor die eeue heen, soms vergete geraak.

Soms sal jy iemand vind – deur ’n persoonlike ontmoeting, deur ’n storie of ’n artikel of ’n nuusberig te lees, deur ’n film te kyk of deur iemand se musiek te luister – wat lank genoeg sy of haar eie ervaringe gekontempleer het ten einde te beskik oor wat genoem kan word, Dieper Kennis. Op dieselfde wyse, indien hy ernstig is oor sy soeke, sal ook die man op die stoep vrede vind oor wat sý lewe beteken.

# 15

Ek weet nie van “God” nie. Dit beteken nie ek glo nie aan “God” nie. Al wat ek sê is dat alles wat ek gedink het ek weet van “God”, deur mense aan my gegee is. Eers jare later het ek uitgevind dat baie van hierdie mense óf nie my vertroue in hulle woord waardig was nie, óf hulle het ook maar net aan my vertel wat aan hulle vertel is, en wat hulle besluit het om te glo om hulle eie persoonlike redes.

Feit is, ek het nog nooit vir “God” gesien nie – as “God” gesien kan word in die konvensionele begrip van die woord, so ek moet luister na ander mense se opinies of leerstellings oor “God”. Die probleem? Hierdie mense het ook nog nooit vir “God” gesien nie. Hulle glo net wat aan húlle geleer is om te glo. Of hulle baseer hulle geloof op ’n kombinasie van wat aan hulle geleer is en persoonlike ervaring – wat steeds beteken hierdie persoon se waarheid is subjektief.

Nog ’n ding: kennis – of “waarheid” – wat van geslag tot geslag oorgelewer word, bly nie eers altyd dieselfde nie! Soos kulturele praktyke verander en soos die res van die mens se bestaanswêreld verander, word subtiele verstellings gemaak aan doktrines en persoonlike oortuigings.

Ek sê dus nie ek glo nie aan “God” nie, ek sê net ek weet nie van “God” nie. Ek weet wat ánder glo hulle weet, maar ek kan nie net in iets glo omdat ander so glo nie. Ek moet self die waarheid leer ken, op my eie tyd en op my eie manier.

______________________

# 11

SONDAG 4 JULIE 1999

Hoekom is identiteit so belangrik? Omdat jy ’n individuele entiteit is met ’n afsonderlike bewussyn. En om deel te kan wees van enige gemeenskap moet jy jouself ken. Jy moet voortdurend keuses kan maak in uiteenlopende situasies, en jy moet ten minste ’n goeie idee hê hoekom jy daai spesifieke besluite maak. Hierdie besluitnemingsproses affekteer jou persoonlikheid, en jou persoonlikheid is ’n essensiële bestanddeel van hierdie proses. Die ontwikkeling van ’n patroon word ook geopenbaar. Môre moet jy weer dieselfde tipe besluite neem, of soortgelyke keuses maak. Ten einde jouself nie ten volle te vervreem van ander mense nie, moet daar ’n graad van ooreenkoms wees tussen die jy-van-gister en die jy-van-vandag.

Identiteit is ook ’n handige instrument in die proses van onderskeiding tussen jouself en jou omgewing. Jy is immers nie ’n boom nie, en jy is nie ’n hond of ’n motorkar nie. Jy moet weet hoe en waar jy inpas in jou onmiddellike omgewing, en in die groter werklikheid, anders gaan jy nie weet watter stappe jy moet neem ter wille van selfbehoud en oorlewing nie.

Dink aan die situasie in ’n teater – mense in die gehoor en die akteurs op die verhoog. Die individuele lid van die gehoor ken die reëls van die situasie. Hulle ken die grense, en hulle ken hul plek in die onmiddellike omgewing (die teater waar die stuk opgevoer word). Hulle gaan nie byvoorbeeld hul persoon in gevaar stel, of hulleself in die verleentheid stel, deur op die verhoog te spring en die akteurs en aktrises te begin rondklap nie (tensy dit regtig ’n slegte stuk is).

Om ’n sensasie te ervaar dat jy hoort op ’n sekere plek of tussen ’n sekere groep mense, beteken dat jou identiteit heel waarskynlik aanvaarbaar is vir ander mense in die omgewing. Om te voel dat jy êrens hoort, laat jou ook veilig voel, en dit gee aan jou ’n sin van eiewaarde.

Op ’n meer persoonlike noot, as dit so belangrik is vir die individu se welstand om te voel hy hoort êrens, doen ek myself groot skade aan deur myself te weerhou van die vervulling van hierdie behoefte. Anders gestel, as die bewuste onthouding van lewegewende elemente – soos om jouself te weerhou van suurstof (om jouself te vergas), of bloed (om jou polse te sny) – neerkom op selfmoord, dan is ek stadig maar seker besig om myself dood te wurg, by wyse van spreke.

# 12

SONDAG 11 JULIE 1999

’n Paar punte:

1) Om hard te werk en te weet daar’s kontant in die pyplyn, stimuleer ’n gevoel van well-being. Dit maak jou ook onbewus van baie ander dinge, of dit verminder jou bewussyn daarvan.

2) Rome is nie gebou in ’n dag nie. As jy ’n huis koop, kry jy nie outomaties kaste vol beddegoed en stapels ornamente en kinders en ’n hond en ’n grassnyer nie. Wat uiteindelik ’n warm aangename tuiste gaan word, word opgebou oor ’n lang tydperk.

3) Sukses volg nie altyd ’n chronologiese orde van gebeure nie. In vele gevalle is dit twee treë vorentoe en een-en-driekwart treë terug. Maar uiteindelik het jy die belangrikste plekke op die reis aangedoen, en as jy weer kyk, bevind jy jouself in ’n meer aangename situasie.

Moenie bekommerd wees daaroor as jy nie altyd ’n goed uitgewerkte plan volg nie. Om net te begin êrens, en dan van een afgehandelde taak te beweeg na ’n volgende, is beter as om aksie uit te stel tot ’n volmaakte plan geformuleer is.

Laaste punt: As jou gemoed reeds aan die bleek kant is, maak dit saak as jy ten minste skoon onderklere het.

______________________

MAANDAG 21 JUNIE 1999

Miskien was ek nie gemaak vir vreemde lande nie. Miskien was ek bestem om net ’n gewone ou te wees wat vir die regering stem en ’n skoon kredietrekord het. En wat dink die nuwe shopping mall is die beste ding sedert grassnyers. Maar nou sit ek hier in Chiang Kai-Shek se China, en ek dink dis orraait om op ’n Sondagaand dumplings te eet in plaas van oorskiet braaivleis en koue aartappelslaai. En ek gee voor dis ’n lekker job om te kyk hoe kleuters prentjies van Mickey Mouse inkleur, terwyl ek hulle een vir een vra, “What colour is this?” en dan maak asof ek opgewonde raak as hulle sê “Yellow!” as dit eintlik pers is.

[…]

Steppenwolf. Ek is nog steeds die moer in vir die vrou wat my kopie van [Hermann Hesse se] Steppenwolf gesteel het in Korea. Ek het dit so sorgvuldig deurgelees, en al die dele onderstreep wat op my van toepassing was. Ek het gedink: dis ek, hierdie Steppenwolf, die alleenloper wat dink almal wat by kroeë uithang en probeer om die lewe te geniet, is oppervlakkig.

[…]

Ek is moeg vir alleenwees. Ek hou nie daarvan om actually daaraan te dink nie, maar wat van as ek doodgaan, hier in Taiwan? Ek leef asof ek nog ’n miljoen jare het om lief te wees vir mense! Asof alles kan wag tot die hele Asië se kinders vlot Engels kan praat!

Klink ek ’n bietjie af? Wel, ek het weer vanaand dumplings geëet. Daar is alternatiewe, maar nêrens kan ek braaivleis en aartappelslaai kry nie. So of dit nou pizza, McDonald’s of dumplings is, it’s all the same.

ek hoort nie hier/in hierdie land van vreemde skrif en woorde nie/ek hoort nie hier/in hierdie land waar ek so vreemd is nie/soveel om voor te leef/soveel om te voel/soveel om nog te weet …

* * *

Maandag het nugterheid gebring. Ek kan nie teruggaan Suid-Afrika toe nie, want ek sal binne enkele maande platsak wees.

[…]

Nee, het ek besluit, hierdie tweede ballingskap sal vir drie jaar duur. Ek sal my skuld afbetaal, vir my nog electronics koop, en volgende jaar Europa toe gaan.

* * *

Ek is ietwat bekommerd oor myself. Ek het geen motivering vir enige iets nie. Ek wil net die heeldag voor die TV lê en dink aan niks. Ek wil nie dink aan geld, of hoe om geld te maak nie. Ek wil nie eers dink aan die boek wat ek nog wil skryf nie.

[…]

[Ek het ’n groot escapist geword teen my laaste jaar op hoërskool.] Ek het my onmiddellike omgewing gehaat, maar eerder as om die beste daarvan te maak, het ek gedroom van beter plekke. Of at least ánder plekke.

Miskien was dit tog nodig, anders sou my lewe dalk beroof gewees het van die bietjie avontuur wat ek al beleef het. Hel, as ek daaraan dink, as ek destyds [in 1991] gelukkig was in Pretoria sou ek moontlik nou getroud gewees het, en in ’n huis êrens in die suburbs gewoon het! Ek sou nou – of at least dié tyd van die nag – knus langs my vrou gelê het met my hand op haar een bors. En ek sou môre-oggend in my kar geklim het en met ’n mengsel van oggendverkeer en ligte popmusiek in my ore, gery het na een of ander kantoorgebou vir my daaglikse arbeid. Sou ek gelukkig gewees het? Wie weet. Ek sou heel moontlik gevoel het ek hoort êrens, en ek sou sekerlik nog steeds gedroom het. Waaroor – sal ek nie kan sê nie.

Maar nou sit ek hier, in die Republiek van Chiang. Dis al weer drie-uur in die oggend (Dinsdag dié keer), en ek probeer my lewe uitsorteer op die rekenaar wat ek verlede week kontant gekoop het. Agter my, op die TV, flits die beelde van ’n movie uit Hong Kong. Ek moet gaan slaap, want al begin my eerste klas eers môre-middag half-vyf, wil ek ontbyt gaan koop by McDonald’s. En hulle gee net ontbyt tot elfuur.

* * *

Saterdag 26 Junie, net na middagete (sê ek met ’n lepel ontbytpap in my mond). Ek kan nie volgende jaar teruggaan Suid-Afrika toe nie. Ek sal nie genoeg geld hê nie, en geloof alleen gaan weer nie genoeg wees nie.

[…]

Geld is die bottom-line. As ek genoeg geld het, is die plan goed. As ek nie genoeg geld het nie, en net baie geloof en hoop, is die groot ontnugtering altyd op die horison.

Nee wat, kom ons wees baie ernstig hieroor. As my skuld afbetaal is, en ek het genoeg geld vir ten minste een jaar se voltydse studie, goed. Indien nie, is dit net nie goed genoeg nie. Ek is jammer, maar selfs die domste donkies stamp hulle tone net soveel keer teen dieselfde klip.

(Sondag 20 Junie tot Saterdag 26 Junie 1999)

______________________