MAANDAG 5 JANUARIE 2004
Ek kan sê dat dit altyd in my kaarte was dat ek sou teruggaan Suid-Afrika toe. Dit kan verder gesê word dat dit my agt jaar – vanaf 1996 – gevat het om bekend te raak met die feit, en te aanvaar dat my terugkeer sal wees as ’n skrywer, met die gepaardgaande implikasies vir my sosiale status en lewenstyl.
“Nie ’n kar nie? Wel, hy is immers ’n skrywer.”
“Moet die bus vat om by sy ouers in Middelburg te gaan kuier? Wel, as hy ’n gewone kantoorwerker was, was dit een ding …”
“Twee-en-dertig en hy’s nie getroud nie, en hy’t nie eens ’n kredietkaart nie? Goed en wel, dis nie asof hy ’n bankklerk is nie.”
“Deurmekaar baard, ou sweater, blou jeans wat hom seker R50 gekos het? Hy’s nie werkloos nie, is hy?”
“Nee, hy’s ’n skrywer.”
Ek is in diens van ’n idee. Ek is ’n Sendeling vir ’n Evangelie van ’n Ander Aard. Maar wat sien ek, as ek kyk na myself deur ander se oë? Dit is so dat mense soms onverdraagsaam is, dat hulle nie altyd te oopkop is vir alternatiewe denk- en leefwyses nie. Dit is ook waar dat as jy jouself bewys het as ’n kunstenaar (wat tradisioneel neerkom op kommersiële sukses), jy so aanvaar sal word deur die gemeenskap.
Is ek gereed om sekere realiteite te aanvaar wat keer op keer sal manifesteer in my lewe oor die volgende paar jaar? ’n Vrou sê byvoorbeeld na een of twee ontmoetings: “Ek geniet regtig jou geselskap … dis nou net jammer jy’t nie enige geld nie. Ek meen, jy’s nou wel ’n skrywer en so aan, maar dis nie asof enige iemand ooit enige van jou boeke lees nie …” Is ek gereed daarvoor? Dit sal een ding wees as ou toppies wat in BMW’s rondry hulle koppe skud, maar ’n mens is ’n mens. Is ek bereid om dinge wat vir my belangrik is en wat ek nodig het, op te offer ter wille van my diens aan ’n idee?
(Dis ’n ander Maandag, in ’n ander jaar.)
Wat ek hier sê, is niks nuut nie. Wat wel verander het, is die graad van my toewyding aan die Beroep van die Skrywer. Vir jare al probeer ek om my skryfambisies te balanseer met dinge wat geld kan maak. Geld moet steeds gemaak word, niks kan dit ooit verander nie. Maar ek weet ook nou dat ek nie net ’n skrywer wíl wees nie. Ek het nodig om te skryf. Ek glo ook dat ek móét skryf, dat dit is wat ek veronderstel is om te doen.
* * *
Jy mag dalk al van jongs af dagdrome gehad het oor ’n konvensionele middelklaslewe. Maar wat doen jy as ’n ander begeerte jou dring in rigtings wat nie noodwendig bevorderlik is vir ’n konvensionele middelklaslewe nie? Hierdie begeertes vind dalk ’n uitlaatklep in sosiale of politieke aktivisme, in sendingwerk, of die hardkoppige nastrewing van kreatiewe ambisies. Tot op watter punt gee jy voorkeur aan ’n lewe wat in jou murg reg voel vir jou?
Soos met sendingwerk of aktivisme is dit ook soms met die produsering van literêre materiaal waar finansiële kompensasie nie hoog op die prioriteitslys is nie. In hierdie gevalle het dit minder te make met ’n beroepskeuse as ’n keuse vir ’n lewe waar ’n agenda gedien word. As ’n beroep het dit sekere implikasies vir jou sosiale en finansiële status. Dis ’n lewe wat vereis dat jy opofferings moet maak. Dit sal moontlik beteken dat iemand soos ek eers op veertig kan bekostig om te trou en kinders te kry, en dat ek moontlik eers op vyftig sal kan bekostig om ’n huis te koop.
’n Persoon wat nie bereid is om die nodige opofferings vir sendingwerk of diens aan ’n goeie saak te maak nie, moenie ’n sendeling of ’n aktivis word nie. As jy die duur dinge van die lewe wil bekostig, as jy die luukshede van die lewe wil geniet, word ’n besigheidsman of ’n aandelemakelaar. As jy in diens van ’n idee wil staan, moet jy kan opoffer.
______________________