Kategorie: Post Ongetiteld, volume een: Deel II

DINSDAG 19 OKTOBER 2004

Eendag, lank, lank gelede, was daar ’n man wat gewoon het net so ’n kluitgooi van ’n baie klein dorpie af. Sommige mense het gemeen hy was ’n reus; ander sou stry dat hy groot was, maar darem nie reusagtig nie. Maar dat hy heelwat groter was as die mense in die dorpie, was duidelik aan almal wat hom teëgekom het.

Hierdie man was … eensaam, omdat hy alleen gewoon het, en ook omdat hy … anders was as die dorpenaars. Op tye het sy eensaamheid ondraaglik geraak – so ondraaglik dat hy nie anders kon as om sy huis te verlaat, die paar honderd meter te stap deur digte bosse, en sy verskyning te maak in die dorpie nie.

Sou hy hom dan by tye bevind in die dorpie, het hy sy bes probeer om vriende te maak. Dit was egter altyd ’n stadige proses. Hoewel hy vriendelik was, kon hy nooit sy ongemak wegsteek oor sy andersheid nie. Hy’t hard probeer om die mense te oortuig dat hy soos hulle was. Hy’t klere aangetrek wat, so’t hý in elk geval gereken, soortgelyk was aan hulle s’n, en hy’t probeer om te praat oor dinge waaroor hulle saam kon gesels. Hy’t ook ’n poging aangewend om te praat op maniere wat soortgelyk was aan hulle maniere van praat, alles in ’n poging om hulle nie te vervreem nie.

Die inwoners van hierdie gehuggie het almal in klein huisies gewoon, met klein deure, klein vensters, klein stoele en tafels, en baie lae plafonne. Elke keer wat die man gaan kuier het by mense in die dorp, moes hy laag afbuk om hulle huise te betree. Sy boude het seer geraak van sit op hulle klein stoeltjies, en soms was hy ietwat lomperig by hulle klein tafeltjies. Sy kop het ook gestamp teen die plafon, en sy oë het gebrand van uitkyk by hulle klein venstertjies. Sy rug het elke keer gepyn wanneer hy terugstap huis toe – van al die afbuk, natuurlik.

Die struktuur wat hierdie man sy huis genoem het – wat hyself, met sy eie hande gebou het – was veel, veel groter as selfs die grootste huis in die dorp. In vergelyking met sy huis, het die huise in die dorp gelyk soos pophuise; in vergelyking met die huise in die dorp, het sy woning gelyk soos ’n kasteel. Natuurlik het die man nie graag gepraat oor sy woonplek nie. Hy’t geweet, of vermoed, dat die dorpenaars skaam sou voel oor hulle eie beknopte woonplekke. En die man het nooit die dorpenaars genooi om sy huis te besoek nie, want hy was bang dit vervreem hulle soveel van hom dat hulle nooit weer met hom sou wou praat nie.

So het die tyd aangestap, met die eensame, skugter, saggeaarde “reus” wat sy bes probeer het om deel te wees van die gemeenskap in wie se midde hy gewoon het – al was dit dan so ’n entjie weg.

Elke nou en dan het hy homself toegelaat om te droom dat ’n jong vrou van die dorp dalk net eendag met ander oë na hom sou kyk, en miskien saam met hom in sy majestueuse woning sou kom woon. Maar die tyd het voortgesleep, sonder dat enige jong vrou van die dorp na hom gekyk het en enige iets anders as ’n effens lelike, kaalkop reus gesien het.

Hierdie man het begin moeg raak vir afbuk die hele tyd. Hy’t moeg geraak vir die lae deurkosyne en die lae plafonne. Hy’t moeg geraak daarvoor om te probeer fokus op die uitsig buite die klein venstertjies. Hy’t selfs moeg geraak vir die boudkrampe wat hy gekry het van sit op die dorpenaars se klein stoeltjies.

Die “reus” wou so graag net één keer regop staan, in die middel van die dorp waar almal hom sou kon sien, en ’n uitnodiging bulder aan al die dorpenaars om hom te kom besoek – by sý huis, sy kasteel. Hy wou vir hulle wys wie hy regtig is. Hy wou vir hulle verduidelik waar hy vandaan kom, hoekom hy anders as hulle is, maar dat ook hý net ’n mens is.

Hy’t geweet hy sou ’n groot kans waag om dit te doen. Die dorpenaars was so gewoond aan hulle eie huisies, hulle eie klein deurtjies, hulle eie klein venstertjies, hulle eie klein meubelstukkies en hulle eie lae plafonne, dat hulle onrustig sou raak in die groot kasteel. Die groot, swaar deur sou hulle bang maak. Die hoë plafon sou hulle verskrik na mekaar laat gryp, en hulle sou baie klein voel op sy groot, sagte stoele, langs sy reusagtige tafel. Laastens sou hulle dronk geraak het in die kop van die verskriklike wye uitsig uit sy reuse vensters.

Die mense sou weghardloop, weg van hom en sy kasteel af. Hulle sou hom heel waarskynlik nooit weer wou sien nie, en hulle sou sekerlik onrustig geraak het indien hy weer geselskap kom soek het in hul klein gehuggie. Nimmer as te nooit sou hy dan ’n jong vrou van die dorp kon oortuig om saam met hom te kom woon nie!

Tog, die man was moeg vir al die afbukkery. Vir eenmaal wou hy regop staan. Net een keer wou hy hê dat die dorpenaars hom kon sien vir wie en wat hy werklik is; om die man te kon sien wat hý sien wanneer hy in die spieël gekyk het.

______________________

Die soeke na identiteit word van die begin af gekortwiek deur die beperkte stel opsies wat aan jou beskikbaar gestel word.

* * *

Ek glo nie meer in wat ek voorheen “rewolusie” genoem het nie [om Taiwan te verlaat en terug te keer Suid-Afrika toe]. Ek glo daaraan om eerder die huidige struktuur te behou, dit mettertyd te hervorm, en iets beters te skep uit wat ek het.

* * *

Ek het grootgeword met die God van die Rykes, wat jou beproef met armoede, en beloon met rykdom. Hoe sou die God van Armes dit doen? Jou beproef met rykdom en beloon met armoede?

* * *

My laagste punt op ’n Maandag kom deesdae tydens my 16:30 tot 18:00 klas. Vandag het ek egter ’n redelik vreedsame negentig minute met die sewejariges gehad. En die klas was vreedsaam nie omdat ek onverwags getref was deur positiewe gedagtestrominge nie – inteendeel, ek het gedink aan my ouers, en hoe dinge na al die jare steeds nie vir hulle uitwerk nie.

Dit lei my toe tot die gedagte dat, ten spyte van ons neiging om hoop te kies bo niks (gevolg deur fisiese dood), mens soms moet erken dat “dinge” nie altyd in almal se gevalle “uitwerk” nie – wat ons dalk nie so ver kan kry om op te gee op ons hoop nie, maar dit staan steeds as ’n verifieerbare een-plus-een-is-gelyk-aan-waarheid tipe feit.

Ek dink toe hoe dit wil voorkom asof ek dieselfde probleem het as my ouers. Dis toe dat ek die konneksie maak tussen God en geld – dat dit wil voorkom asof dié met geld beloon word met dinge wat uitwerk, en dat dié wat arm is maar net aanhou hoop en glo dat dinge miskien ook vir húlle sal uitwerk.

Ek het verbasend vreedsaam gevoel na ek hierdie gedagtes gedink het, asof ek dit al vir ’n geruime tyd wou sê, maar miskien geglo het ek mag nie; dat dit sal kwalifiseer as rebellie teen God, strafbaar met die verdoemenis van my siel.

’n Uur of wat later – na aandete, besig om ’n bubble tea oorkant die coffee shop te drink – reken ek dis totaal aanvaarbaar om die gedagte te bedink van die God van die Rykes, en die Middelklas, want hierdie god is in diens van die rykes en die middelklas, en derhalwe nie die Ware God nie.

[Hoop is ’n snaakse ding. Iemand kan dalk sy hand opsteek en sê, “Kyk na my lewe. Wat van as ek een van daai mense is vir wie dinge nie gaan uitwerk nie? Waar laat dit my?”

Ek glo nie die lewe is ’n draaiboek wat ons soos marionette of tweederangse akteurs vertolk en dan gaan ons dood nie. As jy nóú al van mening is dat dinge nie vir jou gaan uitwerk nie, dan neem jy vir alle praktiese doeleindes ’n reuse sprong in presies daai rigting.

Nog ’n ding: my held is nie verniet die ou wat aanhou glo nie; die ou wat hardkoppig vashou aan sy hoop, al het hy ’n sterk vermoede die slag is reeds so te sê beslis.]

———–

Noam Chomsky het die volgende gesê in ’n onderhoud: “You basically have two choices: you can give up hope, feel hopeless and therefore ensure that the worst is going to happen, or you can have hope, and then try to realize the hope, and then there’s a chance that things will improve.”

____________________

Die 41e Maandag (11 Oktober 2004)

Vraag (net voor die water kook, en net voor ek verder speel aan FreeCell Game #4025): watse werk sou ek graag, ideaal gesproke, wou afhandel voor die laaste dag van hierdie maand?

[…]

Goed, die water het gekook, ek het my tande geborsel, die helfte van my tee gedrink, nog ’n sigaret gerook, FreeCell game #4025 verloor en tans besig om ook #5039 in die water te gooi, ABBA sing, “Does your mother know?”, en siende dat dit ’n Maandag is, in ’n herfs op pad na nog ’n Taiwannese winter, wonder ek: Sê nou maar iemand, ’n “vriend” van my as ek meer spesifiek moet wees, wil aanbeweeg op hierdie bestaansvlak (menende nie op ’n meer spirituele vlak soos verstaan word in die populêre begrip van verdwyn-en-word-deel-van-die-Groot-Niks nie), wat sou hy nodig hê om te doen om ’n … sal ons maar sê, ’n Supermens te word?

Vrae oor hoekom ’n mens wil aanbeweeg na “Super” vlak toe tersyde, glo ek die volgende bestanddele is noodsaaklik: geld, gesondheid, vroulike geselskap (siende dat my “vriend” ’n heteroseksuele man is), en maksimum tyd vir sy eie agenda.

Die 41e Donderdag (14 Oktober 2004)

Liefde is ’n saak waaroor al veel gesê is; liefde is ’n saak waaroor nie veel gesê hoef te word nie.

’n Karakter het homself onlangs aan my geopenbaar: ’n man wat sover in sy lewe nie ’n deelnemer aan ’n oormaat liefde was nie. Dit moet dan ook genoem word dat ook die huidige periode in sy lewe tel onder die tye wat hy nie soveel as eens ’n tikkie daarvan smaak nie.

Nodeloos om te sê word liefde in hierdie teks gedefinieer nie as die soort wat jy ontvang van vriende en naaste familie nie, maar as die soort wat jy voel aan jou vel, voor jy gaan slaap in die aande, net voor jy opstaan in die oggend, as jy laat in die aand vir jouself nog ’n koppie tee maak, as jy TV sit en kyk, as jy van die werk af kom, en as jy op vakansie gaan en vir elf ure lank in transit is tussen vlugte.

Natuurlik, soos meeste karakters, het hierdie man ’n familie, en sekerlik het hy enkele goeie vriende. Dit kan gesê word dat hierdie mense hom liefhet, soos hy ook vir hulle. Maar hierdie tipe liefde, soos ek reeds uitgewys het, is nie die tipe wat jy voel aan jou vel op ’n wyse wat jy dit soms die nodigste het nie.

Grawe ons ’n bietjie dieper, sal ons sien in sy vroeë twintigs het hy wel liefde van hierdie soort ervaar. Hierdie periode was egter gevolg deur ’n totaal onbeplande sewe jaar van selibaatheid. (“Verbysterend hoe tyd verby gaan,” sal hy gereeld opmerk.) Toe, vir ’n paar maande, was die onmiskenbare reuk van liefde weer in die lug, en op sy klere, en op lakens, en kussingslope, selfs in die badkamer en in die kombuis. Maar nou het meer as twee jaar al weer in die niet verdwyn.

Dit is ook belangrik om uit te stip dat hierdie liefde waarna ek verwys nie beperk is tot dit wat tradisioneel gesien word as seksuele omgang nie. Dit sluit in die allerbelangrike element van aanraking – om hande vas te hou terwyl die twee mense in die fliek is, of TV kyk. Dit sluit in ’n ligte aanraking aan die skouers, laat in die aand as een besig is om … tee te maak. En dit sluit in die paar oomblikke vroeg in die oggend wanneer jy die warm teenwoordigheid van iemand anders naby jou voel, kort nadat jy besef het nog ’n dag is op hande.

Dit is dan, kortliks, ’n beskrywing van ’n karakter wat homself onlangs aan my geopenbaar het – op ’n goeie dag, die 41e Donderdag van die jaar.

____________________

DONDERDAG 14 OKTOBER 2004

Op die trein (09:22)

Ek weet nou dat ek al vir maande al – of afhangende van hoe jy daarna kyk, jare al – besig is om my geloof te verloor: Geloof in die oorgelewerde “waarhede” van my jeug, geloof in mense, geloof daarin dat “dinge sal uitwerk”.

Dit is ook so dat vele mense daagliks dwelms misbruik om (onder andere) hierdie probleem te bekamp, of om op te maak vir die negatiewe effek daarvan op hulle lewens.

Ander mense, of soms dieselfde mense, gee hulleself (ook) oor aan kriminele aktiwiteite om (weereens) op te maak vir die afwesigheid van (onder andere) geloof in hoe hulle na die lewe kyk, en om aan hulle die vermaak, opwinding en/of geld te verskaf om hul lewens die moeite werd te maak.

Ek haat dwelms. Dit maak my dronk in die kop, en ek vermoed – en weet in een spesifieke geval – dat dit my meer angstig sal maak eerder as om my te laat ontspan. En ek wil myself nie oorgee aan kriminele aktiwiteite nie.

So, my ballas hang tussen ’n skêr en ’n woedende skerpioen.

Terloops, ek het die hele tyd gewonder wat dit beteken om te sê, “My lewe is nie die moeite werd nie.” Ek bevredig tog talle van my behoeftes elke dag, my werkslading is nie te sleg nie, en ek het nie drukkende finansiële probleme nie. Wat is dan die probleem?

Die probleem, en ek het nog nooit voorheen so daaraan gedink nie, is dat ’n mens drie dinge nodig het (behalwe natuurlik om nooit die grootste gebod te oortree nie, naamlik om nooit sonder geld te wees nie): Jy het nodig geloof, jy het nodig hoop, en jy het liefde nodig.

Ek, “Brand Smit”, leef sonder liefde. Ek leef al vir tien jaar in verskillende grade van ongeloof, en selfs die geloof wat ek vir myself uitgekerf het as my eie die afgelope paar jaar, is besig om waarde, vir my, te verloor. Al wat ek dus oor het om myself aan die gang te hou, is hoop.

En hoop sonder geloof en liefde kan Thanatos net vir so lank by die tuinhekkie besig hou.

Kan ’n mens oorleef – fisies aan die lewe bly – sonder geloof, sonder hoop, en sonder liefde, en dan ook sonder verdowingsmiddels of vermaak om die pynvolle afwesigheid van geloof, hoop en liefde teen te werk?

Ek reken … nee.

As jy nie geloof, hoop of liefde in jou lewe het nie, sal jy ’n sterk drang voel om jouself oor te gee aan die misbruik van verdowingsmiddels en/of om jouself oor te gee aan enige aktiwiteite, krimineel of andersins, wat aan jou onophoudelike opwinding en vermaak kan verskaf.

______________________

WOENSDAG 13 OKTOBER 2004

01:27

Maandagmiddag om 16:45 het die bewoording van ’n gedagte by my opgekom. Die gedagte het my ietwat ontstel. Ek het gereken, as ek teen 18:00 steeds die gedagte onthou, dan kan ek dit neerskryf by die huis (ek was in ’n klas toe die gedagte uitgebroei het). Nie net het ek steeds die gedagte onthou nie, maar ook die gemoedstoestand wat aanleiding gegee het tot die gedagte het steeds geheers teen die afgesproke uur.

Nietemin, ek was by die huis, ek kon ’n bietjie TV kyk, op die rekenaar werk, musiek luister … en ek het ’n vars, warm boksie gebraaide rys en garnale gehad om my aptyt mee te versadig. Die gedagte was steeds nie genoteer teen die tyd wat ek gaan slaap het nie.

* * *

Hierdie naweek gaan ek weer ’n verskyning maak tussen mense waartydens ek so laag gaan daal as om verleë te voel oor die groeiende kaalheid van my hoof. Ja, daar gaan ek staan, kaalkop, kaalvoet*, 33-jarige property-less, credit card-less, car-less, non-corporate, independent, unpublished “writer”.

Ek sal moontlik een of twee dames vir ’n rukkie kan vermaak met my intelligente en – siende dat ek nie myself kan losmaak van die idee om ’n spesifieke dame uit te vra vir koffie nie – ietwat sjarmante geselskap. Kort voor lank sal ek egter opsy geskuif word ten gunste van ’n ander manlike karakter wat so geseënd is om hare op sy hoof te hê, en klere in sy kas waarin verskynings veel meer indrukwekkend, en volgens die mode van die dag gemaak kan word.

Ek sal dus, na ek weer my skoene styf vasgeveter het aan my voete, spore maak terug na die veiligheid van my woonstel wat ruik na eensaamheid, en ou sigaretrook. Ek sal miskien ’n bietjie TV kyk, aan ’n projek werk op die rekenaar, FreeCell speel, musiek luister, tee drink, en nog sigaretrook teen die mure en plafon blaas terwyl ek die volhoubaarheid van my huidige lewe kontempleer.

* [In Taiwan is dit die gebruik dat almal hul skoene uittrek voor hulle ’n woning betree.]

* * *

(Terug by die voorlaaste notasie)

Dit bring ons by Woensdagmiddag om 16:26, amper 48 ure na die oorspronklike gedagte – of die nuutste verskyning van ’n ou gedagte, want nuut is dit wragtag nie.

* * *

Verstaan iets, mis iets … insigte, onkunde … dis alles dieselfde …

23:48

My lewe, soos dit tans is, is nie die moeite werd nie, en ek het nie die geloof of oortuiging om die nodige veranderinge aan te bring om dit die moeite werd te maak nie.

Ek is besig om my geloof te verloor. Ek het die einde van die pad bereik, en niks aan die einde is so rooskleurig soos onkunde en blinde geloof nie.

Ek dink aan seks en geld, asof ek desperaat glo dat dít die bestanddele is wat alles “anders” sal maak. Wat sê dit as dit my enigste oorblywende geloof is?

Ek hoop om môre-oggend op te staan, omdat ek honger sal wees, en lus vir koffie en ’n sigaret. Ek sal klas toe gaan omdat dit minder stresvol is as om die telefoon op te tel en aan die skool te verduidelik dat ek nie lus is om te gaan nie. Plus, as ek nie die moeite doen om werk toe te gaan nie, sal ek weet die klein rooibaksteenhuis wat die uiterlike struktuur en fasade van my lewe is, begin te verkrummel.

Is ek werklik na aan ’n afgrond? Die snaakse ding is, ek weet nie. Ek is soos iemand wat geblinddoek op ’n pikswart nag op ’n krans staan – ek weet die afgrond is êrens in my omgewing, maar ek weet nie of dit een, of ’n honderd meter weg is nie. Hoekom nie? Omdat hierdie gemoedstoestand al heers in my lewe vir … tien jaar? Al wat hierdie toestand hok geslaan het vyftien jaar gelede, was godsdienstige oortuiging.

Ek kan hierdie dinge met niemand bespreek nie.

(Ons sien nie altyd die dinge wat ons al nader aan die afgrond stoot nie. Ons sien nie die gesigte raak vir wie hulle werklik is nie.)

* * *

Hoop. Nie eens geloof is enige iets werd sonder hoop nie.

* * *

(Wie kan verstaan?)

Dit mag vreemd klink, maar ek glo actually aan die bestaan van God – ek weet net nie wie of wat God is nie. Een van die redes hiervoor is my gebrek aan vertroue in mense; niemand wat oor God praat, is geloofwaardig genoeg in my oë nie (al is baie van hierdie gelowiges goeie en opregte mense).

Ek glo, en vertrou ook nie oorgelewerde waarheid nie. Wie moet ek immers glo? Protestante? Katolieke? Moslems? Hindoes? Jode? Almal het hul eie agendas, en daar is redes hoekom al hierdie groepe “gelowiges” verskillende “waarhede” aanhang, hoekom hulle glo soos hulle glo. Redes goed genoeg vir húlle om te glo, maar nie goed genoeg vir my nie. (Reeds Donderdag 01:26)

______________________