Kategorie: Post Ongetiteld, volume een: Deel II

VRYDAG 3 SEPTEMBER 2004

(Johannesburg)

Dis eenvoudig, dis voor die hand liggend, en almal weet dit, maar dis nogmaals handig om te noem: ten einde te oorleef, het jy nodig om te funksioneer. Identiteit (al die antwoorde op die “Wie is ek?” vraag) dien ’n doel, en hierdie doel is om jou in staat te stel om te funksioneer in ’n partikulêre omgewing, op ’n partikulêre tyd.

Die vraag is dan: Is dit wie jy werklik is?

Dit wil voorkom asof daar voorgestel word dat ten einde jouself werklik te kan vind, jy jouself moet verloor. Dit is ’n risiko in die partikulêre omgewings en tyd waarin ons leef. Ten einde te kan oorleef, moet ons kan funksioneer, en ten einde te kan funksioneer, het ons nodig om onsself te kan voorstel aan ander in ons omgewing (ons moet onsself identifiseer, en het derhalwe nodig wat genoem word “identiteit”).

Dit kan verder gesê word dat die omgewing (of omgewings) waarin van ons verwag word om te funksioneer – en dan binne sekere neergelegde grense van aanvaarbaarheid, nie bevorderlik is daarvoor om sulke reuse stappe te neem soos om jouself te “verloor” nie. (As daar ’n Kaart van die Psige was, sou so ’n plek waar jy jouself kon verloor, gemerk gewees het met die waarskuwing, “Hier lê drake!”)

Die enigste manier hoe ’n mens dus jou “ware self” kan ontdek in hierdie lewe, is om te onttrek na ’n plek waar jy steeds kan oorleef, maar sonder om te funksioneer in gemeenskap met ander mense (waarvoor jy sogenaamde identiteit benodig).

Interessant om te kyk wat twee spesifieke godsdienste te sê het op hierdie gebied.

Tot ’n mate is dit wat Boeddhisme voorstel – onttrek van die wêreld, moenie geheg raak aan aardshede nie, en spits jouself toe daarop om voor te berei vir die uiteindelike vrylating van die onsterflike element van jou persoon uit die oënskynlik eindelose siklus van lewe en dood.

Die Christelike geloof vertel weer van Jesus wat ’n partikulêre identiteit gehad het, en relatief goed gefunksioneer het in die tyd en omgewing waarin hy gebore was, as beide timmerman en prediker – laasgenoemde was relatief suksesvol tot en met sy dood. Hy het geleef volgens sy oortuigings, en uiteindelik gesterf vir dit waarin hy geglo het; anders gestel, toe die keuse aan hom gestel was om sy oortuigings af te water of te sterf daarvoor, het hy geweier om homself, of sy oortuigings te verloën. Jesus het homself – wie en wat hy was as mens – opgeoffer; hy’t gesterf in, en volgens die Christelike geloof, vir hierdie wêreld, en uiteindelik geword, volgens Christelike dogma, wie hy werklik is – God. Volgens Christelike leerstellings het hy derhalwe gesterf as ’n partikulêre mens … en Universele God geword.

[Sekere teoloë, en slim dominees, sal moontlik daarop wys dat Christus reeds as Partikulêre Mens ook Universele God was. Hoewel dié punt van allergrootste teologiese belang is, is hierdie teks nie die korrekte platform om meer aandag te gee aan hierdie onderwerp nie.]

* * *

Miskien is die doel van hierdie lewe nie om te gaan waar die drake lê nie, naamlik, om jouself te “verloor” nie, maar om betrokke te raak, kant te kies, en jou self as’t ware aan te bied vir ’n “goeie saak”.

Wend jouself dus reeds in hierdie lewe aan vir die verwesenliking van goeie dinge, en berei jouself daardeur voor vir wat ook al wag na jou aardse bestaan. (Ek is bewus van die dramaties nuwe rigting waarin ek my kompas draai.)

* * *

“I’ve converted to a new faith.”

“Oh? What’s it called?”

“It’s called … oh heck, I don’t know what it’s called. Does it matter?”

* * *

Ek herhaal wat ek reeds geskryf het in ’n vorige nota: Miskien is die doel van hierdie lewe nie om jouself te verloor ten einde jou ware, reiner self te vind nie, maar om jouself, wie en wat jy nou is, aan te wend tot ’n goeie saak.

[Hoekom nie net jouself “aanwend” tot jou eie geluk nie?

Ek ken my eie redes, my eie motiverings, wat vir my goed genoeg is en wat nie. Ek kan derhalwe nie hierdie vraag vir enige iemand anders as myself antwoord nie … vir nou.]

__________

(Lees ook: Los fragmente wat aansluit by “Verloor jouself, of wend jouself aan”)

______________________

MAANDAG 30 AUGUSTUS 2004

Ek kan plegtig verklaar dat my maag saamtrek met die gedagte dat ek oor vier dae hierdie realiteit weer moet verruil vir my “werklike” lewe. Ek sien uit daarna om terug te wees by my eie huis, my persoonlike hoofkwartier – maar dis omtrent al waaroor ek op die oomblik positief is.

Wat anders is daar aan my lewe in Taiwan waarna ek moontlik kan uitsien? Deep fried op ’n Saterdagaand? Goedkoop VCD’s? Afsprake by die coffee shop? Lunch boxes met olierige groente? My fiets? Al hierdie dinge kan vervang word met ander, soortgelyke dinge hier.

Waarna ek uitsien, is om weer tyd in my eie hoofkwartier te spandeer. Ek mis die gemak en bekendheid van my eie herberg.

Ek loop nou al vir drie weke rond met die gedagte dat ek hier, in Bronkhorstspruit, geluk kan vind. Wat ek nodig het, is geld, ’n huis, en ’n kameraad wat my saak verstaan. Daar is ook die idee van die “eiland”* en die vraag aan watse vasteland jy verbind is. Ses maande hier, ses maande daar …

———–

* [Die konsep van die “eiland” verwys na die tuiste wat mens vir jouself skep. Hierdie tuiste – huis, woonstel, of enige iets anders – word dan die eiland waarop jy woon. Die “vasteland” is die dorp of stad waarheen jy sal gaan wanneer jy proviand benodig, of bietjie op ’n ander plek as jou eiland wil kuier.

Die idee het by my posgevat toe ek saam met my suster en swaer by iemand op Vryheid ’n draai gemaak het. Die persoon het in ’n nuwerige uitbreiding gewoon – ek is nie regtig ’n nuwe uitbreiding tipe ou nie, en die uitbreiding was net buite Vryheid – en ek was nog nooit te gretig om my hakke vas te trap op dié spesifieke dorp nie.

Tog, die ou se huis was warm, en aangenaam, en ek besef toe mens se tuiste is soos ’n eiland – as jy daar is, tussen al jou eie goed, en onder jou eie palmboom, by wyse van spreke, maak dit nie soveel saak as jy nie van die naaste “vasteland” hou nie.

______________________

DINSDAG 24 AUGUSTUS 2004

11:34

Ek is op die oomblik gelukkig in Taiwan – hoewel ek tans in Bronkhorstspruit is. Ek glo ek kán gelukkig wees in Bronkhorstspruit. Wat belangrik is, is dat al my besittings, en my inkomstegenererende werk, in Taiwan is.

16:31

Dis die sewentiende dag van my vakansie in Suid-Afrika. Ek het nog nege dae oor. Enkele gedagtes is al genoteer oor die “terugkom” issue. Soos gewoonlik is dit ’n ietwat irriterende aangeleentheid, want … vat ek sekere boeke saam, los ek dit hier, siende dat ek dalk binnekort terugkom?

Ek vra myself dus plegtig om ’n bietjie lig op die onderwerp. [Hoekom lyk my notas soms soos gebed? En hoekom kniel ek soms as ek skryf … net ’n grappie.]

Dis Dinsdagmiddag. Ek het nou net onder ’n boom, in die laatwinterson, op ’n plot net buite Bronkhorstspruit, ’n Nat Sherman gerook. Ek is op die oomblik hier, in Suid-Afrika. My ouer suster en haar sesmaand-oue babaseuntjie sit op die bed in die kamer oorkant my. Sy blaai deur ’n tydskrif, en die klein laitie maak sagte kreungeluidjies. My jonger suster sit aan die ander kant van die huis in die kantoor van my ouers se besigheid. Ekself lê op die bed in die ander spaarkamer, op ’n geel deken, en maak aantekeninge in my notaboek.

Tog woon ek tans in Taiwan. Tog is ek tans in Suid-Afrika. Wat is die probleem?

Die feit dat ek nou hier is, in Bronkhorstspruit, saam met my familie, is een honderd persent deel van my lewe in Taiwan!

My belangrikste opmerking oor die vraagstuk is reeds genoteer: ek is tans gelukkig in Taiwan. Ek het ’n goeie woonplek daar. Ek het enkele vriende. Ek doen werk wat my van ’n redelike oukei inkomste voorsien. Ek spandeer heelwat tyd elke week aan my persoonlike literatuur, en ek studeer Chinees (soms meer as ander tye, maar steeds). Dit is ’n goeie lewe, volgens my eie standaarde.

’n Ideale lewe sou insluit dat my ouers reeds finansieel gemaklik op aftrede kon wees; my jonger suster en haar man sou in die dorp woon, soos nou; my ouers suster en haar gesin miskien in Pretoria; en ek sou in ’n aangename huis óf in Pretoria, óf in Bronkhorstspruit gewoon het saam met ’n aangename en aantreklike vrou. Dit is die ideaal – met almal wat natuurlik gesond is, hulle werk geniet, en voldoende kapitaal genereer om ’n goeie lewe te kan bekostig.

Ek is nie een wat graag na die huidige realiteit kyk en uitroep, “That’s life!” nie, maar dis nie so eenvoudig soos ek wat net my goed hiernatoe verskeep en in ’n drie slaapkamer huis in Bronkhorstspruit intrek nie. Dit sal, ironies genoeg, selfsugtig wees om dit te doen, indien my pad wél kruis met ’n vrou met wie ek my dae sal wil slyt op hierdie planeet, en soveel te meer as ons saam kinders moet verwek.

Die lewe wat ek tans my eie noem, en waaruit ek ’n toekoms skep, is die beste kans wat ek het, op hierdie stadium, om te wees wie ek is en te doen wat ek doen; en dan, indien dit op die spreekwoordelike kaarte is, die beste kans om iemand te oorreed om haar lewe met my te deel.

My huidige lewe bevat die saad waaruit ’n goeie toekoms kan spruit – vir myself, en vir enige ander persoon of persone vir wie se welsyn ek moontlik oor vyf jaar ten minste gedeeltelik verantwoordelik sal wees.

Dit is my huidige lewe, in Taiwan. (So spreek ek, op ’n plot net buite Bronkhorstspruit, op Dinsdag 24 Augustus 2004.)

______________________

MAANDAG 23 AUGUSTUS 2004

[’n Herhaling van vorige gedagtes, noodsaaklik om die betekenis van sekere begrippe duideliker te maak.]

Identiteit dien ’n DOEL; die doel is OORLEWING.

Om te kan oorleef, moet die persoon kan FUNKSIONEER.

Om te kan funksioneer, het die persoon IDENTITEIT nodig.

Hoekom? Sodat hy onder meer homself kan identifiseer aan ander in die gemeenskap en sodoende die waarskynlikheid kan versterk dat sy behoeftes bevredig sal word.

Identiteit word saamgestel uit inligting wat voorsien word deur ’n partikulêre omgewing, op ’n partikulêre historiese tyd.

______________________

VRYDAG 20 AUGUSTUS 2004

Middag, tussen vier en vyf, onder ’n boom; ligbruin sokkies, ou vellies, groen kortbroek, geel onderbroek, en rooi kortmouhemp met wit spikkels op.

Nou net teruggestap van die dorp af, laaste deel oor ’n stofpad, tot op die plot. Het in die dorp drie boeke gekoop vir die totale koste van een R5-muntstuk: Toe Witmense Arm Was, ’n Truman Capote boek, en die draaiboek vir ’n Italiaanse toneelstuk met die titel, Six Characters In Search Of An Author. Draaie gemaak by tweedehandse meubelwinkels, banksake gedoen by Standard Bank en Postnet, en toe by die Spur middagete geëet.

By die Spur het ek gesit in die rokersarea. ’n Ouerige dame het alleen by ’n tafel agter my gesit. Ek weet nie wat sy gedrink het nie, maar sy’t vroeg al “Nog een!” in die rigting van die naaste kelner geroep. Ook alleen was ’n aantreklike jong vrou by ’n tafel skuins oorkant my. Sy het die hele tyd op haar selfoon gepraat, yskoffie gedrink, en die een Paul Revere na die ander gerook.

Ek het bestel ’n Spur burger vir R23.95, knoffelsous vir R7.95 en ’n Black Label vir R9.95. Ek het die Streeknuus (R1) gelees, en twee Nat Shermans opgevlam met Lion vuurhoutjies.

In die middel van die dorp het ek ’n paar interessante feite op ’n kennisgewingbord gelees: Pretoria is 50 kilometer van Bronkhorstspruit af, Kaapstad 1 380 kilometer, Johannesburg 100 kilometer, Taipei 11 620 kilometer en Hong Kong 10 800 kilometer. Daarna het ek teruggestap plot toe.

Nou sit ek onder ’n boom, en hoor ’n stem wat onderlangs mompel: Lewe is … duiwe wat koer, karre wat verby ry, die wind wat deur die blare waai, iets tussen my tande, voetstappe in die agtergrond, voëls en insekte wat lawaai in die bome, die reuk van groentesop uit die kombuis, ’n radio wat lounge music uit die sestigs speel, ’n telefoon wat lui …

______________________