Skrywer: Brand Smit

VRYDAG 2 JANUARIE 2009

Sigaretrokery: ’n verslawing aan die toksiese dampe van brandende blare.

As dit nie was vir die slim verpakking (tot onlangs), slim bemarking (tot ’n dekade gelede), identiteit-verwante handelsmerke, sosiale aanvaarbaarheid (aan die kwyn) en die wye verkrygbaarheid en relatiewe lae koste nie, sou net ’n fraksie van die mense wat tans rook, in die eerste plek begin rook het. Hoe sigarette aangebied word, en hoe mense daaraan dink, verander alles.

* * *

Om gom te snuif het ’n reputasie dat dit die eerste keuse van dwelm is van straatkinders, arm tieners, en ander mense wat nie positief is oor die lewe nie, maar nie geld het vir ’n beter verdowingsmiddel nie. Om tabak te rook – daagliks, as ’n saak van roetine – word deur rokers gesien as in ’n totaal ander klas as gomsnuiwery.

Hier is wat ek dink: om tabak te rook, maak jou nie dommer nie, maar dink vir ’n oomblik daaraan: jy rol droë blare in ’n stukkie papier toe, steek die storie aan die brand, en suig die rook in jou longe in. Toegegee, dis nie dieselfde as om gom te snuif nie, maar dis ook nie juis die resultaat van ’n geniale denkproses nie.

MAANDAG 5 JANUARIE 2009

Jy kan die mees kriminele gedrag regverdig en rasionaliseer. Wat jy nodig het, is die vermoë om jouself eerlik te kritiseer, om jou eie gedrag en keuses te bevraagteken, en op kritiese wyse te heroorweeg.

MAANDAG 12 JANUARIE 2009

Hier is my raad aan ander mense wat wil skryf: skryf jou gat af aan alles wat jou pla, en alles wat jou gelukkig maak. Skryf asof jy mal in die kop is; redigeer later. En wees beskeie. Opinies oor jou eie belangrikheid, dat die wêreld nie sonder jou sal funksioneer nie, dat jy oor kennis en insig beskik waaroor niemand anders beskik nie, vervaag soos die jare aanstap, en raai wat: dan sit jy maar weer op ’n klip langs ’n stowwerige pad, en jy moet maar weer jou eie kaart teken met ’n stomp potlood op ’n stukkie ou koerant, en jou tas vol stop met grond en gras en ʼn bottel afgewaterde no-name brand cola in die hoop dat alles sal verander in iets beter as jy lank genoeg daarop sit.

Die lewe is ’n reis. Moet niks as vanselfsprekend neem nie. Stry voort.

En om te dink dis nou eers Maandag. In Januarie.

SONDAG 18 JANUARIE 2009

Presies ’n dekade na ek in Taiwan aangekom het.

Kruispad, weer: Ek kan óf soos ’n nat klapper ’n laaste paar vonkies uitspoeg, of ek kan vlamvat vir nog vyf … of net miskien, nog tien jaar.

MAANDAG 19 JANUARIE 2009

Mismoedigheid is ’n monster wat sy bewerige vingers om jou strot sal vleg en die lewe uit jou sal wurg – tensy jy hom doelbewus, en daagliks, systap, en sy herhaaldelike pogings aktief teenwerk, en ondermyn.

DINSDAG 20 JANUARIE 2009

Mite 1: Arm mense wat daagliks stry om te oorleef en niks as vanselfsprekend ag nie, raak nooit verveeld nie. Verveling is die eksklusiewe reg van die bourgeoisie.

Mite 2: Geluk is ’n luuksheid wat jy net kan bekostig as jy ryk is, of as jy onnosel is en nie van beter weet nie.

______________________

DONDERDAG 25 DESEMBER 2008

Een van die redes hoekom mense dit moeilik vind om op te hou rook, is omdat hulle dink hulle nooit weer ’n sekere ervaring gaan hê wat hulle assosieer met rook nie. Ek onderskryf die idee dat dit nie gaan daaroor dat jy nooit weer iets sal doen of nooit weer ’n sekere ervaring sal hê nie, dit gaan daaroor dat jy ’n gewoonte breek.

Die roker wat ernstig oorweeg om die gewoonte te breek, moet dink daaraan dat hy weer ’n sigaret sal rook, of ’n sigaar, of ’n trek aan ’n pyp sal vat, maar dat dit dan nie deel sal wees van ’n roetine verbind aan ’n verslawing nie; dat dit nie deel sal wees van ’n roetine vernieling van sy gesondheid nie.

———–

Nota op Donderdag 26 Mei 2016

Hierdie teks was nie die eerste nota wat ek oor die jare geskryf het oor die tema van ophou rook nie. Wat wel uniek was, was dat die hernude poging wat ek op daai dag, Kersdag 2008, aangewend het om die gewoonte te breek, uiteindelik suksesvol was.

Hoe het ek dit gedoen?

Nadat ek daai aand my laaste sigaret doodgedruk het, het ek alles in my woonstel wat enige iets te make gehad het met rook, in ’n ou boeksak gedruk – asbakkies, sigaretaanstekers, pype, Rizla papiertjies en sigaretrolmasjien, en natuurlik die pakkie met ’n laaste paar sigarette. Die volgende dag het ek dit na Natasja se woonstel geneem, en dit diep onder in ’n kas gedruk. Ek het wel ’n ooreenkoms met myself aangegaan dat ek na twee weke die sak mag uithaal om twee sigarette te rook. So het ek dit toe wel gedoen, weer die sak gebêre, met die gedagte dat ek twee weke later weer ’n enkele sigaret mag rook. Teen einde Januarie het ek gedink ek druk nog so ’n bietjie deur.

Maande later, so teen September 2009, het ek besluit ek is weer lus vir ’n sigaret. Ek en Natasja het uitgegaan saam met vriende die aand, van wie ’n hele paar gerook het, en ons het besluit ons sal vir ons ’n pakkie pyptabak sigarette koop. Ek het twee of drie sigarette die aand gerook. Toe kom die groot toets: Sal ek nog ene rook wanneer ons by die huis kom, soos ek altyd gedoen het, op die balkon, terwyl ek uitstaar oor die naglandskap? Nee, het ek besluit, geen sigarette by die huis nie.

So het dit gebly vir die volgende paar jaar. Wanneer ons uitgegaan het, sou ons ons pakkie sigarette uit die yskas haal – ons het elke paar maande ’n vars pakkie gekoop, ons paar sigarette rook buite die drinkplek of restaurant saam met vriende, en terug by die huis weer die pakkie bêre in die yskas.

Toe, seker twee jaar gelede, voor ons uitgegaan het die een aand, besef ek dat ek glad nie lus is vir die rokery buite die restaurant nie. Die reuk aan my vingers, die smaak in my mond, die moontlikheid dat ek ’n “head rush” sal kry van die skielike nikotien, was net eenvoudig nie die ervaring – wat ek voorheen elke dag so geniet het – werd nie.

Dit is toe wat ek besef het my poging wat ek begin het op Kersdag 2008, het sy ideale punt bereik: Ek kan enige tyd kafee toe stap, ’n pakkie sigarette koop en lekker gaan sit en rook op die balkon, as ek wil – maar, soos dit blyk na al die jare, het ek geen behoefte meer daaraan nie.

______________________

MAANDAG 3 NOVEMBER 2008

Ontvanklikheid vir buitensporige aansprake, vir resultate wat ongelooflik belowend lyk, word nie so sterk geaffekteer deur hoe redelik of hoe rasioneel jy is (of dink jy is) nie, maar hoe desperaat jy is vir die tipe sukses, en die gepaardgaande vrugte van sukses, wat belowe word.

Ek is spyt

1. dat ek die afgelope amper drie jaar so ontvanklik was vir beloftes en stories van fantastiese finansiële sukses in ’n relatief kort periode;

2. dat ek voortdurend my naïewe verwagtinge gedeel het met mense na aan my, en derhalwe my geloofwaardigheid ondermyn het in hulle oë;

3. dat ek aangehou het om beloftes te maak van besoeke aan my familie – teen “April, of dan Junie” en daarna “September, of andersins teen Kersfees”;

4. dat ek nie vanaf Mei 2006 meer gedoen het om seker te maak ek verdien ten minste NT$30 000 per maand uit Engelse klasse nie; die feit is, my inkomste is al vir ’n geruime tyd heelwat minder as dit, en die gevolge is redelik onsmaaklik.

WOENSDAG 5 NOVEMBER 2008

Ek het onlangs gereken dat ek bepaalde aksies geneem het en projekte begin het sedert Februarie 2006 soos een wat ’n nuwe religie ontdek het: die religie van Making Money From Home.

Ek glo steeds aan die moontlikheid, maar ek sal oneerlik wees as ek nie erken dat ek foute gemaak het nie. Ek was dom en desperaat, en dit was ’n kombinasie wat my gelaat het met min om te wys vir die afgelope dertig maande.

Ek eindig hierdie aantekening met ’n gedagte van gisteraand: Ek is naby, en ek bedoel nie Moses-op-die-berg-wat-nooit-die-Beloofde-Land-sal-betree-tipe naby nie; ek is naby, en ek sál die Beloofde Land betree.

VRYDAG 7 NOVEMBER 2008

Dit voel soms asof ek steeds veg vir die reg om te skryf, asof ek elke nou en dan die waarde wat ek heg aan my skryfprojekte moet regverdig aan mense na aan my wat wil sê, “Hoe kan jy praat van skryf as jy nie geldmaak nie?”

Of, vind ek dit dalk moeilik om die hoë waarde wat ek heg aan my skryfwerk aan myself te regverdig terwyl ek sukkel om kop bo water te hou?

DINSDAG 25 NOVEMBER 2008

Sien weer vanaand ’n handvol jong bendelede op hulle bromponies – een na die ander word die tuie met rukbewegings om ’n draai gegooi. Elkeen het ’n spierwit doppie op die kop, en bypassend fatsoenlike uitrustings.

Ek maak my gebruiklike opmerkings oor mense wat krag vind in die groep, mense wat bereid is om presies dieselfde wit kop-doppies te dra as kentekens van lidmaatskap, versus die bekwame, intelligente man of vrou wat alleen staan, wat nie groeplidmaatskap of die reëls en goedkeuring van die groep nodig het nie.

Nog ’n entjie in die pad af, wonder ek: Wat is my probleem met die jong bendelede? Hulle los my uit, en ek los hulle uit. Hulle soek nie skoor met my nie, en ek soek nie skoor met hulle nie.

Toe besef ek: Ek beny hulle. Ek beny hulle die vriendskap, die broederskap, die kameraadskap wat hulle geniet met ander soos hulle. Ek begeer wat hulle het, en omdat ek dit nie het nie, het ek altyd ’n opmerking te make.

Sjoe. ’n Deurbraak.

SATERDAG 6 DESEMBER 2008

Die foute wat ons maak op enige gewone dag, in enige gewone uur, word herhaal dosyne of selfs honderde kere om ons in ’n situasie te plaas wat ons wens anders was. En ons glo onsself keer op keer wanneer ons onsself en ander vertel dat ons “net een fout gemaak het”.

______________________

MAANDAG 10 NOVEMBER 2008

Daar is ware liefde, en daar is seksuele aantrekking. Daar is liefde wat ’n leeftyd duur, en daar is vonke van seksuele begeerte. Soms voel jy seksueel aangetrokke tot ’n persoon, jy vat ’n kans, en jy geniet dit vir solank dit hou. Bly julle bymekaar, sal die seksuele aantrekking op een of ander stadium aangevul moet word met iets meer substansieel, naamlik liefde – die soort wat ’n leeftyd kan duur, tot lank nadat die vonke minder vurig geraak het en jy jouself vang dat jy soms wonder hoe dit met iemand anders sal wees.

’n Man is halsoorkop oor ’n vrou. Die vrou dink die man is ’n aangename ou: hy is gaaf, kan lekker gesels oor interessante dinge, maar dis waar dit stop vir haar. Sy wonder of ’n mens ’n hart wat nie vinniger wil klop nie, kan forseer. Sy dink byvoorbeeld wat ’n mens doen met seksuele begeerte, wat immers ’n eerlike fisiese reaksie is op iemand se teenwoordigheid.

Die vrou stel haarself ’n baie spesifieke lewe voor saam met die man, sou sy kies om saam met hom te wees – ’n lewe waar dinge altyd sal wees soos dit nou is: hy is mal oor haar, sy trek terug. Vyf jaar later: hy is steeds mal oor haar, sy bly afsydig. Twintig jaar later: hy is nog steeds lief vir haar; sy gee om vir hom, maar sy is nie warm teenoor hom nie, en sy dink elke nou en dan terug aan die affair wat sy soveel jare gelede gehad het met die ou wat soos ’n filmster gelyk het.

Die werklikheid lyk in vele gevalle ietwat anders: die skaflike man is tans by X+20, en die vrou is by X+2; na twee jaar is hy by X+15, en sy is by X+7; na tien jaar kan sy haarself nie ’n lewe sonder hom voorstel nie; hy is steeds baie lief vir die vrou – hy bring nog steeds op Sondae vir haar ontbyt in die bed, maar vonke steek nie meer van sy kant af die muurpapier aan die brand nie. Dit is hoe die lewe soms is, in ’n neutedop.

Natuurlik kan dinge heeltemal skeefloop tussen die vrou en die man wat nie soos ’n filmster lyk nie. Sy fakkel begin dalk dowwer te brand na ’n paar jaar, en hy begin dalk rondkyk na ander vrouens net soos die vrou in sy lewe al hoe nader aan hom wil wees. Dit is ook hoe die lewe soms uitdraai, in ’n ander neutedop.

______________________