Maand: Oktober 2003

DINSDAG 28 OKTOBER 2003

Ek is nie desperaat genoeg om ryk te word nie. En ek bedoel nie om te sê dat hierdie verlangde toestand moet arriveer op die oomblik wat ek die laaste kleingeld uit my broeksak trek nie. Nee, hierdie desperaatheid moet kom wanneer mens sit met ’n hele lys vol aksies wat jy kan neem, items wat jy kan koop, en ’n aantal verbeteringe wat ’n mens net kan aanbring wanneer jy sit met werklike harde valuta in die bank.

Daar is geen twyfel daaroor dat nóú die tyd is om ryk te wees nie. As jy nie ’n terroris is nie, het jy bykans onbeperkte geleenthede om oral in die wêreld te reis. Die welgestelde man of vrou kan ook op eindelose inkopietogte gaan om ’n verskeidenheid produkte te versamel wat elke behoefte waaraan hulle kan dink, kan bevredig. Hulle kan natuurlik ook lede van die teenoorgestelde geslag, of watse geslag hulle ook al verkies, na hulle toe aantrek.

Ekself volg nie juis mode nie, en ek is geen toegewyde dissipel van die verbruikerskultuur nie. Maar indien welstand onverwags op my moes neerdaal, sou ek wel vir myself koop ’n paar nuwe hemde en miskien ’n nuwe langbroek (my enigste ordentlike broek is versier met veelkleurige spatsels verf). Ek sal ook vir my ’n nuwe rekenaar koop, en ’n nuwe fiets. En dan sal ek Japan toe vlieg, ekonomiese klas, ten spyte van die feit dat ek ’n meer gesogte sitplek sal kan bekostig. Om op so ’n vakansie te kan gaan sal beteken dat ek inderdaad ’n mate van vryheid van beweging bereik het wat tot nou toe net verbeel is tydens periodes van intense rus. Ek sou ook Suid-Afrika toe kon gaan vir ’n paar dae om my voorrade van ordentlike toiletpapier aan te vul, ’n paar bottels Steers knoffelsous te koop, en ’n paar tydskrifte waar ek nie twee Engels-Chinese woordeboeke hoef te raadpleeg net om die titel te verstaan nie.

Nou is nie net die tyd om ryk te wees nie, dit is ook die tyd om ryk te word. Tegnologie wat voorheen buite die bereik van gewone mense was, is in vele gevalle nou so maklik verkrygbaar as ’n nuwe hemp, en nie noodwendig veel duurder nie. Dit het ’n mantra geword wat ek gereeld resiteer vir almal binne hoorafstand dat dit nou minder nodig is as ooit tevore om jou arbeid aan die hoogste bieër te verkoop, asook om jou keuses van kleredrag en jou vryheid van spraak, denke en beweging aan korporatiewe goedkeuring te onderwerp. Inligting oor spesifieke metodes, vaardighede en truuks is oral beskikbaar vir die korporatiewe lyfeiene wat ’n entrepreneuriese ontsnapping beplan, of vir die rebel wat tot dusver onaangeraak is deur die fascistiese kloue van korporatiewe instellings.

Om te soek na hierdie inligting en dit te vind is een ding. Die maagdelike entrepreneur moet ook sy of haar manier van dink oor dinge sorgvuldig analiseer, heroorweeg, en verander waar nodig. Hulle moet verstaan dat om vrye, skeppende werk te doen onder ’n mens se eie beheer selfdissipline vereis, en ambisie, en vertroue in jou vermoëns en talente – en ’n eerlike beskouing van jou swakhede. Dit vereis dat die aspirant-suksesvolle entrepreneur lang ure sal moet werk – amper soos in ’n korporatiewe omgewing, maar hopelik by die huis, in klere tien keer gemakliker as ’n langbroek-das-en-baadjie of ’n stywe rompie, met musiek van sy of haar keuse wat die luggolwe vul wat voorheen besoedel was deur die gille en getjank van korporatiewe gesagsfigure.

Al hierdie nuttige brokkies advies is nie wat ek bedoel het om te sê in hierdie spesifieke stuk nie. Ek wou bloot ’n platform skep om my opinie te lug dat ek nog nie desperaat genoeg is om ryk te word nie. Ek is goed bewus van beide swakhede en sterkpunte wat ek as entrepreneur sal vertoon. Ek is ook baie stoïes – in geval dit handig te pas kom (ek eet ontbytpap selfs wanneer ek geblikte tuna het in my kosboks), en die feit dat ek onwillig is om met mense te sosialiseer, beteken nie dat ek dit nie selfdissipline kan noem nie.

Wat ek egter nodig het, is die begeerte wat brand in ’n man wat pas teruggekeer het na die stad ná jare in die woestyn, wetende dat hy enigiets en alles wat hy gemis het die laaste dekade kan kry as hy net sy hande kan lê op genoeg van die plaaslike geldeenheid. Dit – is wat ek nodig het.

______________________

MAANDAG 20 OKTOBER 2003

Die primêre motiverings agter die keuses en aksies wat my daaglikse lewe definieer, is – soos ek vroeër vermeld het – die konsep van PRODUKTIEWE BENUTTING VAN LEWE TERWYL DIT IN JOU ARE VLOEI, en ’n gepaardgaande RENONS IN DIE LEUEN.

Vele sal die idee wil propageer dat om soveel as moontlik geld te maak ’n pragtige voorbeeld van PRODUKTIEWE BENUTTING is. Ek glo egter dat dit eers as sulks sal kwalifiseer as jy iets dóén met die geld wat sal lei tot betekenisvolle verbetering aan jou eie en verkieslik ook ander se lewens.

Om net baie geld te maak, en jouself dan toe te spits op genot en vermaak, is per definisie ’n MORS VAN LEWE TERWYL DIT IN JOU ARE VLOEI. Dit kan ook op ’n sekere vlak, en as die resultaat van ’n argument wat ek nie nou gaan voer nie, bestempel word as ’n LEUEN.

______________________

SATERDAG 11 OKTOBER 2003

Daar is ’n gewilde gesegde wat lui dat ons begin om te sterf die oomblik wat ons gebore is. Ons selle begin verouder soos hulle groei, en selfs al herstel beskadigde selle tot min of meer volle funksionering, en vernietigde selle word vervang, is die pas van hernuwing en kwaliteit van nuwe selle nooit voldoende om ons vir ewig aan die lewe te hou nie. Dan is daar die feit dat ons lewens beëindig kan word deur onnatuurlike oorsake sodra ons dit waag buite ons kotte. Kan enige iemand geblameer word as hulle ernstige eksistensiële angs vertoon elke keer wat hulle uitgaan?

’n Paar jaar gelede, in daardie heerlike jaar net toe ek veronderstel was om aan te sluit by die hoofstroom van lewe, was ek gelukkig genoeg om ’n klassieke film te sien op my geleende swart-en-wit TV. Ek was nog nooit entoesiasties oor cowboy films, of films oor Wilde Weste boewe nie, maar hierdie spesifieke fliek het my gegee ’n bepaalde perspektief op die lewe en ’n houding wat geblyk het uiters bruikbaar te wees.

Die fliek, Butch Cassidy and the Sundance Kid, vertel die verhaal van twee skurke in die Ou Weste. Nadat die twee hulleself in die moeilikheid in gesteel het, vlug hulle Suid-Amerika toe. Teen die einde van die film is hulle vasgekeer in ’n klein dorpie in die Boliviaanse platteland, met op hulle spoor ’n paar plaaslike geregsdienaars. Waarvan hulle salig onbewus is, is van ’n peloton soldate wat ook toevallig in die buurt is. Butch en die Kid sit toe in ’n gebou, rûe teen ’n muur, en bespreek die kanse dat hulle lewendig uit die situasie kan kom. Omsingel deur die plaaslike burgermag, onbewus van dosyne soldate wat ook reeds stelling ingeneem het, reken hulle hul kanse is skraal. Tog, besluit hulle uitdagend, sal hulle probeer om weg te kom. Buite, op die dorpsmure, wag dosyne gelaaide gewere op hul poging. Die twee rampokkers gaan hulle rewolwers na, prewel ’n laaste paar woorde, en storm uit al koestend vir honderde koeëls. Hoewel dit net gesuggereer word deur slim kamerawerk, weet almal wat die enigste moontlike resultaat is: Hulle het gesneuwel, maar – met hul eie rewolwers al skietende in alle rigtings.

Toe die fliek verby is, staar ek eers woordeloos na die naamrol, betower deur die diepgaande implikasie vir my eie lewe. Ek onthou toe van ’n skermgreep in die koerant wat geadverteer het dat die fliek op TV sou wys daai aand. Ek het die koerant opgespoor, die prent uitgeknip met ’n stomp skêr, en besluit om dit prominent te vertoon in elke plek wat ek van toe af sou bewoon. Dit was geplak teen die badkamerdeur in die munisipaliteitswoonstel wat ek met my jonger suster gedeel het op daai tydstip, teen ’n kasdeur in Suid-Korea, en teen meer as een muur nadat ek teruggekeer het na Suid-Afrika. Dit was ook die eerste prent waarvoor ek plek gevind het in die sitkamer van my eerste woonplek in Taiwan, en op hierdie oomblik is dit geplak langs die voordeur van my tweede woonstel in hierdie stad, om te verhoed dat ek vergeet waar ek vandaan kom, of waarheen ek op pad is.

Dit het geword die naaste aan ’n persoonlike slagspreuk, ’n lewensfilosofie buiten “leef en laat leef” waarmee ek redelik tevrede kan wees.

Soos ek vanmiddag my woonkamer betree na my Chinese klas, trek die prentjie weereens my aandag. Ek was besig om te dink aan my onlangse planne om Taiwan te verlaat – ’n belangrike gedagtegang wat gewoonlik voorrang geniet bo enige ander vrag idees, maar die prentjie het my aandag daarvan afgelei. Ek het gedink oor hoe die prent verduidelik wat ek gedoen het die afgelope dekade, en veral gedurende my tyd in Taiwan. My voortdurende pogings om myself besig te hou, is my eie manier om na die spreekwoordelike stof terug te keer met wapens wat vuur in alle rigtings. Dis nie juis heldhaftig of dapper nie, maar dit is my manier om te sê, “As ons in elk geval die stof gaan byt maak nie saak wat ons doen nie, dan gaan ek liewer uit terwyl ek myself produktief besig hou tot die finale asemteug.”

Ek het wel begin dink dat my siening van hierdie slagspreuk en die gepaardgaande houding teenoor lewe op aarde dalk pessimisties kan voorkom, miskien selfs ’n bietjie morbied, en nogal redelik vervelig. “Is daar nie plek vir ’n bietjie sinnelose vermaak nie?” vra ek myself. Ek het peinsend by die kombuisvenster uitgestaar, en toe besef ek: Nero het viool gespeel terwyl Rome gebrand het. Hy – of ten minste die mitiese Nero – het die verskriklike feite op die grond geïgnoreer, en homself eerder vermaak met ’n bietjie musiek.

Veel kan ook gesê word oor hierdie houding, maar dit het beslis ’n sekere mate van styl – uitdagend op die rand van waansin. Om jouself te vergryp aan vermaak in die tyd waarin óns leef, is nie soveel anders as dronk Nero se flambojantheid terwyl vlamme die marmerpilare van sy stad swart gelek het nie. Om ’n sepie op TV te kyk terwyl mense doodgaan van die honger kwalifiseer dalk nie as uitdagend in baie mense se gedagtes nie, maar dit beteken nie dat daar geen regverdiging is vir ’n bietjie pret en plesier nie.

Elkeen van ons se lewens sal uiteindelik sy konklusie bereik. Om uit te gaan met al jou wapens wat vuur, ongeag presies wat dit beteken vir elke persoon wat hierdie slagspreuk aanhang, is een manier om te gaan. As jy daarin kan slaag om ’n bietjie pret te hê terwyl jy op pad is na die uitgang, dan soveel beter.

Butch en The Kid het ’n stortvloed van ’n duisend koeëls binnegestorm, hul eie wapens vurend tot die stilte op hulle neergesak het soos ’n swaar gordyn, totdat hulle lewelose vingers van die snellers afgegly het. Nero het probeer om die gille van brandende burgers stil te maak deur te pluk aan sy viool. Ek doen my huishoudelike take, leer ’n paar Chinese karakters, skryf ’n paar reëls poësie, maak my fiets reg wanneer dit nodig is, verf my mure en deure effens verskillende variëteite eierdopwit, en beplan my repatriasie uit ballingskap. En ek is redelik seker daarvan as ek hard genoeg soek daarvoor, ek weer daai middel “C” op my goedkoop elektroniese klawerbord sal kan vind.

______________________

DINSDAG 7 OKTOBER 2003

Een van die mees prominente ideale van middelklaskultuur is GOEIE OUERSKAP. Volgens die kriteria van GOEIE OUERSKAP regverdig ouers hulle keuses in die lewe. Dit is ook volgens hierdie kriteria wat hulle die suksesse of mislukkings van ander ouers beoordeel. Dit is verder volgens hierdie kriteria wat ek myself gediskwalifiseer het van ouerskap – ten minste vir die onmiddellike toekoms.

Een van die grondbeginsels van GOEIE OUERSKAP is om jou kinders Die Beste Te Gee Wat Jy Moontlik Kan. Dit is oor hierdie beginsel wat ek ’n paar laaste opmerkings wil maak.

Om vir jou kinders die beste te gee wat jy kan, mag dalk gevolge hê wat nie voorsien word nie; nie eens deur ouers wat hulle kroos grootmaak met die beste van bedoelings nie.

Een van hierdie gevolge mag dalk wees dat die jong volwassenes wat grootgemaak is deur ouers wat in al hulle behoeftes voorsien het, wat aan hulle goeie geleenthede gebied het om hul belangstellings vrye loop te gee, en wie se persoonlikhede ontwikkel het in ’n beskermende omgewing, toenemend konserwatief, selfgesentreerd en selfsugtig raak wanneer hulle gekonfronteer word met ’n harder werklikheid as die een waarbinne hulle grootgeword het. Hierdie reaksie mag dalk ook manifesteer in ’n berekende ondersteuning vir die manier-hoe-dinge-is, die status quo, wat aan húlle ’n voorsprong gegee het in die lewe sonder dat hulle veel gedoen het om te verdien wat aan hulle gegee is. So sal hulle alle sosiale, politieke en ekonomiese beleidsrigtings ondersteun wat hul posisie verskans, en hul skouers ophaal vir dié wat aansienlik minder bevoorreg is. Hulle mag selfs so ver gaan om hierdie mense wat minder ontvang het as hulle, “lui” te noem.

’n Ander moontlikheid in die geval van die persone wie se geluk die voordele van bogenoemde agtergrond ingesluit het, is dat hulle in verleentheid en skaamte sal keer na mense minder bevoorreg as hulself. Hulle sal dit moontlik verduidelik as iets wat hulle die samelewing skuld omdat húlle “dit so maklik gehad het, terwyl ander so swaargekry het”. Hulle mag dalk ook onseker wees oor wat hul kanse op oorlewing sou wees indien hulle nié grootgeword het in ’n omgewing waar daar voorsien is in al hul behoeftes nie; indien hulle nié grootgeword het in ’n omgewing waar hul belangstellings en persoonlikhede ontwikkel het sonder die steurnis van te veel pyn en onvervulde begeertes nie.

My advies aan ouers is om inderdaad aan hulle kinders die beste te gee wat hulle kan, om hulle die waarde van verantwoordelikheid te leer, en om hulle belangstellings binne redelike finansiële perke te ondersteun. Verder moet ouers fasiliteerders wees van die proses wat hulle kinders in staat sal stel om ’n selfbeeld te ontwikkel wat gebaseer is op vermoëns en verdienste, en nie net op lidmaatskap van ’n sekere stratum van die samelewing nie.

Kinders moet bewus wees van die lyding van ander; dit, en hulle eie meer bevoorregte situasie (as dit die geval is) moet aan hulle verduidelik word op ’n manier wat aan hulle ’n motivering sal bied om ’n sin van verantwoordelikheid te ontwikkel teenoor hulle medemens – wat insluit mense in meer gestremde sosio-ekonomiese omstandighede asook lede van hulle eie gemeenskap.

Ouers moet aan hulle kinders die waardes leer van geloof in hulle medemens, eerlikheid, waardigheid, verantwoordelikheid vir ander, en verantwoordelikheid vir hulle eie aksies. Hierdie waardes moet nie net geleer word in gesproke vorm nie, maar in aksies en in gedrag van die ouers teenoor hulle kinders, en teenoor ander mense. Kinders moet bewus gemaak word van die resultaat van liefde en ook van haat, en hulle moet deur woorde, gedrag en aksies leer om liefde te kies. Ouers moet ook in hulle kinders ’n houding van onbevooroordeeldheid en verdraagsaamheid teenoor ander mense aankweek.

Kinders moet die waarde van beginsels geleer word, en om dit te handhaaf selfs al moet hulle soms alleen staan. Kinders moet geleer word om in hulleself en hulle vermoëns te glo, deur ouers wat in hulle kinders glo. Kinders moet geleer word dat foute soms ’n noodsaaklike deel van die lewe is, en dat hulle moet leer uit hulle foute soos volwassenes ook moet doen.

Kinders moet gekoester word, versorg word en beskerm word op wyses wat die waarskynlikheid sal verbeter dat hulle volwassenes sal word wat liefhet eerder as haat, wat verantwoordelikheid aanvaar selfs wanneer ander hulle blik wegdraai, en wat sal beskerm wat weerloos is teen agente van vernietiging. Kinders moet gekoester word as wonderwerke van die lewe, sodat hulle volwassenes kan word wat die lewe, en alles wat goed is, kan handhaaf en beskerm.

Ten laastens is dit ook belangrik dat kinders bewus gemaak moet word, op ’n redelike wyse en op die regte tyd, van die moontlikheid dat ook hulle teleurstelling, ellende en lyding sal moet deurmaak. Dit sal ook nie onvanpas wees nie om hulle te leer dat die dood onafwendbaar is; dat dit die lot van alle vorme van lewe is om die einde van ’n fisiese bestaan te bereik.

Dit moet egter altyd beklemtoon word dat, hoewel alle vorme van lewe uiteindelik ’n einde bereik, daar ’n toestand is wat dood voorafgaan. Kinders moet geleer word dat hierdie toestand van LEWE gekoester moet word, hoog op die prys gestel moet word, en ondersteun moet word tot die laaste asemteug.

______________________