BrandSmit.net

WOENSDAG 22 FEBRUARIE 2012

Een van die min populêre frases wat ek aanhang soos ’n universele waarheid, is dat mens nooit moet opgee nie. Ek glo dit nou al vir baie jare, en resiteer dit gereeld aan myself asof dit gebed is. Almal wat ek respekteer wat enige iets te sê het oor die lewe, bevestig dit ook. Jy gee nie op nie. Jy mag nooit, ooit opgee nie. As jy opgee, is dit verby. Jy sit plakkate teen jou mure op wat jou daaraan herinner. Jy koop vir jou T-hemde met bewoording wat dit bevestig. Jy stuur skakels aan na video’s wat dit preek. Jy deel kort stories op Facebook sodat ander mense dit nie dalk vergeet nie. En as dit nodig is, skryf jy dit met ’n swart pen op jou tekkies se sole: “Never give up.”

Die opgee waarna ek hier verwys, is die fatale tipe, die eksistensiële tipe. Ek verwys hier na ’n besluit om nie meer dinge te doen nie – jy’s klaar met alles, klaar met probeer.

Tog, ten spyte van die lewensnoodsaaklike oortuiging wat so na aan ’n mens se hart lê, het jy soms nie veel van ’n keuse nie. Verskil is, dit wat jy opgee is nie lewe nie, en dit beteken nie dat jy nooit weer sal probeer nie.

Soms moet ’n mens opgee op dinge wat nie meer werk nie, of nog nooit regtig gewerk het nie. Soms gee mens op op ’n verhouding, of op ’n huwelik. Soms, na jy jare lank probeer het om uit te hou by ’n maatskappy want die hemel alleen weet jy’t die geld nodig gehad, gee jy op. Jy bedank, en vee jou hande af aan iets waaraan jy jou bes gegee het om te laat werk. En soms los jy die stuur van projekte wat jy oor ’n duisend klipperige paaie gery het. Jy los die stuur, maak jou sitplekgordel los, en spring uit die kar uit voor dit oor die afgrond stort.

Want soms moet mens opgee om te oorleef.

______________________

WOENSDAG 3 AUGUSTUS 2011

Daar is nie genoeg vir almal in Suid-Afrika nie – nie genoeg voedsame kos nie, nie genoeg kontant vir almal om ’n bietjie geld in die bank te hê nie, nie genoeg huise vir almal om veilig en warm te slaap nie, nie genoeg klere vir almal om goed te voel oor hoe hulle in die openbaar verskyn nie, nie genoeg werksgeleenthede vir almal om ’n leefbare inkomste te verdien nie, nie genoeg hospitaalbeddens vir al die siekes en beseerdes nie, en nie genoeg goed toegeruste klaskamers vir almal se kinders om ’n goeie opvoeding te kry nie. Honderd jaar gelede was daar nie genoeg vir die Engelse EN die Afrikaners, of die Boere nie. Vyftig jaar gelede was daar nie genoeg vir die wittes EN almal wat nie wit was nie. En vandag is daar nie genoeg vir AL die mense wat swaargekry het onder die vorige bedeling nie.

So, as jy geld gemaak het onder die vorige bedeling – ongeag van ras, en jy kon daaraan vashou, is jy in. So ook as jy die regte besigheid- en politieke verhoudings opgebou het die afgelope vyftien tot twintig jaar, en die kontant stroom onbeheersd in jou bankrekeninge in. Jy het duidelik die regte dinge gedoen, en/of die regte mense geken – ook jý is in.

Vir die res, blank en arm in ’n plakkers-karavaanpark, swart en arm in plakkerskampe of op gehuggies êrens op die platteland, en alle ander kleure wat nie blank of swart is nie maar ook arm, is daar doodgewoon NIE GENOEG NIE.

Daar sal gepraat word. Daar sal pleisters op gebreekte bene geplak word. Maar aan die einde van die dag bly hierdie realiteit: Daar is eenvoudig nie genoeg vir almal nie. (Of is daar?)

DONDERDAG 29 DESEMBER 2011

Ek verstaan dat daar nie genoeg is vir almal nie. Maar dit is nie die enigste probleem nie. Selfs as jy slaag daarin om ’n meer regverdige verspreiding van hulpbronne te bewerkstellig, sal ’n deel van die bevolking uiteindelik hulpbronne en geleenthede verspil, óf weens gebrek aan opleiding, óf ’n gebrek aan wilskrag, óf ’n gebrek aan talent, of weens ’n kombinasie van hierdie faktore.

Dan sal daar mense wees wat yweriger en vindingryker sal wees. Hierdie mense sal binne ’n generasie of twee op die hoogste vlak van die samelewing wees, as beide heersers en voorste begunstigdes van geleenthede.

Een of twee generasies later sal die nageslag van diegene wat minder goed presteer, onreg protesteer en hulle protesbaniere voorberei om ’n regverdiger samelewing te vereis – ’n meer gelyke verspreiding van hulpbronne.

Teenargument: Verdien die lui, talentlose, verbeeldinglose nageslag van suksesvolle vroeë geslagte beter onderwys en beter geleenthede as die hardwerkende, talentvolle en bekwame nageslag van minder suksesvolle vorige geslagte?

______________________

DONDERDAG 3 NOVEMBER 2011

Hou op om met elke man en vrou op straat te baklei.

Hou op om met elke persoon wat jy teëkom ’n argument aan te knoop.

Hou op om elke geleentheid wat jy kry aan te gryp om rusie te maak.

Hou op om die hond te wees wat elke kat jaag wie se reuk die wind na hom toe aanwaai.

Hou op om die hond te wees wat by ieder en elke boom op blaf, of daar ’n kat in is of nie.

Stry die stryd waar jy ’n redelike kans het om te wen.

VRYDAG 23 DESEMBER 2011

As mens in ’n betekenisvolle verhouding is … Of, kom ek maak dit meer persoonlik. Ek vind my verhouding met Natasja maak dit vir my makliker om myself toe te laat om gelukkig te wees. Die rede is omdat ek weet die geluk van die vrou wat ek liefhet en vir wie se welsyn ek omgee, hang tot ’n groot mate daarvan af of ék gelukkig is.

As jy nie jouself toelaat om gelukkig te wees nie, gaan die mense naaste aan jou geaffekteer word daardeur. As jy omgee vir die mense naaste aan jou, as jy opreg hoop dat hulle daaglikse bestaan ’n graad van geluk sal insluit, sal jy jouself dit vergun om gelukkig te wees.

Dis die onbaatsugtige ding om te doen.

______________________

WOENSDAG 19 OKTOBER 2011

Vanoggend om en by vyfuur wakker geword vir omtrent vyf sekondes, ’n gedagte gehad oor ’n handvol vetkryt, ’n kind en ’n prentjie, en die betekenis wat daaruit getrek kan word oor die beperking van taal as dit kom by godsdiens en “absolute waarheid”, en toe verder geslaap.

Die punt was dit: Jy gee aan enige iemand ’n palet met tien of vyftien kleure verf op. Dan trek jy die gordyne oop op ’n pragtige, kleurvolle toneel – kom ons sê ’n grasveld in Afrika net na goeie reëns, met meer as ’n dosyn spesies diere wat orals rondstaan, rondloop, of rondlê. Na die persoon die toneel ingeneem het, gee jy aan hom die opdrag om te skilder wat hy gesien het. En hy moet dit doen met die kleure wat jy aan hom beskikbaar stel.

Dalk is die persoon werklik talentvol, en sy prent is ryk aan detail, en vol kleur.

Vraag is, is sy prent ’n 100% akkurate verteenwoordiging van die werklike toneel – van die gras en bome en diere en lug en wolke en voëls en al die ander fyner detail wat die werklikheid vol maak?

Hoe kan dit wees? Hy’t net ’n dosyn of so kleure gehad waarmee hy die toneel kon skilder! En dan is daar sy persoonlikheid, selfs die gemoedstoestand waarin hy was toe hy die prent gemaak het. Het hy, om een voorbeeld te kies, doelbewus nie die onweerswolke deel gemaak van sy weergawe nie? Hoeveel detail het hy uitgelaat, eenvoudig omdat sy talent te kort geskiet het?

Kom ons vat nou die analogie verder. Die persoon wat die toneel geskilder het, word later gesien as ’n gesagsfiguur in een of ander religieuse tradisie. Benewens die prent van die landskap, produseer hy honderde ander prente en sketse en stukke teks, wat alles toenemend kosbare items word na sy afsterwe. Mettertyd word al hierdie dokumente en kunswerke gebruik as voorskrifte vir hoe mense moet optree, en vir hoe dinge beskryf moet word. Binne ’n paar geslagte voorsien die prent van die landskap dan byvoorbeeld leiding aan die gemeenskap oor hoe daar oor diere gepraat word soos aangetref word op ’n Afrika grasveld net na goeie reëns.

Aanvanklik sou dit nog aanvaarbaar gewees het as iemand sou sê, “Hierdie is duidelik ’n kameelperd, hoewel ’n kameelperd nie werklik oranje is soos ’n lemoen nie, dis meer ’n donker mosterdkleur.”

’n Paar geslagte later is hierdie prent, soos honderde ander sketse en prente en stukke teks geproduseer deur hierdie gesagsfiguur, verhef tot heilige artefak. Teen hierdie tyd is dit ortodoks om te verwys na ’n kameelperd as oranje – soos ’n lemoen, selfs dat dit nog nooit enige iets anders as oranje was nie. Hoekom? Die prent dui dit so aan – duidelik, vir almal wat oë het om te sien. “Hoe kan enige een dit ontken?” sal gevra word. “Selfs ’n kind kan dit sien. Inderdaad, jy moet glo soos ’n kind.” Om hierdie begrip te bevestig, word honderde volumes teks geproduseer wat die korrekte en enigste aanvaarbare wyse verduidelik hoe die artefak geïnterpreteer moet word.

Kom ons sê nou met die verloop van ’n paar eeue word hierdie religieuse gemeenskap die dominante groep in die samelewing. Nou kan jy in ernstige moeilikheid kom by die owerhede van die dag as jy net daaraan dink dat ’n kameelperd enige iets anders is as Oranje – Soos ’n Lemoen. ’n Individu wat waag om agter sy hand iets te prewel wat klink soos “mosterd” in verwysing na die kameelperd, kan summier voor die hof gedaag word, in die kerker gewerp word, gefolter word, en waar vermoed word dat so ’n persoon dalk ander onskuldige siele kon besoedel met die ketterse mosterdkleur besigheid, na die brandstapel gestuur word.

“Jy is verkeerd,” is wat mense eeue later, in meer beskaafde tye sou sê. “’n Kameelperd is oranje, ’n leeu is bruin, gras is helder groen, lug is blou, bokke is ook bruin, en hul oë is geel. Dit is hoe dit is. Dit moet so wees. Dit kan nie anders nie, want die Heilige Prent sê so.”

En enige een wat wil praat van ’n antieke palet wat net tien of vyftien kleure gehad het, en van die oorspronklike prent wat net ’n opregte poging was om ’n voorstelling van ’n werklikheid te maak veels te ryk in kleur, smaak, klank en gevoel vir enige mens met beperkte hulpbronne en vermoëns om ooit 100% akkuraat weer te gee, is eenvoudig te slim vir hul eie beswil.

______________________