Iets heeltemal anders: Ek het onlangs vir Edie Sedgwick ontdek. Nie net was sy ’n sestigs ikoon nie, sy was ook tot ’n mate ’n simbool van daai dekade.
Sy was bekend vir gedrag wat reeds problematies was teen die tyd wat sy Andy Warhol se binnekring bereik het. Sy was sensueel, aantreklik, vurig, vol lewe, en ’n bietjie gevaarlik. Sy het geesdriftig met dwelms geëksperimenteer en gedrink en gerook asof sy vir ewig sou leef, haarself totaal oorgegee aan mans op wie sy verlief was, en uiteindelik nie heeltemal die impak gemaak wat sy en ander mense gedink het sy sou nie.
Sy het dit gemaak tot in die volgende dekade op die spreekwoordelike een been, en gesterf op die relatiewe jong ouderdom van 28 terwyl sy probeer het om te herstel van al die oormaat en oordadigheid van die voorafgaande paar jare.
Kyk hierdie video wat saamgestel is uit grepe van Andy Warhol se films Poor Little Rich Girl en Beauty No 2:
Iemand wat ek volg op Twitter het onlangs ’n skakel geplaas na ’n video van ’n jong vrou wat ’n taxi-bestuurder kritiseer vir sy keuse van paneelbord dekorasie.
Om te verstaan waaroor dit gaan, kyk eers die video:
(In kort, nadat die vrou in die motor ingeklim het, sien sy die man se Hawaise kop-pop op sy paneelbord. Sy neem aanstoot en spreek haar verbasing uit dat die man onbesorgd is oor hoe beledigend dit is teenoor die “vasteland van Hawaii”. Sy dring ook aan daarop dat hy die item onmiddellik verwyder.)
* * *
Ek kon maklik een van hierdie sogenaamde “Social Justice Warriors” gewees het. Ek het hierdie soms ononderdrukbare begeerte om vir mense te preek en hulle gedrag te veroordeel. Aan die ander kant is ek baie goed bewus van gru-stories van wat gebeur as een groep hulleself aanstel oor ander mense, wanneer hulle reken hulle het die reg om ander mense te veroordeel omdat hierdie mense nie rein genoeg is nie, of omdat die dinge wat die mense gedink het heel onskuldig is, eintlik aanstootlik is, en konkrete bewys is van diepgesetelde verkeerde houdings oor sekere belangrike sake.
Hier is twee voorbeelde uit die geskiedenis:
* Beginnende in 1966 het die Rooi China-leier Mao Zedong oorgretige, fundamentalistiese studente op die publiek losgelaat om sy politieke agenda te bevorder. Die Rooi Wagte het by huise ingebreek en verskrikte burgers uit die pad gestamp in ’n dolle soektog na enige iets wat kwansuis sou bewys dat die inwoners van die huis “bourgeouis capitalist running dogs” was. Items wat gekonfiskeer is – oënskynlik om te vernietig, maar vele van die items het opgeëindig in die privaatversamelings van Kommunistiese Partylede – het ingesluit boeke, kuns, antieke ware, Westerse musiekinstrumente, en Westerse kledingstukke soos dasse.
* Die Khmer Rouge het hulleself losgelaat op die gewone mense van Phnom Penh en ander plekke in Kambodja in die 1970’s. Vergrype het ingesluit om mense te arresteer en te martel vir die eenvoudige rede dat hulle bril gedra het, wat volgens die dol fanatici net een ding kon beteken: die persoon was ’n middelklas intellektueel wat vir die vyand spioeneer.
* * *
Die vrou in die video het gereken sy was geregtig daarop om vir ’n man te preek oor hoe hy sy kar mag dekoreer, selfs dat sy die reg gehad het om hom te beveel om ’n item te verwyder omdat dit haar aanstoot gee.
Ek reken as sy nie gemaklik was met sy dekorasies nie, of as daar iets erger soos ’n portret van Adolf Hitler teen die agterkant van die voorste sitplek geplak was, moes sy eenvoudig nie ingeklim het nie, of as sy dit eers later opgemerk het, moes sy gevra het om asseblief uitgelaat te word. Wat sy egter gedoen het, was om hom te kritiseer terwyl sy steeds aangedring het daarop dat hy haar na haar bestemming toe vat – sy wou hom kritiseer sonder om die gerief op te offer wat hy haar gebied het.
* * *
Is dit taboe om vir iemand te preek, of jou vinger vir die persoon te swaai en te sê dit ontstel my kwaai as jy dit of dat sê of doen?
Hier is wat my kwaai aanstoot gee: sommige mense in Taiwan bestuur hulle bromponies net met een hand want die ander hand is styf geklem om ’n selfoon, en hulle oë is nie op die pad nie, maar op die foon. Dit vryf my regtig verkeerd op. Wanneer ek langs so ’n imbesiel intrek by ’n verkeerslig, druk ek my toeter genoeg keer tesame met ’n kyk so vuil dat die persoon geen twyfel het daaroor dat ek dink wat hulle doen, verkeerd is nie. Nee, meer as verkeerd – dis fokken onnosel, want dit is net ’n kwessie van tyd voor die een-hand sot homself beseer, of nog erger, voor hy iemand anders beseer.
Het ek dus die reg om dwars in die krop gesteek te wees deur iemand anders se gedrag? Ja, as lewe of ledemaat in gedrang is.
Maar om iemand se keuse van dekorasie of woordkeuse of klere of grappie te kritiseer, is in my opinie om gevaarlik naby te kom aan die gedrag van die fanatiese Rooi Wagte van Mao se China wat skuim om hulle monde gekry het met die blote sig van iemand wat dalk verkeerd gelyk het, of iets besit het wat polities “verkeerd” was, of nie reg gepraat of gedink het nie.