’n Gedagte broei in my kop, dele drie en vier

MAANDAG 27 DESEMBER 2004

Deel drie

Meer as ’n jaar gelede het ’n gedagte in my kop begin broei. Dit het hoofsaaklik gehandel oor die tipe lewe wat ek kan leef in Suid-Afrika, terwyl ek steeds behandel sal word as ’n volwassene in ’n gemeenskap van ander mense wat ook ouer is as 25, maar wat voldoen aan die konvensionele kriteria van volwassenheid. Teen die einde het die twee dele van die oorspronklike gedagte die tema aangeraak van presies wat hierdie kriteria behels. Waarmee ek vorendag gekom het, was nie oorspronklik nie: kry ’n werk, trou, koop ’n huis of ’n woonstel, raak swanger, en wees verantwoordelik vir jou eie nageslag.

Dis nou meer as ’n jaar na die oorspronklike gedagte uitgebroei het. Ek sit steeds in dieselfde woonstel, op dieselfde stoel, en tik steeds opstelle met hoofsaaklik twee vingers op dieselfde rekenaar (ek het wel geskuif van die spaarkamer na ’n hoekie in die sitkamer). My enigste medium van vervoer is steeds my geel fiets. My antieke kassie, my oefenfiets, en al my bokse staan naastenby dieselfde spasies vol.

Hoewel ek nie tans ernstig dink aan die opheffing van wat ek voorheen my “ballingskap” genoem het nie, het die gedagte aan twee moontlike lewens weer vanaand aan die binnekant van my skedel begin tik: Alleen, of Saam Met Iemand. [1]

Indien ek voortgaan om my dae en nagte op my eie te slyt, sal dit my eie keuse wees. Om saam met iemand te wees sal benewens ’n meer genotvolle werklikheidservaring ook dinge meebring soos die moontlikheid van ’n toekoms saam, wat weer vrae na vore sal bring van plek – Suid-Afrika of Taiwan, of ander moontlikhede, woning – huis of woonstel, siende dat dakkamer of karavaan nie ’n opsie sal wees nie, asook die aangeleentheid van geld, en gereelde inkomste.

Laat ek herhaal: As ek voortgaan om nié my lewe met iemand te deel nie, sal dit wees met ’n baie spesifieke doel in gedagte. Geestesbeelde van Middeleeuse askete kom na vore, en my geloof dat ek in diens van ’n idee staan en derhalwe meer konvensionele vertroostings moet opoffer, bevestig vroeëre opvattings oor roeping – dat die doel van my bestaan, selfs die doel van my sogenaamde eie agenda, te make het met ’n “verpligting” wat verby die spesifieke tyd en plek strek waarbinne ek myself tans bevind, of moontlik nog gaan bevind.

Om alleen te wees, beteken dat ek nie ’n plek hoef te verlaat wat bevorderlik is vir die werk wat ek doen nie – ’n plek waar ek ’n inkomste kan verdien op wyses wat nie my werklike arbeid te veel belemmer nie. Om alleen te wees, so kan die saak geargumenteer word, kan dus bevorderlik wees daarvoor om sekere goeie resultate te bewerkstellig. Om voort te gaan om my tyd op aarde alleen te slyt, as ek dit nog verder wil invryf, sal nog meer kritiese beskouings inspireer oor byvoorbeeld die werklike waarde van geld, die enkeling en die gemeenskap, hoe die mens funksioneer met sy partikulêre bewussyn en identiteit in die moderne wêreld, en die rol van die kerk in ’n wêreld wat nog steeds herstel van die skok van die industriële rewolusie.

Ek is bewus van die moontlikheid dat ek kan ophou skryf. Die boks met al my notaboeke vul ’n spasie nie te ver van waar ek sit nie. So ook weet ek waar al die uitgedrukte kopieë van my opstelle en ander skryfwerk is, en die pas hersiene drie volumes van “Die Persoonlike Agenda” lê saam met die 200-bladsy uittreksels weergawe en ’n netjies gedrukte en gebinde kopie van my digbundel agter my op die houttafel. Ek kan al hierdie materiaal in ’n krat druk, dit met sesduim-spykers toe bliksem, al die verwante dokumente van die rekenaar afvee, en van môre af my daaglikse bestaan daaraan wy om genoeg geld te verdien om die res van my dae en nagte op hierdie planeet in gerief te slyt. Ek is bewus van hierdie moontlikheid.

* * *

Dit is nodig om op hierdie punt te vermeld dat ek my nie meer te veel steur aan die gemeenskap se kriteria van wat mens kwalifiseer as ’n volwaardige volwassene nie. Die “gemeenskap” doen wat hulle doen, vir redes wat ek heel moontlik beter aan hulle kan verduidelik as wat vele van hulle aan my kan verduidelik, en ék doen wat ek doen om redes wat ek aan hulle kán verduidelik as ek verveeld, of gemoedelik genoeg voel vir so ’n onderneming. “Hulle” kriteria het meer te make gehad met my vrese van ’n jaar of wat gelede oor wat my volwasse teenwoordigheid sou definieer in ’n Suid-Afrikaanse omgewing, sou ek ’n jaar of wat gelede die radikale stap geneem het om myself te hervestig in die land van my geboorte.

Die gedagte wat tans broei in my grys nes is dus verwant aan verlede jaar se idee, maar die dae is verby wat die “gemeenskap” my sal boelie met hulle sogenaamde standaarde.

* * *

Kom ons sê argumentsonthalwe daar is ’n jong vrou wat deesdae dieselfde krismispaarties bywoon as ek, en (hopelik) dieselfde Nuwejaarsparty ook gaan seën met haar aantreklike persoon … Kom ons gaan verder as dit en beweer dat hierdie karakter selfs ’n linksgesindheid jeens politiek het, en – sal die leser glo ek oordryf? – dat sy haar eie persoonlike ervaring met die wêreld van maatskappye en materialisme en tien ure per dag op kantoor gehad het. Sou dit onvanpas wees as ek vir ’n oomblik die moontlike impak van so ’n vroulike teenwoordigheid op my huidige lewe wil bereken?

Siende dat hierdie niks meer as ’n akademiese bespreking is nie, en die vroulike karakter … uhm, denkbeeldig, glo ek dis heeltemal in orde om meer interessante scenario’s as Kersetes en braaivleis by hierdie koue, suiwer rasionele opstel in te weef … Mag mens, net so terloops, noem dat ’n sekere denkbeeldige karakter oor ’n figuur beskik wat ’n man gedagteloos oor die balkon laat staar, of dat sy oë het wat hom ’n duisend gedigte wil laat graveer teen elke muur tussen die coffee shop en sy huis?

Ek kan sweer daar was meer wat ek wou sê … maar ek voel ’n paar gedigte klop in my bors, en is dit nie al tyd om daai telefoonoproep te maak nie?

DINSDAG 28 DESEMBER 2004

Deel vier

’n Jaar gelede het ek gewonder watse impak dit op my siening van myself as ’n skrywer sou hê as ek sou teruggaan Suid-Afrika toe. Ek wou in die eerste twee dele van hierdie Broeiende Gedagte verder oorweeg watse lewe in Suid-Afrika bevorderlik sou wees daarvoor dat ek kan voortgaan om temas aan te roer wat ek sover gedoen het, en om voort te gaan om pakke en pakke papier op te vul met “teorieë” en argumente wat soms meer herinner aan propaganda vir ’n saak as akademiese bespreking. Laastens kon ek net spekuleer hoe Ek-die-skrywer sou verskyn aan die gemeenskap in ’n dorp soos Bronkhorstspruit, of Middelburg, Mpumalanga.

Die vraagstuk van repatriasie sal nooit heeltemal gaan lê nie, maar ek melk dit nie meer vir literêre materiaal nie. Die vraag waarop ek op hierdie Dinsdagmiddag ’n bietjie sonlig wil werp, het met inspirasie van ’n ander aard te doen. In ag genome dat afgeslotenheid, alleenheid, en selfs eensaamheid bevorderlik is vir die eiesoortige materiaal wat ek produseer, en nie net vir die spesifieke teks nie, maar ook vir die ywer en pas waarteen ek woorde neervel, watse effek sou dit hê as ek nié alleen is nie?

Ek vra dit omdat dit moontlik van toepassing mag wees in komende maande, en ook omdat dit helderheid sal bewerkstellig soortgelyk aan die helderheid wat ’n Katolieke priester het, wetende dat hy soms gekonfronteer sal word met vrouens wat dinge in hom sal loswikkel wat deel was van sy wese lank voor hy ’n belofte aan sy kerk gemaak het om selibaat te bly. Die priester het ’n voorgeskrewe antwoord, gereed om te resiteer sou die moontlikheid van romantiese liefde ooit haarself aan hom voordoen. (Ek impliseer geensins dat dit maklik vir hom sal wees net omdat die antwoord aan hom voorgeskryf is en van hom vereis word nie. Ek sê slegs dat die antwoord reeds uitgewerk is, dat dit eerder ’n kwessie is van of hy wil voortgaan om die reeds geformuleerde antwoord te bly resiteer, of om te sê, “Nie meer nie …”)

Geen kerk of biskop, of enige ander instelling of persoon skryf aan my voor wat ek moet doen, en nie moet doen met my hart of ander belangrike organe nie. Ekself moet besluit of ’n intieme verhouding goed sal wees vir my self-gedefinieerde lewe, en die spesifieke arbeid wat ek verrig – ongeag of ek glo ek die arbeid móét verrig, en of ek net nodig het om dit te doen sodat ek oortuig kan wees ek mors nie my lewe nie.

’n Mens mag verder wonder hoeveel van hierdie vraagstuk opgelos sal word met die gebruik van suiwer rede, en watse rol die oerbegeerte na ’n intieme verbintenis met ’n ander persoon sal speel – dit is, sou ’n sekere “ander persoon” besluit om wél die Nuwejaarsparty by te woon …

Soos ek hier sit en staar oor my monitor na die donkergroen laken wat wapper voor my sitkamervenster, probeer ek dink aan ’n spesifieke woord, of ’n frase – soos mens sal krap in ’n gereedskapkis vir die regte spanner om ’n moer mee vas te draai. En soos die windklokkies by die oop venster klingel teen die kouerige winterwind, kom ’n woord by my op wat moontlik hierdie vraagstuk sal vaspen: volhoubaarheid. Is dit volhoubaar vir my om voort te gaan om die temas waarmee ek myself tot nou toe besig gehou het tot vervelens toe te probeer aanspreek, en om voort te gaan teen die pas waarteen ek werk nie net omdat projekte afgehandel moet word nie, maar omdat dit noodsaaklik is vir my om ’n bewussyn van welstand te handhaaf?

Ek glo dit is nie volhoubaar nie.

Ek glo verder dat om meeste van jou tyd alleen te spandeer in ’n ruimte wat ingerig is vir jóú behoeftes, en na jóú smaak en voorkeur, bevorderlik is vir spesifieke temas. Dit volg dan noodwendig dat om nié meeste van jou tyd te spandeer in jou eie geselskap nie, bevorderlik sal wees vir ander temas, wat nie noodwendig minder belangrik is nie as “Die enkeling en die gemeenskap”, of “Ek is nie ’n wese van die buitenste ruim nie”.

Uiteindelik kan hierdie aangeleentheid herlei word na vrae oor wie jy wil wees, en na die spesifieke rol wat jy vir jouself gedefinieer het in die gemeenskap waarvan jy deel is, beide geografies en kultureel. Dit het ook te make met hoe jy die resultaat, soos jy dit tans sien, van die proses om jouself asook jou rol in die gemeenskap te definieer, versoen nie net met die wêreld en tyd waarin jy bestaan nie, maar ook met die bevrediging van jou emosionele en fisiese behoeftes.

Ter illustrasie kan ek noem dat ek vanaand ’n DEEL VYF kon byvoeg by hierdie Broeiende Gedagte, maar dat dit nie gaan gebeur nie omdat ek my woonstel moet verlaat om Engelse klasse te gaan aanbied sodat ek my telefoonrekening kan betaal aan die einde van hierdie maand. Ek sou ook môre-aand DELE SES en SEWE uit my grysstof kon optower, maar dit is dan ook so dat ’n sekere karakter sedert die begin van hierdie stuk ’n aandete georganiseer het met ’n sekere ander karakter wat, net in teorie natuurlik, gedagtes inspireer in die Skrywer van Stukke wat nie veel uit te waai het met vele van die temas wat hy tot nou toe – tot vervelens toe, kan ’n mens amper sê – probeer aanspreek het nie.

———————-

[1] ’n Paar weke gelede het ek gedink aan drie moontlikhede vir ’n volwasse bestaan: dié van die “swerwer”, die “setlaar”, en die “reisiger”. Vir die doel van hierdie opstel fokus ek egter op twee moontlikhede van ’n ander soort.

______________________

Die aanhoudende herverskyning van ou materiaal … en natuurlik oor verskyning

VRYDAG 24 DESEMBER 2004

Ek kan sê ek oordoen dit op die oomblik, dat ek moet ophou om tot vervelens toe ou materiaal te hersien. Waaroor dit egter gaan, is die sinchronisasie van interne en eksterne verskynings. As ek aan myself verskyn … as ek bestaan in my woonstel, is ek ’n skrywer – maar meer as dit, ek is ’n noteerder van fantastiese insigte wat ek glo ek nie soseer uitdink, as ontvang nie.

Die oomblik wanneer ek egter die wêreld buite my woonstel betree, en veral dan as ek sosiale verskynings maak, is ek net ’n 33-jarige man van Suid-Afrikaanse herkoms, Afrikaans van taal en kultuur, wat al ses jaar in Taiwan woon, en geld verdien – soos honderde ander Westerlinge in hierdie stad – as ’n Engelse onderwyser, en wat meeste van die tyd nie saam met ’n intieme metgesel gesien word nie. Dis al.

Dis nie meer goed genoeg nie. Eksterne verskynings moet noodwendig hersien word.

MAANDAG 27 DESEMBER 2004

Nog iets: self-waarneming, self-definiëring, verskyning … self-waarneming, self-definiëring, verskyning … Dis ’n deurlopende proses. Patrone word gevestig wat herhaal word; verstellings word gemaak; onakkurate inligting, en verskynings wat nie strook met jou selfbeskouing nie, word reggestel; nuwe aspekte van identiteit word gedefinieer, of aspekte wat meer gepas is vir die omgewing waarin jy jouself bevind; verskynings word weer gemaak; jy neem jou “self” weereens waar; jy dink weer, definieer weer, verskyn weer …

______________________

Verskynings, persente wat ’n agenda dien, en enkele ander gedagtes

[Die idee om te verskyn aan ’n sekere jong vrou soos ek myself sien het my genoop om op te kom met ’n plan om van my geskrewe materiaal te sirkuleer aan enkele mense op ’n geleentheid waar ek geweet het sy teenwoordig sal wees. Die geleentheid wat hierdie doel die beste sou dien, was die Kersete by ’n vriendin se huis.

Ek het teen hierdie tyd geweet dat die betrokke dame reeds vroeg op Kersoggend by die gasvrou se woonstel sal wees om te help met voorbereidings. Ek het aangebied om hulle deur die loop van die oggend te voorsien van vars gemorskos.

Die bose plan wat ek reeds die vorige week bedink het, was om saam met die Kentucky Fried Chicken en heerlike Portugese eiertertjies aan elkeen van die dames ’n netjiese pakkie gebinde papiere in die hande te stop as “iets om te lees as julle verveeld raak”. Ek sou dan geduldig wag op ’n reaksie – wetende dat dit negatief kon wees. (Ek het vermoed dat ek ’n geselsie sou kon aanknoop oor die materiaal teen die Nuwejaarspaartie ’n week later.)

Die aanvanklike plan was om uittreksels uit al drie volumes van “Die Persoonlike Agenda” saam te stel. Hierdie proses is begin op Woensdag 15 Desember, met hersiening en verbeterings wat teen koorsagtige spoed aangebring is.

Teen Vrydag 24 Desember het ek egter my arms in die rigting van die plafon gegooi, en om 01:45 in my notaboek noteer: Kompromie – verskyn as die skrywer van … uittreksels uit die SLOTHOOFSTUK.

En so het dit gekom dat drie vrouens op Kersoggend 2004 elkeen ’n Kentucky Zinger, ’n vars tertjie, en ’n vars gedrukte kopie van “Uittreksels uit die SLOTHOOFSTUK” (met inhoudsopgawes van die drie volumes) as proviand vir die dag ontvang het.

Die hersieningsproses het, soos gewoonlik, tot nuwe insigte gelei.]

DONDERDAG 23 DESEMBER 2004

17:44

Ek lees weer deur ou materiaal. Twee dinge is baie duidelik:

1. Ek was die ellendigste die afgelope meer as tien jaar op tye wat ek nie geskryf het nie, en die gelukkigste op tye wat ek wel geskryf het.

2. Tye wat ek moes verskyn in sosiale gedaante, was tye van intense selfondersoek en onsekerheid oor wie en wat ek is, en as wie en wat ek verskyn aan die gemeenskap.

20:47

Jy kan nie verskyn as ’n skrywer as jy nie ’n boek in jou hand het, of op ’n openbare boekrak nie. Boek op die rekenaar? Nie goed genoeg nie. Uitgedrukte manuskrip op jou lessenaar? Nie goed genoeg nie …

______________________

Kort reis – prosesse – frases – keuses

SONDAG 19 DESEMBER 2004

Klein ontdekking na ’n kort reis

Ek het weer die waarde ontdek van musiek op ’n trein, en in openbare verskyning. Het Offspring geluister op pad terug van Tainan na Kaohsiung, en toe AC/DC begin luister op Kaohsiungstasie. Laasgenoemde (snit een op die Ballbreaker album) het my gevul met soveel passie dat ek bereid was om ou tannies uit die pad te stamp om by die kaartjiemasjien te kom. Twee jong dames op die trein na Fengshan kon ook nie help om onder hulle wimpers na my te loer nie, en toe ek met dieselfde passie verskyn op Fengshanstasie, het ’n groep jong bendelede my amper aangeval omdat hulle die bedreiging in my oë gesien het.

[Dit laat my wonder: wat kan mens alles doen om jou gemoedstoestand te manipuleer, en spesifiek op so ’n wyse dat dit bevorderlik is vir konstruktiewe resultate?]

WOENSDAG 22 DESEMBER 2004

Die prosesse wat bevorderlik is

Om Taiwan toe te kom, baie tyd op my eie te spandeer, te dink oor dinge en te skryf, was bevorderlik vir my om te formuleer wat my gegewe is, te definieer wat ek wil wees en ’n rol te kies wat toepaslik is vir my.

Vir ’n ander persoon is ouerskap, om ’n kind van hul eie te hê, bevorderlik vir soortgelyke resultate – of indien dan nie soortgelyk nie, miskien goed genoeg vir die persoon om ’n bestaanstoestand te bewerkstellig wat ek sal herken as soortgelyk aan die stand van my eie lewe.

Oor frases en keuses

“Om jouself te vind” ~ die konvensionele frase

“Om wat aan jou gegee is, te konfronteer; om binne die raamwerk van wat aan jou gegee is, asook partikulêre tyd en plek en behoeftes van die gemeenskap te definieer wie jy wil wees; om te besluit watse rol die toepaslikste is vir jou in ag genome al bogenoemde, en dan aksies te neem om hierdie wie-en-wat te word” ~ my woordkeuse

______________________

Drie oranje gedagtes

SONDAG 19 DESEMBER 2004

I. Hoekom “gly” sommige Christene soms terug op die “ou pad”? Een moontlike rede is omdat hulle nie gemaklik is met hul nuwe religieuse identiteite nie – identiteite wat hulle nie self gedefinieer het nie, maar wat aan hulle voorgeskryf is. (Wat my ’n nuwe gedagte gee: gegewe, gekose, en voorgeskrewe?)

II. So nou en dan sien of hoor mens ’n verwysing na die spreekwoordelike “peasant”, en ek moet toegee, ek maak self gebruik van die etiket van tyd tot tyd. Watse definisie sal mens gee van hierdie persoonstipe? ’n “Peasant” is iemand wat nie bevraagteken wat aan hom of haar gegee is nie, wat hoofsaaklik eet, slaap, werk, naai, en tyd spandeer met ander “peasants”. Dis uit die aard van die saak, soos dit maar is met etikette, ’n simplistiese karikatuur, al is mens soms in die versoeking om dit te gebruik.

My probleem met die etiket is dat baie goeie mense met hierdie kwas geverf word – goedhartige, vrygewige mense. Ook dat die karikatuur blykbaar breinloos is. As hy nie is nie en hy nie besig is om te eet, te slaap, te werk, te naai, en tyd te spandeer met ander “peasants” nie en so nou en dan dink aan dinge, is hy steeds ’n “peasant”?

III. Daar word soms gepraat van mense wat “vol” is van hulleself. My vraag is, waarvan is hulle vol – van dit wat aan hulle gegee is, of van iets wat hulle self uitgerig het? Ook, wat is die teenoorgestelde daarvan om “vol” te wees van jouself?

______________________